جستجوی پیشرفته
بازدید
8957
آخرین بروزرسانی: 1392/09/05
خلاصه پرسش
چرا از معصومان(ع) روایاتی صادر شده است که فهم آنها دشوار است؟ آیا کسی هست که آنها را بفهمد؟
پرسش
در مواجهه با متون حدیثی در بسیاری مواقع در ابواب و موضوعات مختلف حدیثی، به احادیثی برمی‌خوریم که هیچ فهمی از حدیث نداریم؛ یعنی هر چقدر در مورد حدیث فکر می‌کنیم و به قول معروف حدیث را بالا و پایین می‌کنیم؛ هیچ فهمی از حدیث برایمان حاصل نمی‌شود که منظور امام معصوم(ع) از این مطالب چیست؟ در بسیاری موارد وقتی به این‌گونه از احادیث برمی‌خورم با خودم می‌گویم اگر من زمان امام معصوم(ع) بودم یا امام معصوم(ع) الآن بود و این مطالب را می‌فرمود؛ قطعاً می‌رفتم پیش امام(ع) تا خود ایشان برایم توضیح دهند که منظورشان از فلان مطلب چیست؟ چون من هیچ فهم و درکی از این مطالب پیدا نکردم. حال سؤالم این است که آیا راویان حدیث که این احادیث را از ائمه(ع) نقل کرده‌اند؛ خودشان فهمیده‌اند که مثلاً فلان حدیث یعنی چه یا نفهمیده‌اند؟! اگر نفهمیده‌اند جا داشت از خود امام معصوم(ع) منظور امام(ع) را بپرسند. اما اگر فهمیده‌اند چرا آنها آن زمان فهمیده‌اند اما الآن ما نمی‌فهمیم؟! حتی برخی مواقع می‌شود که علمای بزرگ ما در شرح برخی احادیث می‌نویسند عقول در فهم این حدیث حیران می‌شود؛ یا مثلاً می‌نویسند این حدیث از اسرار اهل البیت(ع) است که باید علمش را به خودشان واگذار کنیم. فلان حدیث را نه تنها من نوعی بی‌سواد یا یک طلبه مبتدی نفهمیده‌ام، بلکه علمای بزرگ ما نیز نفهمیده‌اند. حال یعنی راویان حدیث حتی از علمای بزرگ ما نیز سوادشان بیشتر بوده؟! یعنی حدیثی را فرضاً ابان بن تغلب فهمیده یا أبوبصیر فهمیده یا زراره فهمیده اما علامه مجلسی(ره) نفهمیده یا مثلاً ملاصالح مازندرانی(ره) نفهمیده و قس علی هذا. سؤال بعد آن‌که اصلاً چرا ائمه(ع) این‌طور مطالب را فرموده‌اند؟! مطالبی که الان پس از 1400 سال حتی علما و بزرگان ما نیز از فهم آن عاجز هستند؛ به چه مناسبت باید بیان شود؟! آیا نعوذبالله بیان این مطالب که حتی بزرگان و علما پس از 1400 سال از فهم آن عاجز هستند؛ لغو و بیهوده نبوده؟!
پاسخ اجمالی
در بین احادیث فروانی که از معصومان(ع) نقل شده، روایاتی وجود دارد که فهم آن برای همه امکان پذیر نیست و فقط افراد خاصی توانایی تحمل و فهم آن‌را دارند. خود اهل‌بیت نیز به این مسئله اشاره کرده‌اند؛ امام صادق(ع) می‌فرماید: «احادیث ما بسیار سخت و طاقت فرسا است و فقط فرشته‌ای مقرّب یا پیامبری مرسل یا بنده‌ای که خدا قلبش را بر ایمان آزمایش کرده یا شهری که قلعه محکم و نفوذ ناپذیری داشته باشد، توانایی تحمل آن‌را خواهد داشت». راوی ‌گوید از امام درباره شهر دارای قلعه سؤال کردم که چیست؟ آن‌حضرت فرمود: «دلی که پریشان و آشفته نباشد».[1] از این روایت مشخص می‌شود که فهم این دست روایات، مستلزم داشتن ایمان کامل و طهارت باطن است. بنابر این، می‌توان گفت که راه فهم این روایات که تعدادشان زیاد هم نیست، بسته نیست. چرا که انسان مؤمن می‌تواند با عمل به دستورات الهی خود را به درجه‌ای برساند که فهم این روایات برایش میسّر شود. همان‌طور که در روایتی از امام صادق(ع) آمده که فرمود: «هر کس به آنچه که می‌داند عمل کند، چیزهایی را که نمی‌داند، خدا به او یاد خواهد داد».[2]
بدین ترتیب، هر چه ایمان و ارتباط قلبی انسان افزایش یابد، فهم و درک بیشتری خواهد یافت.
با این وجود، برخی روایات مورد نظرتان شاید در جریان نقل دچار تغییراتی در متن شده باشند که فهم آنها را کمی دشوار می­‌کند که با استفاده از آیات قرآن و روایات همسو باید آنها را تفسیر کرد:
۱. «أَرْبَعَةٌ لَا یَخْلُو مِنْهُنَّ الْمُؤْمِنُ أَوْ وَاحِدَةٌ مِنْهُنَّ- مُؤْمِنٌ یَحْسُدُهُ وَ هِیَ أَیْسَرُهُن»‏.[3]
۲. «أَرْبَعٌ لَا یَخْلُو مِنْهُنَّ الْمُؤْمِنُ أَوْ وَاحِدَةٍ مِنْهُنَّ مُؤْمِنٌ یَحْسُدُهُ وَ هُوَ أَشَدُّهُنَ‏ عَلَیْه»‏.[4]
همان‌گونه که مشاهده می‌­فرمایید در قسمت پایانی این دو روایت به دلیل نوع نگارش خط کوفی تغییری در متن به وجود آمده که معنایی کاملاً متضاد را می‌­رساند و طبیعتاً تنها یکی از آنها صحیح است.
 

[1]. شیخ صدوق، الأمالی، ص 4، اعلمی، بیروت، چاپ پنجم، 1400ق؛ شیخ صدوق، الخصال، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 208، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1362ش.
[2]. حلوانی، حسین بن محمد، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، ص 102، مدرسة الإمام المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، قم، چاپ اول، 1408ق.
[3]. طبرسی، علی بن الحسن، مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، ص 149، المکتبة الحیدریة، نجف، 1385 ق.
[4]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 2، ص 250، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1407 ق.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    797054 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    759109 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    683247 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    660368 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649618 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    602141 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580447 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    568810 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565359 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564663 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...