لطفا صبرکنید
بازدید
15531
15531
آخرین بروزرسانی:
1393/11/04
کد سایت
fa38289
کد بایگانی
45446
نمایه
تفاوت میان معانی فاطر، خلق، انشاء، ذرء و صنع
اصطلاحات
خلقت ، آفرینش ، هستی|فطرت ، فاطر
گروه بندی اصطلاحات
سرفصلهای قرآنی
- اشتراک گذاری
خلاصه پرسش
خداوند «فاطر» آسمانها و زمین است، «خلق»، «انشاء»، «ذرء» و «صنع» نیز به پروردگار نسبت داده شده است. تفاوت این کلمات در چیست و آیا این واژهها را برای انسانها نیز میتوان بکار برد؟
پرسش
تفاوت میان «فاطر»، «خلق»، «انشاء»، «ذرء» و «صنع» در چیست؟
پاسخ اجمالی
درباره تفاوت معنایی میان این کلمات که در ظاهر مترادف و هممعنا به نظر میرسند، باید گفت؛ هدف از کاربرد این الفاظ، علاوه بر ایجاد تفنّن در عبارت و ایجاد بلاغت در قرآن؛ وجود تفاوتهایی جزئی در معنای این واژهها است که هر کدام معانی مختلفی را القا میکنند. با بررسی معانی و جزئیاتی که از این کلمات برداشت میشود، میتوان تفاوت بین این واژهها را به دست آورد.
1. درباره معنای فاطر و خلق و تفاوت میان آنها «تفاوت میان خالق و فاطر در قرآن»، سؤال 32744 را مطالعه کنید.
3. واژه «انشاء» - از باب افعال - به معنای ابتدا به آفرینش،[1] تربیت کردن،[2] و استمرار آنچه که آفریده شده، است.[3]
4. کلمه «ذرء» نیز به معنای آفریدن به همراه آشکار کردن آن،[4] و منتشر کردن پس از آفریدن، است. جایگاه «ذرء» بعد از آفرینش قرار دارد؛ از اینرو تفسیر آن به آفرینش و معانی دیگر، خلاف حقیقت است.[5]
5. «صُنع»؛ به معنای انجام کار همراه با بهکار بردن مهارت و رعایت دقت است.[6] بنابر این، هر صنعی، فعل محسوب میشود ولی هر فعلی صنع نیست. ضمن اینکه، صنع مخصوص صاحبان عقل و اندیشه است و به کارهای حیوانات صنع گفته نمیشود.[7] از این توضیحات مشخص میشود که صنع، اعم از خلق است؛ چرا که بسیاری از کارهای انسانها را میتوان صنع نامید؛ مثل سحری که ساحران زمان حضرت موسی(ع) انجام دادند،[8] درحالی که نمیتوان این اعمال را خلق نامید.
خلاصه اینکه مرحله «خلق»، مقام تقدیر و اندازهگیری است. بعد از آن، نوبت به مرحله «برء» که از مراحل آفرینش است میرسد. سپس «تصویر» و تحویل صورت میگیرد و به مخلوق، صورت داده میشود. در نهایت، نوبت به «ذرء» میرسد که مرحله منتشر کردن و تکثیر یافتن مخلوقات است.
1. درباره معنای فاطر و خلق و تفاوت میان آنها «تفاوت میان خالق و فاطر در قرآن»، سؤال 32744 را مطالعه کنید.
3. واژه «انشاء» - از باب افعال - به معنای ابتدا به آفرینش،[1] تربیت کردن،[2] و استمرار آنچه که آفریده شده، است.[3]
4. کلمه «ذرء» نیز به معنای آفریدن به همراه آشکار کردن آن،[4] و منتشر کردن پس از آفریدن، است. جایگاه «ذرء» بعد از آفرینش قرار دارد؛ از اینرو تفسیر آن به آفرینش و معانی دیگر، خلاف حقیقت است.[5]
5. «صُنع»؛ به معنای انجام کار همراه با بهکار بردن مهارت و رعایت دقت است.[6] بنابر این، هر صنعی، فعل محسوب میشود ولی هر فعلی صنع نیست. ضمن اینکه، صنع مخصوص صاحبان عقل و اندیشه است و به کارهای حیوانات صنع گفته نمیشود.[7] از این توضیحات مشخص میشود که صنع، اعم از خلق است؛ چرا که بسیاری از کارهای انسانها را میتوان صنع نامید؛ مثل سحری که ساحران زمان حضرت موسی(ع) انجام دادند،[8] درحالی که نمیتوان این اعمال را خلق نامید.
خلاصه اینکه مرحله «خلق»، مقام تقدیر و اندازهگیری است. بعد از آن، نوبت به مرحله «برء» که از مراحل آفرینش است میرسد. سپس «تصویر» و تحویل صورت میگیرد و به مخلوق، صورت داده میشود. در نهایت، نوبت به «ذرء» میرسد که مرحله منتشر کردن و تکثیر یافتن مخلوقات است.
[1]. طریحی، فخر الدین، مجمع البحرین، ج 1، ص 415، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم، 1375ش.
[2]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص 807، دمشق، بیروت، دارالقلم، الدار الشامیة، چاپ اول، 1412ق.
[3]. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 12، ص 129، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360ش.
[4]. المفردات فی غریب القرآن، ص 327.
[5]. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج 3، ص 327.
[6]. همان، ج 6، ص 347.
[7]. المفردات فی غریب القرآن، ص 493.
[8]. «وَ أَلْقِ ما فی یَمینِکَ تَلْقَفْ ما صَنَعُوا إِنَّما صَنَعُوا کَیْدُ ساحِرٍ وَ لا یُفْلِحُ السَّاحِرُ حَیْثُ أَتى». طه، 69.
نظرات