هر چند که هدف اصلی قیام امام خمینی، حفظ اسلام[1] و خارج کردن مردم مسلمان ایران از زیر یوغ سلطه استعمارگرانِ جهانی، خصوصاً آمریکا بود،[2] اما رسیدگی به مستضعفان و فقرا نیز یکی از اهداف مهم ایشان بود؛ از این‌رو در پیام‌های قبل از انقلاب خود، از محرومیت مردم و بی‌توجهی رژیم شاه به این مسئله شکایت کرده و چنین می‌گوید: «...از آب و برق و طبیب و دارو و حتى - به اعتراف روزنامه‌‏هاى وابسته به دستگاه - بسیارى، از نان و هزینه اولیه زندگى محروم باشند...».[3]
لذا، در پیام چهارده ماده‌ای خود، در تاریخ نهم اسفند سال 1357 از سفارش خود به دولت وقت، اشاره کرده، می‌گوید: «من به دولت راجع به مجانى کردن آب و برق و بعضى چیزهاى دیگر فعلاً براى طبقات کم بضاعتى که در اثر تبعیضات خانمان برانداز رژیم شاهنشاهى دچار محرومیت شده‌اند - و با برپایى حکومت اسلامى به امید خدا این محرومیت‌ها برطرف خواهد شد - سفارش اکید نمودم که عمل خواهد شد».[4] دو روز بعد نیز در مصاحبه با روزنامه اطلاعات بر این امر تأکید می‌کند: «آب و برق براى فقرا و بی‌بضاعت‌ها باید مجانى گردد».[5]
البته در بین این دو روز، در مدرسه فیضیه، بر این نکته تأکید می‌کنند که رسالت اصلی حکومت اسلامی، رسیدگی به امور معنوی انسان‌ها است و در مرحله دوم و در راستای مهیا شدن زمینه رشد معنوی افراد، به نیازهای مادی او نیز توجه شود؛ از این‌رو با اشاره به ضدیت رژیم گذشته با اسلام می‌گوید: «...معنویات ما را بردند اینها. دلخوش نباشید که مسکن فقط می‌سازیم، آب و برق را مجانى می‌کنیم براى طبقه مستمند، اتوبوس را مجانى می‏کنیم براى طبقه مستمند، دلخوش به این مقدار نباشید...».[6]
با توجه به مطالب فوق، معلوم می‌شود که امام خمینی(ره)، این سخنان را در روز دوازده بهمن و در بهشت زهرا بیان نکرده‌اند و این مطلب نه به عنوان یک وعده، بلکه به عنوان دستوری به دولت موقت، مطرح شده است.
نکته قابل توجه دیگر این است که حضرت امام، طرح رایگان بودن آب و برق و دیگر خدمات را برای قشر فقیر و نیازمند، درخواست کردند نه برای همه مردم.
اما درباره اجرا شدن این برنامه، باید گفت: نمی‌توان مدعی شد که این برنامه به هیچ وجه اجرا نشده است، بلکه در راستای این دستور، دولت موقت، رایگان بودن بهای برق و نیز آب‌بها برای کسانی که مصرف کم دارند را تصویب کرد.
اما برای بیان عواملی که موجب تحقق کامل این طرح نشد، می‌توان به پیش ‌آمدن مشکلات اقتصادی در سال‌های ابتدایی برپایی جمهوری اسلامی خصوصاً در زمان وقوع جنگ تحمیلی دانست. همچنین کاهش منابع آب و نیز جلوگیری از اسراف و مصرف بی‌رویه آب را می‌توان از دیگر عوامل دانست.

---