جستجوی پیشرفته
بازدید
6446
آخرین بروزرسانی: 1397/11/15
خلاصه پرسش
بر اساس موازین اسلامی، یک مدیر چه زمانی باید استعفا دهد و کار را به دیگری واگذار کند؟
پرسش
یک مدیر در چه شرایطی باید شخص استعفا دهد؟ اگر شخصی وجود داشته باشد که بهتر بتواند کار را انجام دهد باید عرصه را به او واگذار کرد؟
پاسخ اجمالی
در روایات برای امام، رهبر و مدیر، مشخصاتی در نظر گرفته شده است. اگرچه برخی از این روایات در مورد مدیریت کلان جامعه است، اما ملاک آن در بسیاری از مدیریت‌‌های کوچکتر نیز وجود دارد که بر اساس آن، مدیر باید دارای بهترین توانایی برای احراز پست بوده و اگر فردی توانایی بهتری برای مدیریت داشت، باید مدیریت را به او واگذار کرده و در غیر این صورت، رفتارش اسلامی نخواهد بود:
1. پیامبر(ص) فرمود: «کسی که مدیریت گروهی را بر عهده گیرد که در میان آنها افرادی داناتر و دقیقتر از او وجود دارند، سرنوشت آن جامعه تا روز قیامت رو به انحطاط خواهد بود».[1] در برخی روایات بیان شده است که مشابه همین موضوع در کتاب انجیل نیز وجود دارد. [2]
2. امام على(ع) در فرازهایی از عهدنامه خود به مالک بن اشتر، شرایط یک مدیر مناسب را بیان میفرماید:
«...در نصب کارگزارانت دقیق بوده و آنان را پس از آزمایش به کار بگمار، نه از روى خاطر خواهى و استبداد رأى، که این دو از شاخه‏هاى ستم و خیانت هستند...».[3] [4]
4. امام على(ع) در نامه‏اى به مصقله بن هبیره شیبانى، کارگزار خود فرمود: از بزرگترین خیانتها، خیانت کردن به مردم است، و فریبدادن امام(مدیر رده بالاتر)، خود بزرگترین فریب به زیردستان است. مقداری از اموال مسلمانان در اختیار توست. آنها را به فرستادهام بده و در غیر این صورت، فرمانداری را رها کن و خودت نزد من برگرد! و من به فرستادهام سفارش کردهام که برای دریافت مبلغ یاد شده حتی یک ساعت نیز معطل نماند...».[5]
سخن امام اشاره به این مطلب دارد که تا زمانی میتوانی در این منصب بمانی که از بیت المال اختلاس نکرده باشی؛ اما به محض ثابت شدن اختلاس از بیت المال باید از کار برکنار شوی.
5. امام رضا(ع) فرمودند: «... براى امام نشانههایی است. او باید دانشمندترین مردم، حکیمترین مردم، پرهیزگارترین مردم، صبورترین مردم، شجاعترین مردم، بخشنده‏ترین مردم، و عابدترین مردم باشد...».[6]
اگرچه این روایت در باره امام معصوم(ع) است، اما در ردههای پایینتر نیز هر فردی که درصد بالاتری از این ویژگیها را داشته باشد، برای مدیریت شایستهتر است.
در توضیح این روایات، بیان چند نکته ضروری است:
1. بسیاری از انسانها همواره در مورد خودشان گمان میکنند که بهترین گزینهاند که در ادامه مدیریت نباید تنها به این پندار بسنده کرد، بلکه باید درصد بالایی از اطمینان را داشته باشیم که واقعاً توانمان بیش از دیگران است، و این برتری تنها ساخته و پرداخته خیالاتمان نیست. با توجه به اینکه استعفا یک تصمیم فردی میباشد، هر فردی باید به ارزیابی خود بپردازد و تنها رعایت تقوای الهی است که میتواند در تصمیمگیری مناسب کمک کند. البته برای ارزیابی باید  از مشورت دیگران نیز بهره جست.
در ادامه باید گفت شاید چه بسا افرادی باشند که استعداد مدیریتشان بیش از مدیر فعلی است، اما زمانی میتوانند این استعداد را به فعلیّت تبدیل کنند که مدیر کنونی نیز از مشاوره و انتقال تجربیاتش خودداری نکند. در این صورت، شخص باید علاوه بر استعفا، تجربیات خود را نیز به مدیر بعدی انتقال داده و در حد امکان از مشاوره با او دریغ نکند.
2. اگر بدون آنکه در مدیریتی که بر عهده ماست، نوعی انحصار به وجود آورده و با استفاده از راههای گوناگون، مسیر پیشرفت را برای دیگران ببندیم، اما با این وجود مطمئن باشیم که در صورت استعفا، افراد شایستهتری که در مجموعه وجود دارند از قبول مسئولیت خودداری میکنند، تکلیف استعفا ساقط میشود.
3. اگر فرد برتر داخل مجموعه برای تصدی مدیریت آماده باشد، اما از ظواهر امر مشخص باشد که در صورت استعفای مدیر فعلی، مدیران رده بالاتر از آن فرد شایستهتر استفاده نکرده، بلکه این پست را به شخص ضعیفتری واگذار میکنند، باز هم مشخص نیست که مدیر فعلی وظیفهای برای استعفا داشته باشد.
4. استعفا به نفع فرد شایسته دیگر تنها در صورتی لازم است که او در تمام و یا بیشتر جهات از مدیر فعلی برتر باشد، وگرنه اگر فردی تنها در یکی دو جهت از او برتر بوده و در نگاه همهجانبه، مدیر فعلی همچنان شایستهتر است، استعفا لازم نیست، به ویژه اگر برتریهای مدیر فعلی در ارتباط با همان حوزه مدیریت بوده و فرد دیگری که او نیز شایسته مدیریت است، دانشش بیشتر در دیگر حوزهها کاربرد داشته باشد.
در پایان، تأکید مجدد این موضوع لازم است که موارد یاد شده را نباید توجیه و سرپوشی برای خودداری از استعفا قرار داد، بلکه باید تنها با رعایت تقوای الهی به بررسی شرایط پرداخت. [7]
 

[1]. برقی، ابو جعفر احمد بن محمد بن خالد، محاسن، محقق، مصحح، محدث، جلال الدین،‏ ج 1، ص 93، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371ق.
[2]. مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیة للإمام علی بن أبی طالب، ص 82، قم، انصاریان، چاپ سوم، 1384ش.
[3]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 435، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.
[5]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 33، ص 416، بیروت، مؤسسة الطبع و النشر، چاپ اول، 1410ق.
[6]. همان، ج 25، ص 116.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا زن نمی‌تواند مرجع تقلید و قاضی باشد؟
    73146 اجتهاد و مرجعیت در اسلام 1387/04/03
    دانشمندان و متخصّصان دینی درباره‌ موضوعاتی؛ مانند مرجع تقلید، یا قاضی شدن زن و بعضی از عناوین دیگر، اختلاف نظر دارند. این امور جزو مسلّمات و ضروریات دینی به شمار نمی‌آید. کسانی که می‌گویند زنان مرجع تقلید یا قاضی نمی‌شوند، به ادله‌ای؛ نظیر روایات و اجماع، تمسک کرده‌اند ...
  • چرا خداوند در مقابل درخواست رؤیت خدا توسط یهودیان، آنها را مجازات کرد؟
    8592 تفسیر 1392/01/26
    آنچه باید در این‌جا مورد دقت قرار گیرد، این عبارت در آیه است: « فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ بِظُلْمِهِمْ». باء در «بظلمهم» معنای سببیت بوده و متعلق به «اخذتهم» است و معنا این‌گونه می‌شود که آنها را به جهت ستمی که روا داشته­‌اند، با صاعقه مجازات می‌کنیم. این عبارت نمایان‌گر ...
  • با در نظرگرفتن جمیع جوانب و مصالح، آیا ارجح نیست که مقام رهبری در قانون جمهوری اسلامی ایران دارای یک زمان و دوره مشخص باشد؟
    8512 System 1389/04/16
    دائمی بودن رهبری در ایران ناشی از رأی مردم به قانون اساسی بوده و دلیلی نیز وجود ندارد که در صورت از دست ندادن شرایط، زمان آن را محدود کرد. فساد موجود در حکومت ها بیشتر ناشی از خلق و خوی حاکمان ...
  • با توجه به آیات 103 و 104 سوره کهف، راه تشخیص کار نیک از بد و ناپسند چیست؟
    24104 تفسیر 1389/05/13
    آیات شریفه، به معرفى زیانکارترین انسان ها و بدبخت‏ترین افراد بشر مى‏پردازد. زیان واقعى و خسران مضاعف آنجا است که انسان سرمایه‏هاى مادى و معنوى خویش را در یک مسیر غلط و انحرافى از دست دهد و گمان کند کار خوبى کرده است، نه از این کوشش ها ...
  • آیا در اسلام، مسئله ای به نام وضوی ارتماسی داریم؟
    11356 Laws and Jurisprudence 1391/07/03
    وضوى ارتماسى آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو با مراعات شستن از بالا به پایین در آب فرو برد؛ اما براى این که مسح سر و پاها با آب وضو باشد، باید در شستن ارتماسى دستها، قصد شستن وضویى، هنگام بیرون آوردن ...
  • زنان عقیمی که بچه‌دار نمی‌شوند از دیدگاه قرآن چه جایگاهی دارند؟
    24597 تفسیر 1395/08/04
    گرچه پروردگار صلاح دیده برخی مردان و زنان، عقیم باشند[1] اما عقیم بودن و بچه‌دار نشدن به تنهایی نقصی معنوی - نه برای مردان و نه برای بانوان - نبوده و از مقام و ارزش انسانی هیچ کدام از آنها نمی‌کاهد. البته می‌شود برای ...
  • آیا در تحقیقات پزشکی، جایز است از جنین سقط شدهٔ انسان استفاده کرد؟
    7682 گوناگون 1393/02/25
    بیشتر فقها تشریح بدن انسان(جنین یا غیر جنین) را جایز نمی‌دانند، اما برخی از مراجع[1] در این‌باره می‌گویند، اگر این‌گونه تحقیقات در راستای کشف مطالب پزشکى جديد و مورد نیاز جامعه و نیز درمان بيمارى‌های تهدید کننده زندگى مردم باشد، جايز است؛ ولى تا ...
  • آیا گزارش غیر‌مسلمان مبنی بر نجاست چیزی که در اختیار اوست، مورد قبول است؟
    8833 اثبات نجاست 1393/02/03
    فقها در این زمینه فرقی بین مسلمان و غیر مسلمان نگذارده و می‌گویند، نجس بودن چیزى از سه راه ثابت مى‌شود، و باید بر آن ترتیب اثر داد: 1. آن که انسان خودش یقین به نجاست پیدا کند. 2. دو نفر عادل و یا حتّى یک نفر گواهى ...
  • معنای استدلال مباشر چیست؟
    19452 قیاس اقترانی و استثنائی 1391/12/06
    در مورد استدلال مباشر آنچه را که برخی از نویسندگان در این‌باره نگاشته‌اند، در این‌جا نقل می‌کنیم: بسیاری از منطق‌نگاران معاصر آنچه را در منطق نگاشته‌های پیشین با عنوان «احکام قضایا» یا «نسبت قضایا» مطرح بوده، قسمی از استدلال برشمرد‌ه‌اند و نام‌هایی؛ همچون استدلال «مباشر»، «بی‌واسطه» و «بسیط» ...
  • محدوده حرم مکه چقدر است؟
    9600 گوناگون 1396/10/23
    ابتدا باید دید منظور از حرم مکه چیست، آیا مراد، مسجد الحرام است؟ یا منطقه‌ای که زائرین خانه‌ی خدا بدون احرام، حق ورود به آن‌را ندارند و ورود کفار نیز به لحاظ شرعی در آن ممنوع است؟ در صورت نخست، پاسخ آن است که هر مکانی که در ...

پربازدیدترین ها