جستجوی پیشرفته
بازدید
23118
آخرین بروزرسانی: 1387/12/29
 
کد سایت fa4824 کد بایگانی 4527 نمایه نامیده شدن قرآن به مصحف
طبقه بندی موضوعی علوم قرآنی
اصطلاحات قرآن
گروه بندی اصطلاحات سرفصل‌های قرآنی
خلاصه پرسش
نام قرآن کریم از چه زمانی مصحف بود و در چه زمانی به قرآن تغییر نام یافت؟
پرسش
نام قرآن کریم از چه زمانی مصحف بود و در چه زمانی به قرآن تغییر نام یافت؟
پاسخ اجمالی

قرآن کریم از همان ابتدا معروف به این نام یعنی "قرآن" بوده است؛ زیرا با همین نام در این کتاب آسمانی از آن اسم برده شده است. پس بهتر است سؤال این گونه مطرح شود که از چه زمانی از این کتاب مقدس به مصحف هم یاد می کنند؟. "مصحف" از زمان صحابه به همان معنای لغوی آن؛ یعنی کتاب جلد شده، بر قرآن اطلاق شده است. در لسان اهل بیت (ع) نیز مصحف در همان معنای لغوی آن استعمال شده است. در روایتی امام صادق (ع) می فرمایند: خواندن قرآن از روی مصحف، موجب بهره مندی از چشم خویش و تخفیف در عذاب والدین می شود، اگر چه کافر باشند.

پاسخ تفصیلی

ما در این سؤال دارای چند واژه کلیدی قرآن، مصحف و تفسیر، هستیم. که معنای آن روشن خواهد شد.

قرآن کریم از همان ابتدا معروف به این نام؛ یعنی "قرآن" بوده است؛ زیرا با همین نام در بعضی از آیات آن، اسم برده شده است. [1] پس بهتر است سؤال این گونه مطرح شود که: از چه زمانی از این کتاب مقدس به مصحف هم یاد می کنند؟

مصحف در لغت از صُحُف جمع صحیفه به معنای آنچه که در آن نوشته می شود، گرفته شده است [2] و به معنای مجموعه میان دو جلد گویند. [3] بنابراین مصحف به کتاب جلد شده گفته می شود، حال چه قرآن باشد چه غیر قرآن.   در قرآن کریم از کتاب های آسمانی با عنوان "صحف" تعبیر شده، ولی مصحف ذکر نشده است. [4]

 

مصحف در لسان صحابه

از وقایع صدر اسلام، بحث جمع آوری قرآن است که مباحث مربوط به خود را دارد [5] . بعضی قائل اند که قرآن در زمان خود پیامبر جمع آوری شده است و برخی قائل به جمع آوری قرآن در زمان بعد از رحلت ایشان هستند. اما مسلم است که قرآن در زمان پیامبر (ص) نوشته شده بود و در زمان صحابه بحث جمع آوری آن در مصحف جامع و واحد بود.

در نقل های تاریخی است که عمر خلیفه دوم، شخصی را نزد اُبی بن کعب فرستاد و گفت: قصد دارم قرآن را در مصحفی بنویسم، آنچه از قرآن نزد تو است برایم بفرست. [6] بخاری از صحابی "زید بن ثابت" نقل می کند که زید می گوید: خلیفه ابوبکر به او دستور داد تا قرآن را جمع آوری کند. وی می گوید: همه قرآن را جمع کردم، صفحات گرد آوری شده (صُحف) نزد ابوبکر بود تا از دنیا رفت. سپس در حیات عمر، نزد وی باقی بود و بعد از او در دست حفصه دختر عمر قرار گرفت. [7]

پس معلوم شد که "مصحف" در زمان صحابه به همان معنای لغوی آن استعمال شده است؛ [8] یعنی به معنای اعم از قرآن استعمال شده است. البته از برخی صحابه در تاریخ نام برده می شود که برای خود، قرآن را در صحیفه هایی جمع کرده بوده اند که به نام خودشان مشهور بود؛ مانند مصحف عایشه، مصحف حفصه، مصحف ابی بن کعب و .. همه این مصاحف بعد از رحلت پیامبر گرامی اسلام (ص) به این نام مشهور شد.

 

مصحف در لسان اهل بیت (ع)

در لسان اهل بیت نیز مصحف در همان معنای لغوی آن استعمال شده است. در روایتی امام صادق (ع) می فرمایند: "خواندن قرآن از روی مصحف، موجب بهره مندی از چشم خویش و تخفیف در عذاب والدین می شود، اگر چه کافر باشند". [9]

معلوم است که این جا نیز "مصحف" به معنای لغوی آمده است؛ زیرا معنا ندارد امام (ع) بگوید: خواندن قرآن از روی قرآن.

مصحف حضرت فاطمه (س) نیز که در نزد امامیه مشهور و معروف است، غیر از قرآن است. امام صادق (ع) در این باره می فرمایند: "به خدا قسم! این مصحف، قرآن نیست". [10]

بنابر این می توان گفت که واژه مصحف بعد از استنساخ نسخه واحد از قرآن های موجود، (در زمان خلیفه سوم) برای قرآن علَم شد.



[1] واقعه، 77 .

[2] ابن من ظور، لسان العرب، ج ‏9، ص 186، دار صادر، بیروت، 1414.

[3] راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص 476، دار العلم، دمشق، 1412.

[4] اعلی، 19.

[5] در این باره می توانید به نمایه های: جمع آوری قرآن توسط رسول خدا، سؤال 1625 (سایت: 1632) مراجعه کنید.

[6] مجلسی، بحار الانوار، ج 44، ص 101.

  [7] بخار ی،محمدبن اسماعیل، صحیح بخاری،کتاب فضائل القرآن، باب جمع القرآن،ج 16، ص 67، ح 4986، ناشر: وزارت اوقاف مصر.  

[8] برای دیدن شواهد بیشتر به دیگر روایات موجود در صحیح بخاری، ج 16، ص 467 مراجعه شود.

[9] کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 2، ص 613. در همین صفحه بابی نگاشته شده است به نام باب قراءة القرآن فی المصحف.

[10] بحار الانوار، ج 26، ص 45.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا شیعیان معتقدند که خداوند توسط جبرئیل به امام علی وحی نازل کرد، ولی اشتباهاً به پیامبر اکرم رسیده؟
    14304 شیعه آماج تهمتها 1388/12/19
    در پاسخ به این پرسش، توجه به نکاتی ضروری به نظر می رسد. الف. مهم ترین چیزی که برای یک محقق فرق و مذاهب لازم است این است که نخست از ...
  • قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء چه کسانی هستند؟
    54384 انسان کامل 1394/12/27
    عناوین نامبرده شده(قطب، اوتاد، ابدال، نجباء و صلحاء) از اصطلاحاتی است که در برخی کتاب‌های عرفانی آمده است و اشاره به مقاماتی دارد که اهل عرفان در مورد اهل سیر و سلوک و عرفان عملی بر می‌شمارند. اصرار و تأکید بر روی این اصطلاحات هر چند در کتاب‌های ...
  • آیا ارزش معنوی صدقه، متناسب با توانایی مالی فرد سنجیده می‌شود؟
    12575 انفاق و قرض الحسنه 1393/08/22
    در ارزش‌گذاری یک عمل، عوامل بسیاری دخالت دارند؛ مانند اخلاص، کمیت، سختی عمل و... بنابر این اگرچه کمیت و مقدار عمل نیز در ارزش‌گذاری اعمال دخالت دارد، امّا بدون شک میزان و ارزش واقعی بر اساس اخلاص و پاکی خود عمل است. خداوند می‌فرماید: آن‌کس که مرگ و ...
  • در صورتی که چند نفر به زنا کردن مردی شهادت داده و پس از اجرای حکم از شهادت خود برگردند دیه فرد معدوم بر عهده کیست؟
    9117 Laws and Jurisprudence 1388/08/10
    سؤال شما به دفاتر مراجع ارسال گردید و تا این لحظه پاسخ های زیر دریافت گردید:دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):باید دیه کامله در میان چهار نفر تقسیم شود و به صاحبان خون داده شود.دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مدظله العالی):این ...
  • آیا در روایات توصیه شد که بدن خود را با روغن‌های گیاهی ماساژ دهیم؟
    3012 حدیث 1402/06/20
     چرب‌کردن بدن با روغن‌های گیاهی، و مالش و یا ماساژ بدن با آنها، روشی است که از گذشته‌های دور در میان بسیاری از جوامع یکی از روش‌های درمان و یا کاهش‌دهنده بیماری‌ها مورد استفاده قرار گرفته و برخی موارد آن امروزه نیز در پزشکی نوین مورد تأیید قرار گرفته است.در ...
  • معنای «رجب» چیست؟
    39644 دیگر موارد 1397/03/19
    «رجب»؛ نام نهمین ماه از ماه‌های قمری است. بر اساس آنچه در کتب لغوی آمده، این ریشه در موارد «بزرگ‌داشت چیزی از روی هیبت آن» مورد استفاده قرار می‌گیرد. و این ماه را نیز از آن رو رجب نامیده‌اند که در دوران جاهلیت، آن‌را بزرگ شمرده و جنگ ...
  • تفسیر آیات 97 تا 99 سوره نساء چیست؟
    15089 تفسیر 1391/12/07
    در شأن نزول آيه 97 سوره نساء،[1] مفسران گفته‌‏اند؛ عده‌ای از مسلمانان كه به ظاهر شهادتين گفته بودند، با وجود این‌که قدرت داشتند از مكه به مدينه هجرت كنند، اما مهاجرت نكردند! زمانی كه رؤساى قريش به طرف بدر براى جنگ با مسلمانان می‌آمدند ...
  • نقش خانواده در گسترش آسیب‌‌های اجتماعی چگونه است؟
    18639 روش شناسی 1392/02/29
    خانواده، کوچک‌ترین نهاد اجتماعى است که اساس و زیرساخت واحدهاى بزرگ‌تر به شمار می‌رود. میزان موفقیت و سهمى که افراد براى ایفاى نقش در واحدهاى بزرگ اجتماعى ایفا می‌کنند بستگى تام به نحوه رشد و تربیت و شکوفایى‏استعدادهاى آنها در کانون مقدس خانواده دارد. خانواده در مسیر ...
  • آیا خلاف قانون کشور عمل کردن مشکل شرعی دارد؟
    28822 رعایت مقررات و قوانین 1391/12/10
    تخلف از قوانین و مقررات نظام اسلامی جائز نیست اما در فرض مثال، چنانچه شرایط معامله رعایت گردد معامله باطل نیست (یعنی فروشنده مالک پول شده و خریدار هم صاحب آن جنس می‌شود)، اما کسی که اقدام به این عمل می‌کند، مرتکب گناه شده است.ضمائم:پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به ...
  • معنای شعایر اسلامی چیست؟ و شعایر اسلامی از دیدگاه قرآن چگونه است؟
    39427 تفسیر 1389/12/26
    شعایر اسلامی، مکان ها و نشان هایی می باشند که خدا آنها را برای عبادت قرار داده و انسان را به یاد خدا می اندازد. برای نمونه، صفا و مروه در قرآن کریم، دو مکان و علامت برای عبادتند که در مراسم حج خدا در آن ...

پربازدیدترین ها