تعالیم دینی در مورد افرادی که به هر دلیلی توان و قدرت انجام برخی از واجبات و یا اعمال مستحبی را ندارند، برای رسیدن به اجر و پاداش آن عمل، جایگزین‌هایی را معرفی نمودند که انسان می‌تواند با انجام آنها، ثواب عمل مورد نظر را به دست آورد. به عنوان نمونه در ارتباط با جایگزین نماز، روزه و جهاد مستحب، امام علی(ع) می‌فرماید:
«إِنَّ الْمُجَاهِدَ نَفْسَهُ وَ الْمُغَالِبَ غَضَبَهُ وَ الْحَافِظَ عَلَى طَاعَةِ رَبِّهِ یَرْفَعُ اللهُ لَهُ ثَوَابَ الصَّائِمِ الْقَائِمِ وَ یُنِیلُهُ دَرَجَةَ الْمُرَابِطِ الصَّابِر»؛[1] کسی که با خواسته‌‌های نفس خود مبارزه کرده و بر خشم خود کنترل داشته
باشد، کسی که مراقبت کند که فرمانبردار پروردگارش باشد، خداوند ثواب روزه گیرنده برپاى ایستاده(برای نماز) را به وی می‌دهد، و او را به درجه مرزبانان صبور می‌رساند.
براساس این روایت، کسی که با هواهای نفسانی خود مبارزه کند و تسلیم خواسته‌های نفس نباشد، خشم خود را کنترل کند و دقت در اجرای اوامر الهی داشته باشد، اجری برابر با روزه‌داری را دارد که شب‌ها به عبادت ایستاده و در مرزها صبورانه به جهاد می‌پردازد.

---