"وهابیان" پیروان محمد بن عبدالوهاب بن سلیمان تمیمی نجدی (1206- 1115) هستند. او پیرو مکتب ابن تیمیه (م 712) و شاگرد او ابن قیم الجوزی(م751) بود که عقاید جدیدی را در جزیرة العرب بنیاد نهاد. [1] ظاهراً پدر وی از علمای نجد بوده است که مردم را از فرزندش بر حذر می داشت. همچنین برادر وی سلیمان بن عبدالوهاب کتابی بر رد برادر نگاشت. [2] محمد بن عبدالوهاب پس از خواندن فقه حنبلی در نجد، راهی بصره و شام شد و به مطالعه کتب ابن تیمیه و ابن قیم پرداخت. ظاهرا وی به ایران نیز سفر کرده و در اصفهان از علمای آن دیار علم و ادب فرا گرفت. این مطلب در قدیمی ترین کتابی که درباره مسافرت های او یعنی در حدود ده سال پس از وفاتش توسط عبداللطیف شوشتری نوشته شده، آمده است. [3]

شیخ محمد در نهایت از شهر خود رانده شد و در سال 1106 به "درعیه" از نواحی نجد رهسپار گردید. "امیر درعیه محمد بن سعود او را گرامی داشت و سخنان وی را به مصلحت حکومتش دید؛ پس در راه اشاعه آن کوشید. شیخ محمد، عده ای را همراه خود کرد، سپس دستور جهاد علیه نجد را صادر و آن جا را تصرف کرد". [4] ، [5]

در سال 1179 محمد بن سعود از دنیا رفت و فرزندش عبدالعزیز بن محمد جانشین وی شد. [6] شیخ محمد بن عبدالوهاب نیز در سال 1206 وفات کرد. [7] وهابیان، به دستور عبدالعزیز بن محمد و به فرماندهی فرزندش سعود بن عبدالعزیز نجد و ریاض را در سال 1187تصاحب کردند و از آن پس بود که شهر ریاض پایتخت آل سعود شد. [8] پس از تصرف ریاض بود که وهابیت تعرض خودش را به عراق و شهرهای مقدس آن شروع کرد. این تعرضات حدود ده سال به طول کشید. [9] سید محسن امین در احوال سید محمد مجاهد آورده است که چون کثرت هجوم وهابیان به کربلاء زیاد بود وی رحل اقامت در کاظمین افکند و آن جا ساکن شد. [10] آقا بزرگ تهرانی در کتاب الذریعه از مولفی به نام عبدالصمد همدانی نقل می کند که در فتنه وهابیت در روز چهارشنبه مصادف با عید غدیر خم سال 1216 در کربلا به شهادت رسیده است. [11]

تقریبا همه منابع، تاریخ کشتار کربلا را سال 1216 ذکر کرده اند. [12]

در چنین سالی وهابیان که مترصد ورود به کربلا بودند، در 18 ذی الحجة سال 1216 وقتی مردم شهر برای زیارت امام علی (ع) به نجف رفته بودند وارد شهر کربلا شده و دست به غارت اموال مردم و تخریب گنبد امام حسین و شبکه های ضریح مطهر زدند. سید محسن امین در کتاب "اعیان الشیعة" این چنین می گوید: "وهابیان به زور وارد کربلا شدند، مردم آن جا را به خاک و خون کشیدند و جز عده کمی که فرار کردند یا مخفی شدند، دیگران را کشته و مجروح کردند. قبر مطهر امام حسین (ع) را ویران کرده و شبکه ها ی ضریح مطهر را کنده و اموال آن جا را سرقت کردند و هرچه از اموال بود با خو د بردند. آنان با این کار، اعمال متوکل عباسی نسبت به قبر مقدس امام حسین (ع) را زنده کردند". [13]

مانند این مطلب در کتاب "الشیخ محمد بن عبدالوهاب عقیدته السلفیة ودعوته الإصلاحیة وثناء العلماء علیه " نیز آمده است. مولف می گوید: "در سال 1118 ریاض توسط امام عبدالعزیز بن محمد بن سعود فتح شد و.... و عاقبت از آن متقین و سربازان خدا است (!) در سال 1179 امام محمد بن سعود وفات کرد و مردم به امامت عبدالعزیز بیعت کردند. در سال 1215 سعود بن عبدالعزیز به امر پدرش به عراق و کربلا حمله کرد و خسارت های فراوانی به مردم کربلا وارد کرد و قبر حسین و گنبد آن را ویران کرد". [14] همان طور که که دیده می شود این واقعه در کتب وهابیت نیز آمده است.

غیر از این هجمه فرا گیر، وهابیان در سال 1225 کربلا را به محاصره در آوردند و کاروان های زیارتی که از زیارت نیمه شعبان از کربلا باز می گشتند را غارت کرده و افراد آن را به شهادت رساندند. اکثر این شهدا ایرانیانی بودند که برای زیارت امام حسین به آن جا رفته بودند. [15]

حمله به نجف:

وهابیان غیر از حمله به کربلا بارها به نجف اشرف نیز حمله کردند، اما به عللی نتوانستند وارد شهر شوند و فقط عده ای را خارج از دیوار شهر به شهادت رساندند.

یکی از علمایی که در عصر وی این هجوم ها علیه کربلا و نجف شکل گرفت، مرحوم عاملی صاحب کتاب "مفتاح الکرامة" است که آن زمان در نجف بوده است. وی از سه حمله به نجف یاد می کند.

اول؛ در شب نهم صفر سال 1221 که عده ای از آنان توانستند از دیوار شهر بالا روند ولی به کراماتی از امام علی (ع) راه به جایی نبردند.

دوم؛ در جمادی الثانی سال 1222 که باز هم راه به جایی نبردند.

سوم؛ در سال 1225 که در همین سال زوار امام حسین (ع) را غارت کردند، ولی نتوانستند به نجف آسیبی برسانند. [16]

ابن بشر مورخ نجدی در تاریخ نجد درباره حمله وهابی ها به نجف می‏نویسد: در سال 1220 سعود با سپاهی انبوه از نجد و نواحی آن به بیرون مشهد معروف در عراق (نجف) فرود آمد و مسلمانان را (وهابیان) در اطراف شهر پراکنده ساخت و دستور داد باروی شهر را خراب کنند، چون یاران او به شهر نزدیک شدند، به خندقی عریض و عمیق برخورد کردند و هرچه خواستند نتوانستند از آن عبور کنند و در جنگی که میان دو طرف رخ داد، در اثر تیراندازی از بارو و برج های شهر جمعی از وهابی ها (به تعبیر ابن بشر) مسلمانان کشته شدند و آنها به ناچار از شهر عقب نشستند و به غارت نواحی و اطراف پرداختند. [17]

گفتنی است که عبدالعزیز بن محمد که دستور تخریب قبر امام حسین (ع) را داده بود، توسط یک شیعه عراقی در سال 1218 به قتل رسید. [18]

علت حمله:

عقاید وهابیت در کتاب های مختلف به تفصیل ذکر شده است، اما آنچه مربوط به بحث ما است، عقیده آنان درباره زیارت قبور و ساختن گنبد است. آنان ساخت گنبد و تزئین قبور (اگر چه قبور اولیای خدا) را جایز نمی دانند. [19] به همین علت گنبدهای ساخته شده بر روی قبور را بر نمی تابند. قبر پیامبر گرامی اسلام (ص) را به بهانه این که مسجد است نتوانسته اند خراب کنند. به خاطر این عقیده و دیگر عقاید مشابه به شهر های مقدس شیعیان؛ مانند کربلا و نجف اشرف حمله ور شدند و دست به تخریب مرقد امامان معصوم زدند. آنان بارگاه امامان معصوم در بقیع را نیز به کلی تخریب کردند. [20]