جستجوی پیشرفته
بازدید
163719
آخرین بروزرسانی: 1393/02/03
خلاصه پرسش
کدام سوره به مادر قرآن معروف است؟
پرسش
کدام سوره به مادر قرآن معروف است؟
پاسخ اجمالی
سوره حمد، اولین سوره قرآن است، که اسامی مختلف و متعددی دارد که هر کدام از آن اسامی، به یکی از ویژگی‌ها اشاره دارد. یکی از نام‌های این سوره «امّ الکتاب»[1] است؛ «ام» به معنای اصل است و چون این سوره، به طور مختصر، بر اصول و عنوان‌های اصلی قرآنی اشاره دارد، چنین نامی به آن اطلاق شده است.[2] از جهت این‌که «ام» به معنای مادر نیز است، به آن مادر قرآن نیز گفته‌اند.[3]
نام‌های دیگر سوره حمد که در روایات به آن اشاره شده عبارت‌اند از:
1. فاتحة الکتاب[4]: زیرا مصحف و کتاب قرآن با این سوره آغاز می‌شود.
2. حمد[5]: زیرا در ابتدای این سوره، خدای عالمیان مورد ستایش قرار گرفته و واژه حمد در آن به کار رفته است.
3. اُمّ الکتاب[6]: ام به معنای اصل است و چون این سوره، به طور مختصر، بر اصول و عنوان‌های اصلی قرآنی اشاره دارد، چنین نامی به آن اطلاق شده است.
4. سَبع المَثانی[7]: کلمه «سبع» اشاره به این دارد که این سوره هفت آیه دارد و «مثانی» اشاره به این دارد که این سوره دو مرتبه نازل شده است؛ یک بار در مکه و یک بار در مدینه. شاید به این دلیل که در نماز دو مرتبه خوانده می‌شود، به آن مثانی گفته‌اند. در باره این وجه تسمیه، احتمال دیگری نیز وجود دارد و آن این که گفته‌اند: چون برخی از کلمات این سوره همچون ««اللَّه»، «رحمن»، «رحیم»، «ایّاک»، «صراط» و «علیه» دو مرتبه تکرار شده، این نام بر آن گذاشته شده است.[8]
5. ام القرآن[9]: زیرا این سوره اصل قرآن و جامع همه مطالب آن محسوب می‌شود.
به غیر از نام‌هایی که از جانب معصومین(ع) برای سوره حمد نقل شده، اسامی دیگری نیز برای سوره حمد گفته شده و در کتب تفاسیر آمده است که عبارتند از:
6. وافی: به این دلیل که قرائت آن در نماز باید به صورت کامل باشد و خواندن بخشی از آن، کافی نیست.
7. کافی: از این جهت که از سوره‌های دیگر بی‌نیاز ولی سوره‌های دیگر به آن محتاجند.
8. شافی (شفاء): زیرا این سوره شفا دهنده بیماری‌ها است.
9. اساس: به این دلیل که اساس عبادت، به آن بستگی دارد و یا به این دلیل که دربر دارنده اساس عبادت است.
10. شکر: چون حاوی شکرگذاری و حق‌شناسی از صاحب نعمت حقیقی است.
11. تعلیم مسأله: زیرا خداوند در این سوره، روش درخواست از او را به بندگانش نشان داده است. به این صورت که اول باید او را حمد و ثنا کنند و خلوص و توحید را در قلب خود جای دهند و بعد درخواست خود را مطرح سازند.
12. مناجات: از این رو که نمازگزار با این سوره با خدا مناجات می‌کند، چنین نامی بر آن اطلاق شده است.
13. تفویض: بدین جهت که این سوره متشمل بر استعانت بنده از خدا در همه امور و تفویض همه کارها به او است.
14. رقیه: برای این که این سوره، تعویذی برای همه بیماری‌ها و دردها و موجب حفظ از گزندگان و درندگان است.
15. دعا.
16. صلاة.[10]
 

[1]. شیخ صدوق، الامالی، کتابچی، ج 1، ص 549، تهران، چاپ ششم، 1376ش.
[2]. طیب، سید عبد الحسین، أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 82، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، 1378ش.
[3]. ر.ک: ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقرآن، تحقیق، دکتر یاحقی، محمد جعفر، دکتر ناصح، محمد مهدی، ج ‏1، ص 29، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، 1408ق؛ بلاغی، سید عبد الحجت، حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر، ج ‏1، ص 246، قم، انتشارات حکمت، 1386ق.
[4]. بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 95، بنیاد بعثت، تهران، چاپ اول، 1416ق.
[5]. علی بن موسی (امام هشتم)، الفقه المنسوب للإمام الرضا علیه السلام، ص 134، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، مشهد، چاپ اول، 1406ق.
[6]. البرهان، ج 1، ص 98.
[7]. عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق و مصحح: رسولی محلاتی، هاشم، ج 1، ص 19، المطبعة العلمیة، تهران، چاپ اول، 1380ق.
[8]. طیب، سید عبد الحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 81-83، انتشارات اسلام، تهران، چاپ دوم، 1378ش.
[9]. حمیری، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، ص 209، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول، 1413ق.
[10]. حسینی شاه عبدالعظیمی، حسین بن احمد، تفسیر اثنا عشری، ج 1، ص 24-25، انتشارات میقات، تهران، چاپ اول، 1363ش.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا شیعیان معتقدند که خداوند توسط جبرئیل به امام علی وحی نازل کرد، ولی اشتباهاً به پیامبر اکرم رسیده؟
    14304 شیعه آماج تهمتها 1388/12/19
    در پاسخ به این پرسش، توجه به نکاتی ضروری به نظر می رسد. الف. مهم ترین چیزی که برای یک محقق فرق و مذاهب لازم است این است که نخست از ...
  • قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء چه کسانی هستند؟
    54384 انسان کامل 1394/12/27
    عناوین نامبرده شده(قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء) از اصطلاحاتی است که در برخی کتاب‌های عرفانی آمده است و اشاره به مقاماتی دارد که اهل عرفان در مورد اهل سیر و سلوک و عرفان عملی بر می‌شمارند. اصرار و تأکید بر روی این اصطلاحات هر چند در کتاب‌های ...
  • آیا ارزش معنوی صدقه، متناسب با توانایی مالی فرد سنجیده می‌شود؟
    12575 انفاق و قرض الحسنه 1393/08/22
    در ارزش‌گذاری یک عمل، عوامل بسیاری دخالت دارند؛ مانند اخلاص، کمیت، سختی عمل و... بنابر این اگرچه کمیت و مقدار عمل نیز در ارزش‌گذاری اعمال دخالت دارد، امّا بدون شک میزان و ارزش واقعی بر اساس اخلاص و پاکی خود عمل است. خداوند می‌فرماید: آن‌کس که مرگ و ...
  • در صورتی که چند نفر به زنا کردن مردی شهادت داده و پس از اجرای حکم از شهادت خود برگردند دیه فرد معدوم بر عهده کیست؟
    9117 Laws and Jurisprudence 1388/08/10
    سؤال شما به دفاتر مراجع ارسال گردید و تا این لحظه پاسخ های زیر دریافت گردید:دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):باید دیه کامله در میان چهار نفر تقسیم شود و به صاحبان خون داده شود.دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):این ...
  • آیا در روایات توصیه شد که بدن خود را با روغن‌های گیاهی ماساژ دهیم؟
    3012 حدیث 1402/06/20
     چرب‌کردن بدن با روغن‌های گیاهی، و مالش و یا ماساژ بدن با آنها، روشی است که از گذشته‌های دور در میان بسیاری از جوامع یکی از روش‌های درمان و یا کاهش‌دهنده بیماری‌ها مورد استفاده قرار گرفته و برخی موارد آن امروزه نیز در پزشکی نوین مورد تأیید قرار گرفته است.در ...
  • معنای «رجب» چیست؟
    39644 دیگر موارد 1397/03/19
    «رجب»؛ نام نهمین ماه از ماه‌های قمری است. بر اساس آنچه در کتب لغوی آمده، این ریشه در موارد «بزرگ‌داشت چیزی از روی هیبت آن» مورد استفاده قرار می‌گیرد. و این ماه را نیز از آن رو رجب نامیده‌اند که در دوران جاهلیت، آن‌را بزرگ شمرده و جنگ ...
  • تفسیر آیات 97 تا 99 سوره نساء چیست؟
    15089 تفسیر 1391/12/07
    در شأن نزول آيه 97 سوره نساء،[1] مفسران گفته‌‏اند؛ عده‌ای از مسلمانان كه به ظاهر شهادتين گفته بودند، با وجود این‌که قدرت داشتند از مكه به مدينه هجرت كنند، اما مهاجرت نكردند! زمانی كه رؤساى قريش به طرف بدر براى جنگ با مسلمانان می‌آمدند ...
  • نقش خانواده در گسترش آسیب‌‌های اجتماعی چگونه است؟
    18639 روش شناسی 1392/02/29
    خانواده، کوچک‌ترین نهاد اجتماعى است که اساس و زیرساخت واحدهاى بزرگ‌تر به شمار می‌رود. میزان موفقیت و سهمى که افراد براى ایفاى نقش در واحدهاى بزرگ اجتماعى ایفا می‌کنند بستگى تام به نحوه رشد و تربیت و شکوفایى‏استعدادهاى آنها در کانون مقدس خانواده دارد. خانواده در مسیر ...
  • آیا خلاف قانون کشور عمل کردن مشکل شرعی دارد؟
    28822 رعایت مقررات و قوانین 1391/12/10
    تخلف از قوانین و مقررات نظام اسلامی جائز نیست اما در فرض مثال، چنانچه شرایط معامله رعایت گردد معامله باطل نیست (یعنی فروشنده مالک پول شده و خریدار هم صاحب آن جنس می‌شود)، اما کسی که اقدام به این عمل می‌کند، مرتکب گناه شده است.ضمائم:پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به ...
  • معنای شعایر اسلامی چیست؟ و شعایر اسلامی از دیدگاه قرآن چگونه است؟
    39427 تفسیر 1389/12/26
    شعایر اسلامی، مکان ها و نشان هایی می باشند که خدا آنها را برای عبادت قرار داده و انسان را به یاد خدا می اندازد. برای نمونه، صفا و مروه در قرآن کریم، دو مکان و علامت برای عبادتند که در مراسم حج خدا در آن ...

پربازدیدترین ها