جستجوی پیشرفته
بازدید
9808
آخرین بروزرسانی: 1387/08/19
خلاصه پرسش
آیا عدم ارث همسران متعه‌ای از یکدیگر دلیلی براین نیست که آنان همسر شرعی نیستند؟‌
پرسش
خداوند برای زنانی که با ازدواج دائم همسر مردی می‌شوند بهره و نصیب مشخصی از ارث شوهرانشان تعیین نموده است. اما زنان متعه‌ای هرگز از شوهران و شوهران از آنان ارث نمی‌برند (فروع کلینی 2/47 و التهذیب 2/190) و این دلیلی واضح و روشنی است که به آن دو، زوج و زوجه شرعی گفته نمی‌شود در غیر این صورت باید آیات میراث آنها را نیز شامل می‌شد.
پاسخ اجمالی

ملاک ازدواج در اسلام ارث بردن یا ارث نبردن زوجین از یکدیگر نیست. ازدواج از نظر اسلام بر دو قسم است: دائم و موقت. عقد موقت (متعه) با عقد دائم اشتراکات و تفاوت هایی دارد که این به خاطر فلسفه ازدواج موقت است. (تسهیل در امر ازدواج کسانی که نیاز شدید به ازدواج دارند اما به هر دلیل شرایط ازدواج دائم ، برای آنان مهیا نیست.) عدم ارث زوجین در چنین ازدواجی نیز به دلیل همین فلسفه است . البته در این نکاح هم زن و شوهر می توانند با شرط کردن ارث از یکدیگر ارث ببرند همانطوری که در بعضی از موارد ازدواج دائم نیز بین زوجین ارث نیست.

پاسخ تفصیلی

ملاک ازدواج در اسلام ارث بردن یا ارث نبردن زوجین از یکدیگر نیست و عدم ارث زن و شوهر از یکدیگر هیچ ضرری به اصل و صحت ازدواج نمی زند. ازدواج از نظر اسلام بر دو قسم است: دائم و موقت. متعه نکاحی است که در آن جهت تسهیل و شکل گیری آسان آن، بعضی از احکام ازدواج دائم نادیده گرفته شده است.[1] از جمله در این نکاح نفقه و ارث بین زن و شوهر وجود ندارد. پس طبیعی است که بین این دو نوع ازدواج تفاوت هایی باشد که ناشی از کاربرد هر کدام است. اما این که شما می گویید اگر مرد و زن، زن و شوهر باشند، باید از هم ارث ببرند، ولی در نکاح متعه از هم ارث نمی برند، پس این دو زن و شوهر نیستند، هیچ دلیلی از قرآن و روایات آن را تائید نمی نماید. قرآن در آیات ارث، فقط می فرماید: زن و شوهر از هم ارث می برند.[2] و این را می دانیم که حتی اگر اسلام ارث بین زوجین را به طور عام و کلی ثابت کرده باشد، با این که یک حکم الهی است ولی مانعی ندارد در بعضی از موارد با یک دلیل شرعی معتبر تخصیص خورده باشد، بنا براین وقتی اسلام می فرماید زن و شوهر از هم ارث می برند، منظور زن و شوهری است که با ازدواج دائم به عقد هم درآمده اند. اما بعد در روایات دیگری پیامبر (ص) و ائمه (ع) فرموده است،[3] زن و شوهری که با ازدواج موقت به عقد هم درآیند از یکدیگر ارث نمی برند. همانطوری ادله شرعی در بعضی از صورت های عقد دائم نیز ارث بین زن و شوهر را نفی کرده است که به طور مثال به نمونه هایی از آن اشاره می کنیم:

1-در باب ارث ثابت است که اگر زنی با مردی ازدواج کند که در حال مرض است و با این مرض از دنیا برود، چنین زنی از همسر مریضش که با او نزدیکی نکرده است ارث نمی برد، البته مرد هم در این صورت از زنش ارث نمی برد.[4]

2- اگر زن قاتل شوهر خود باشد و یا مرد قاتل همسر خود باشد، قاتل ارث نمی برد.

آیا در چنین مواردی می توان گفت چون این دو زن از هم ارث نمی برند پس زن و شوهر شرعی نیستند.

شبیه این مثال ها را نیز می توان در ابواب دیگر فقهی پیدا کرد.

علاوه بر اینکه در نکاح متعه هم چنین نیست که اصلاً ارث میان زن و شوهر نباشد بلکه اگر زن و شوهر از ابتدا شرط کنند که از یک دیگر ارث ببرند باید به این شرط پای بند شوند، یعنی بهره و نصیبی از مال یکدیگر دارند.

محمد بن ابی نصر بزنطی از امام رضا (ع) روایت می کند که حضرت فرمود: نکاح متعه، هم در آن میراث است و هم بدون میراث منعقد می شود، اگر شرط شود که میراث بین زن و شوهر باشد، میراث ثابت است و اگر شرط نشود، ارث و میراث هم باقی نیست.[5]

در پایان لازم به یادآوری است که اگرچه این سؤالات ناشی از ظرافت و موشکافی است ولی باید دانست که برای فهم و استنباط احکام و یا نسبت دادن موضوعی به شرع حتماً باید تمام جوانب و مدارک شرعی دیده شود و از متخصصان فن به خوبی استفاده شود.



[1] طباطبائی، محمد حسین، المیزان، ج 15، ص 15، نرم افزار جامع التفاسیر.

[2] مانند آیه 12 از سوره نساء.

[3] معزی ملایری،اسماعیل، جامع احادیث شیعه، ج 26، ص 99.

[4] مکی، لمعة الدمشقیه، باب میراث، میراث ازدواج، ص 427، انتشارات سمت، قانون مدنی، ماده 945.

[5] جامع الاحادیث شیعه، ج 26، ص 99.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها