جستجوی پیشرفته
بازدید
6061
آخرین بروزرسانی: 1396/10/01
خلاصه پرسش
آیا می‌توان، کینه از دشمن و تلاش برای به زانو درآوردن او را انگیزه‌ای برای کسب دانش قرار داد؟ آیا چنین نیتی که از افرادی چون شهید چمران نقل شده، نیتی خالصانه بوده و نوعی تکبر و برتری طلبی مذموم نیست؟!
پرسش
سلام؛ این متن از مصطفی چمران در فضای مجازی آمده است: «ای خدا، من باید از نظر علم از همه برتر باشم تا مبادا که دشمنان مرا از این راه طعنه زنند. باید به آن سنگدلانی که علم را بهانه کرده و به دیگران فخر می‌فروشند ثابت کنم که خاک پای من هم نخواهند شد. باید همه آن تیره دلانِ مغرور و متکبر را به زانو در آورم، آن‌‌گاه خود خاضع‌ترین و افتاده‌ترین فرد روی زمین باشم». آیا ما هم می‌توانیم، کینه از دشمن را نیّت مطالعه‌‌مان قرار دهیم؟ آیا این نیّت، خلوص دارد؟ آیا نیّتی خالص‌‌تر از این هم می‌توانیم داشته باشیم که به همین اندازه قدرتمند باشد و ما را به عمل وادارد؟ آن نیّت چیست؟
پاسخ اجمالی
چنین نیتی اگر در راستای هوای نفس و خودخواهی ما باشد ناپسند است، امّا می‌توان برای یاری دین خدا و قدرت عمل در برابر دشمنان دین، از خدا خواست تا چنین قدرت و دانشی را به ما بدهد که بتوانیم  از لحاظ موقعیت اجتماعی از دشمنان دین برتر بوده و به ترویج دین و اخلاق کمک کنیم که در این صورت، این نیت ما می‌تواند خالصانه باشد.
سخنانی مانند آنچه در پرسش در مورد یکی از دل‌نوشته‌ها مطرح شد، می‌تواند برگرفته از برخی آموزه‌‌های دینی ما باشد. امام سجاد(ع) در یکی از دعاهایشان به خداوند عرضه می‌دارد:
«اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْ لِی یَداً عَلَى مَنْ ظَلَمَنِی، وَ لِسَاناً عَلَى مَنْ خَاصَمَنِی، وَ ظَفَراً بِمَنْ عَانَدَنِی، وَ هَبْ لِی مَکْراً عَلَى مَنْ کَایَدَنِی، وَ قُدْرَةً عَلَى مَنِ اضْطَهَدَنِی، وَ تَکْذِیباً لِمَنْ قَصَبَنِی، وَ سَلَامَةً مِمَّنْ تَوَعَّدَنِی، وَ وَفِّقْنِی لِطَاعَةِ مَنْ سَدَّدَنِی، وَ مُتَابَعَةِ مَنْ أَرْشَدَنِی»؛‏[1]
بار خدایا، بر محمد و خاندانش درود فرست و مرا در برابر آن‌که بر من ستم می‌کند تنى توانا ده؛ در برابر آن‌که با من به بحث و جدال برخاسته، زبانى گویا ده؛ در برابر کسى که با من دشمنى می‌ورزد پیروزى عطا کن؛ در برابر کسى که بر من حیله می‌کند، مکر ارزانى دار؛ در برابر کسى که مرا مقهور خود خواهد، قدرت عطا فرماى؛ دروغ کسى را که مرا دشنام می‌دهد آشکار ساز؛ از آن‌که تهدیدم می‌کند مرا به سلامت دار؛ توفیقم ده که فرمانبردار کسى باشم که مرا به راه راست می‌برد؛ و پیرو آن‌که به دنبال ارشادم است!
دقّت در سخنان امام(ع) روشن می‌‌کند که آن‌‌حضرت از خداوند می‌خواهد چنان قدرت علمی، جسمی، مادی و ... پیدا کند که به ‌واسطه آن دشمن نتواند هیچ نوع تسلّطی بر وی داشته باشد.
از طرفی باید دقت داشت که برتری علمی و اجتماعی بر دشمنان – و یا حتی بر دوستان – نباید منجر بدان شود که در درون خود نیز دچار تکبر و خودپسندی شده و با نفوذ این رذیله اخلاقی در وجودمان، روابط خود را با خالق هستی تیره کنیم.
اینگونه است که علاوه بر دعاهایی که برای ارتقای درجات علمی و اجتماعی می‌کنیم باید از خدا بخواهیم تا بعد از این پیشرفتها دچار خودپسندی نشویم، همانگونه که در ادعیه مأثوره می‌خوانیم:
وَ أَعِزَّنِی‏ وَ لَا تَبْتَلِیَنِّی بِالْکِبْرِ، ... وَ لَا تَرْفَعْنِی فِی النَّاسِ دَرَجَةً إِلَّا حَطَطْتَنِی عِنْدَ نَفْسِی مِثْلَهَا، وَ لَا تُحْدِثْ لِی عِزّاً ظَاهِراً إِلَّا أَحْدَثْتَ لِی ذِلَّةً بَاطِنَةً عِنْدَ نَفْسِی بِقَدَرِهَا.[2]
خدایا! در میان جامعه عزیزم کن، اما به خودبزرگ‌بینی مبتلایم مکن! ... خدایا! در میان مردم مرا پلّه پلّه بالا مبر مگر به همان اندازه در اندرونم، پلّه پلّه پایین‌تر آیم! خدایا! هیچ عزت ظاهری نصیبم نکن مگر آنکه به همان مقدار، ذلت باطنی به من هدیه کنی!
 

[1]. امام سجاد (ع)، الصحیفة السجادیة، ص 94، قم، الهادى‏، چاپ اول، 1418ق‏.
[2]. همان، ص 92.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

پرسش های اتفاقی

  • آیا همسر پیامبر اسلام(ص) ام حبیبه، دختر ابوسفیان است؟
    27316 زندگی خصوصی 1392/04/19
    اُمّ حبیبه دختر ابوسفیان، نام اصلى‌اش «رَملة»، هفده سال قبل از بعثت پیامبر(ص) به دنیا آمد.[1] وی پیش از این‌که با پیامبر اسلام(ص) ازدواج کند، همسر عبید اللَّه بن جحش اسدى بود. ام حبیبه به اتفاق شوهرش عبید اللَّه به حبشه مهاجرت کردند، و ...
  • آیا استفاده از ضرب‌المثل خود را به کوچه علی چپ زدن، توهین به امام علی(ع) است؟
    2878 1401/09/02
    در فرهنگ لغت «خود را به کوچه علی چپ زدن» به معنای آن است که فردی با آن‌که از موضوعی اطلاع دارد؛ اما چون اعلام و تأیید آن به ضرر و زیانش تمام می‌شود، خود را به نادانی می‌زند که چنین رفتاری را نمی‌توان اخلاقی به شمار آورد.اما در مورد ...
  • منظور از برکات در تعالیم قرآنی چیست؟
    15584 علوم قرآنی 1390/12/23
    ارباب لغت و مفسّران قرآن کریم در مجموع با تعابیر مختلف، برکت را به معنای خیر، خوبی و فایده ثابت و پایدار معنا کرده اند؛ مانند این که می گویند: 1. «برکت»؛ یعنى، ثبوت خیر خدائى در یک چیز.
  • در حال حاضر مرجع تقلید اعلم کیست؟
    214571 تقلید از اعلم 1391/10/25
    پاسخ:ابتدا یادآور می‌شویم، از شرایط مرجع تقلید این است که از نظر علمی از سایر مجتهدان زمان خود، بالاتر باشد و با وجود مجتهد اعلم، تقلید از مجتهد غیر اعلم جایز نیست. البته طبق نظر برخی از فقها، این در صورتی است که فاصله بین مجتهد اعلم و غیر اعلم ...
  • آیا نسوختن ابراهیم (ع) در آتش، با اصل علیت تعارضی ندارد؟
    29096 Islamic Philosophy 1390/08/15
    علیت هر موضوعی برای موضوع دیگر، وابسته به خواصی است که در موضوع اول قرار دارد و اگر خواص آن به طریق طبیعی و یا اعجاز تغییر یابد، طبیعتا دیگر نمی تواند علت برای موضوع دوم باشد. آتش ابراهیم ...
  • نیت از ارکان نماز است یا از شرایط آن؟ اگر از ارکان است چرا قبل از نماز انجام می‌شود؟
    10799 نیت 1393/02/28
    1. نیت؛ از اجزای نماز است و آغاز آن قبل از تکبیرة الاحرام بوده و (مانند روزه) تا پایان نماز باید ادامه داشته باشد، بر این اساس چنانچه در قسمتی از نماز، نمازگزار از نیت خود برگردد، نماز او باطل خواهد بود. 2. از طرفی نیز نیت از ...
  • آیا در زندگی امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) شوخ‌طبعی نیز وجود داشت؟!
    17914 معصومین 1394/10/13
    شادی کردن، امری فطری است. در اسلام نیز به شادی و نشاط اهمیت زیادی داده شده است.[1] چنان‌که پیامبر(ص) و معصومان(ع) در بسیاری از مواقع لبخند بر چهره داشته و با گشاده‌رویی با مردم برخورد می‌کردند. در روایت آمده است که رسول خدا(ص) زیاد ...
  • راه های رسیدن به اخلاص کدام است؟
    85877 اخلاص 1387/02/18
    اخلاص، یعنیخالص کردن و اخلاص در عمل و ایمان یعنی این که انگیزه اصلی در انجام کارها، بندگی و رضای ذات حق تعالی باشد، نه رضایت غیر او. برای رسیدن به مقام اخلاص هم باید موانع اخلاص یعنی، ریاکاری، دلبستگی به دنیا و وسوسه های شیطان را برطرف نمود ...
  • علاوه بر دستان حضرت عباس(ع)، دست چند نفر دیگر از سپاه امام حسین(ع) در روز عاشورا قطع شد؟
    10282 حوادث روز عاشورا 1396/10/10
    اگرچه نوع جراحت‌هایی که به یکایک شهدای کربلا وارد شده - با ذکر تمام جزئیات - در منابع تاریخی گزارش نشده است؛ از این‌رو ممکن است دست ده‌ها تن از شهدای کربلا در روز عاشورا قطع شده باشد. با این وجود نام چند نفر از آنها در منابع ...
  • چگونه می‌توان حال و تمیز را از یکدیگر تشخیص داد؟
    1628 صرف و نحو 1402/04/14
     الف) حال«حال» وصفی اضافی(غیر رکن) و منصوب است که دلالت بر هیئت و حالت موصوف خود(ذوالحال) می‌کند.[1] مانند «صَبیاً» در آیه «... وَ آتَیْنَاهُ الْحُکْمَ صَبِیًّا».[2] ما حکمت را به او هدیه دادیم در حالی که هنوز کودک بود.حال سه شکل دارد: یا مفرد (غیر جمله) ...

پربازدیدترین ها