در آموزه‌های دین اسلام توصیه شده است، در این دنیا افرادی را که نسبت به ما بدی و ظلم کرده‌اند، مورد بخشش قرار دهیم تا خداوند نیز به جبران آن،‌ در آخرت ما را ببخشد:[1]

«... وَ لْیعْفُوا وَ لْیصْفَحُوا أَ لا تُحِبُّونَ أَنْ یغْفِرَ اللَّهُ لَکمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیم‏»؛[2] و باید عفو کنند و از مجازات درگذرند؛ آیا دوست نمی‌دارید خدا شما را بیامرزد؟ (اگر دوست دارید، پس شما هم دیگران را مورد عفو و گذشت قرار دهید)؛ و خدا بسیار آمرزنده و مهربان است».

در حدیث قدسی آمده است: «... فأنا العزیز الحکیم الرحمن الرحیم ارحم‏ ترحم‏ ...»؛[3] من عزیز حکیم و رحمان و رحیم هستم. رحم کن تا رحم شوی ... .

امام على(ع) فرمود: «نیکى کنید تا با شما نیکى شود، رحم کنید تا بر شما رحم شود ...».[4]

اگرچه ارزش بخشیدن دیگران در این دنیا که هنوز در فضای آزمایش و امتحان به سر می‌بریم، ارزشمندتر از بخشیدن در زمانی است که زمان حسابرسی رسیده است، اما با توجه به این‌که تمام حقوق باید در آن دنیا ادا شود، ممکن است به برخی افراد این پیشنهاد شود که در برابر نادیده گرفتن حقی که توسط دیگران از آنان ضایع شده، بخشی از گناهانشان بخشوده شود، بویژه اگر حسابرسی آن دیگران پایان یافته و تنها مانعشان برای ورود به بهشت، کسب رضایت این افراد باشد.[5]

در این زمینه امام سجاد(ع) به خدا عرضه می‌دارد: «اللَّهُمَّ وَ أَیمَا عَبْدٍ مِنْ عَبِیدِک أَدْرَکهُ‏ مِنِّی دَرَک‏، أَوْ مَسَّهُ مِنْ نَاحِیتِی أَذًى، أَوْ لَحِقَهُ بِی أَوْ بِسَبَبِی ظُلْمٌ فَفُتُّهُ بِحَقِّهِ، أَوْ سَبَقْتُهُ بِمَظْلِمَتِهِ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَرْضِهِ عَنِّی مِنْ وُجْدِک، وَ أَوْفِهِ حَقَّهُ مِنْ عِنْدِک...»؛[6] خدایا هر بنده از بندگانت که از من به او نقصی وارد شده و یا از جانب من آزاری دیده، و یا توسط من ظلمی بر او شده و من حق او را ضایع کرده‌ام، و یا در ستم، من بر او سبقت جسته‌ام، پس اینک بر محمد(ص) و آل او دورد فرست و از فضل خود او را راضی گردان و از جانب خود حقش را را عطا کن...».

[1]. «اسلام دین عفو و گذشت»، 41152؛ «عفو و گذشت در اسلام»، 45243؛ «برتری عفو و بخشش بر قصاص»، 73568؛ «میزان عفو و گذشت در مقابل ظالم»، 69435؛ «حد و مرز عفو و بخشش»، 90059.

[2]. نور 22.

[3]. سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، ج 1، ص 506، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1409ق.

[4]. فتال نیشابوری، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج 2، ص 370، قم، رضی، چاپ اول، 1375ش.

[5]. «عوامل مؤثر در محو گناهان»، 95303؛ «راه های پاک شدن از گناه»، 798؛

[6]. علی بن الحسین علیه السلام (امام چهارم)، الصحیفة السجادیة، ص 168، دعای 39، قم، دفتر نشر الهادی، چاپ اول، 1376ش.