عوامل متعددی در مستجاب شدن دعای انسان نقش دارند،[1] اما با این وجود، هر کدام از این عوامل، عامل تامه‌ای برای برآورده شدن خواسته انسان نیست، بلکه احتمال دارد که عوامل و عناصر دیگری نیز در این امر دخالت داشته باشند؛[2] به عنوان نمونه، اگر چند نفر دست به دعا بردارند و همگی خواهان خرید یک مسکن خاص و یا ازدواج با یک فرد خاص باشند، مطمئناً نمی‌توان درخواست همه را پذیرفت. موارد دیگری که دعا در مورد آنها صورت پذیرفته اما مستجاب نمی‌شود، اگرچه از وضوح مثال بالا برخوردار نیستند، اما اجمالاً باید این واقعیت را پذیرفت که ارتباطاتی در عالم طبیعت و ماورای طبیعت وجود دارد که برای همه واضح نبوده، اما مانع استجابت دعا می‌شود.[3] لذا گاهی ائمه اطهار(ع) تمام خواسته‌های مردم را مورد اجابت قرار نمی‌دادند.[4]

[1]. «شرایط و راه‌های استجابت دعا»، 2145؛ «رابطۀ دعا با تلاش و کوشش»، 6154؛ «شرایط استجابت حتمى دعا»، 197.

[2]. «موانع استجابت دعا»، 79102؛ «آداب دعا کردن»، 79098.

[3]. «نحوه و چگونگی تشخیص مصلحت در دعا»، 721.

[4]. «علت کمک نکردن امام علی(ع) به عقیل از اموال شخصی»، 51553؛ «معتکف بودن امام حسین(ع) و رد درخواست فقیر»، 103145.