جستجوی پیشرفته
بازدید
6474
آخرین بروزرسانی: 1395/01/03
خلاصه پرسش
آیا پیامبر اسلام(ص) مجاز نبود که همسری را طلاق داده و به جای او همسر دیگری برگزیند؟
پرسش
رابطه بدل جگونه رابطه بود؟
پاسخ اجمالی
قرآن کریم در یکی از احکامش در ارتباط با ازدواج‌های پیامبر اسلام(ص) می‌فرماید: «لا یَحِلُّ لَکَ النِّساءُ مِنْ بَعْدُ وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ وَ لَوْ أَعْجَبَکَ حُسْنُهُن»؛[1] بعد از این دیگر زنى بر تو حلال نیست، و نمی‌توانى همسرانت را به همسران دیگرى مبدّل کنى [بعضى را طلاق دهى و همسر دیگرى به جاى او برگزینى‏] هر چند جمال آنها مورد توجّه تو واقع شود.
در ارتباط با محتوای این آیه مفسران نظریات گوناگونی ارائه کرده‌اند که در این‌جا به چند قول اشاره می‌شود:
1. به نظر می‌رسد ظاهر تعبیر «مِنْ بَعْدُ» این است که بعد از این، ازدواج مجدد براى پیامبر حرام است. بنابر این «بعد» به معناى «بعد» زمانى است؛ یعنى بعد از این زمان دیگر همسرى انتخاب مکن. همچنین نمی‌توانى بعضى از آنها را طلاق داده، و همسر دیگرى به جاى او برگزینى. به تعبیر دیگر، نه بر تعداد آنها بیفزاى و نه افراد موجود را عوض کن.[2]
2. ظاهر آیه آن است که «من بعد» راجع به هفت قسمت از زنان است که به آن‌حضرت حلال شده بودند؛[3] یعنى بعد از اصناف هفت‌گانه که گفته شد، زنان دیگر بر تو حلال نیست.[4]
3. ممکن است منظور «من بعد الموجودات» باشد؛ یعنى ای پیامبر بعد از این زنان که تزویج کرده‌‏اى، زن دیگرى بر تو حلال نیست. همچنین نمی‌توانى یکى از اینها را طلاق دهى و دیگرى را جاى آن بگیرى، هر چند زیباتر هم باشد. بر اساس این نظر عدم حلیت در رابطه با تعداد است. به عبارت دیگر، بیش از این 9 نفر موجود، نمی‌توانى همسر دیگری اختیار کنی، مگر خریدن کنیزان.[5]
4. از امام صادق(ع) نقل شده است؛ مقصود از «لا یَحِلُّ لَکَ النِّساءُ»، محرمات در سوره نساء است؛ یعنی محرمات در آیه 23: «حرام است بر شما مادران شما، دخترانتان، خواهرانتان، عمه‌‏هایتان، خاله‌‏هایتان، دختران برادر، دختران خواهر، مادران رضاعى شما، خواهران رضاعى شما، مادرهاى زن‌هایتان و دختر زنى که در خانه شما است از زنانى که با آنها آمیزش کرده‌‏اید و اگر با آنها آمیزش نکرده‌‏اى گرفتن دخترشان گناهى براى شما ندارد، و زن پسرانتان که از صلب خود شما است و این‌که بین دو خواهر را در یک وقت جمع نمایید».
5. بعضى گفته‌‌‏اند: یعنى بر تو زنان یهودى و نصرانى حلال نیست؛ یعنی زنان مسلمان را با زنان اهل کتاب تبدیل و تعویض نمایى؛ زیرا شایسته نیست که آنها مادران مؤمنان باشند، مگر آنچه را که از اهل کتاب به اسارت گرفته و مالک آن شده‌‏اى، پس حلال کرد براى او آنها را جاریه و کنیز خود قرار دهد(مانند ماریه و صفیه).[6]
با توجه به آنچه گفته شد در فلسفه این حکم باید گفت؛ این محدودیت براى شخص پیامبر(ص) نقصى محسوب نمی‌شود، بلکه حکمى است که فلسفه بسیار حساب شده‌‏اى دارد؛ زیرا طبق شواهدى که از تواریخ استفاده می‌شود پیامبر اسلام(ص) از ناحیه افراد و قبایل مختلف تحت فشار بود که از آنها همسر بگیرد، و هر یک از قبایل مسلمان افتخار می‌کردند که زنى از آنها به همسرى پیامبر درآید. حتى بعضى از زنان بدون هیچ‌گونه مهریه، حاضر بودند خود را به عنوان «هبه» در اختیار آن‌حضرت قرار دهند و بدون هیچ قید و شرط با او ازدواج کنند.
البته پیوند زناشویى با این قبایل و اقوام تا حدى براى پیامبر(ص) و اهداف اجتماعى و سیاسى آن‌حضرت راهگشا بود، ولى طبیعى است اگر از حد بگذرد، خود مشکل آفرین می‌شود، و هر قوم و قبیله‌‏اى چنین انتظارى را دارد، و اگر پیامبر بخواهد به انتظارات آنها پاسخ گوید و زنانى را - هر چند به صورت عقد، و نه به صورت عروسى - در اختیار خود گیرد، دردسرهاى فراوانى ایجاد می‌شود؛ لذا خداوند حکیم با یک قانون محکم جلوی این کار را گرفت و او را از هر گونه ازدواج مجدد و یا تبدیل زنان موجود نهى کرد.
در این میان شاید افرادى بودند که براى رسیدن به مقصود خود به این بهانه متوسل می‌شدند که همسران تو غالباً بیوه هستند، و در میان آنها زنان مسنى یافت می‌شوند که هیچ بهره‌‏اى از جمال ندارند، شایسته است که با زنى صاحب جمال ازدواج کنى. قرآن بویژه روى این مسئله نیز تکیه و تاکید می‌کند که حتى اگر زنان صاحب جمالى نیز باشند، حق ازدواج با آنها نخواهى داشت. به علاوه حق‏‌شناسى ایجاب می‌کرد که بعد از وفادارى همسرانش با او و ترجیح دادن زندگى ساده معنوى پیامبر(ص) را بر هر چیز دیگر، خداوند براى حفظ مقام آنها چنین دستورى را به پیامبر بدهد.
اما در مورد کنیز که مجاز به خرید آنها شده به دلیل آن است که مشکل و گرفتارى پیامبر(ص) از ناحیه زنان آزاد بود؛ لذا ضرورتى نداشت که این حکم در این مورد هم محدود شود، هر چند بر اساس گواهى تاریخ، پیامبر اسلام(ص) از این استثناء نیز استفاده نکرد.[7]
 

[1]. احزاب، 52.
[2]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏17، ص 391، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.
[3] اى پیامبر! ما همسران تو را که مهرشان را پرداخته‌‏اى براى تو حلال کردیم، و همچنین کنیزانى که از طریق غنایمى که خدا به تو بخشیده است مالک شده‌‏اى، و دختران عموى تو، و دختران عمّه‌‏ها، و دختران دایى تو، و دختران خاله‌‏ها که با تو مهاجرت کردند (ازدواج با آنها براى تو حلال است) و هر گاه زن با ایمانى خود را به پیامبر ببخشد (و مهرى براى خود نخواهد) چنانچه پیامبر بخواهد می‌تواند او را به همسرى برگزیند، امّا چنین ازدواجى تنها براى تو مجاز است، نه دیگر مؤمنان ما می‌دانیم براى آنان در مورد همسرانشان و کنیزانشان چه حکمى مقرّر داشته‌‏ایم (و مصلحت آنان چه حکمى را ایجاب می‌کند) این به دلیل آن است که مشکلى (در اداى رسالت) بر تو نباشد (و از این راه حامیان فزونترى فراهم سازى) و خداوند آمرزنده و مهربان است.
[4]. قرشی، سید علی اکبر، تفسیر احسن الحدیث، ج ‏8، ص 382، تهران، بنیاد بعثت، چاپ سوم، 1377ش.
[5]. همان.
[6]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج ‏8، ص 575، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.
[7]. ر. ک: تفسیر نمونه، ج‏ 17، ص 391- 392.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • آیا خریدن کفن خوب است؟
    26706 کفن و دفن 1392/05/15
    با توجه به روایاتی که در این باره نقل شده، خرید کفن کار مستحب[1] و پسندیده‌ای است و نگاه به آن نیز دارای ثواب و پاداش است: 1. امام صادق(ع) می‌فرماید: «هر کس کفنش را در خانه‌اش داشته باشد، نام او جزو غافلان نوشته ...
  • سرّ تأکید روایات بر این که کارها را با راست انجام دهید چیست؟ آیا امری اعتباری است یا حقیقی؟
    16140 اصحاب یمین و شمال 1390/07/12
    برای دست یابی به نتیجه ای مناسب پاسخ را در سه بخش ارائه می نماییم.یک. انجام یا اقدام اعمال با دست یا پای راست و اهمیت آن (مربوط به دنیا)دو. اصحاب یمین و نامه اعمال به دست راست (مربوط به آخرت)سه. آیا این امور اعتباری، یا حقیقی ...
  • چرا برپایی قیامت همراه با اتفاقات وحشتناک است؟
    32420 نشانه های برپایی قیامت 1387/09/14
    صحنه قیامت صحنه ظهور و تجلى هیبت و کبریایى خداوند است. در قرآن برخی از وقایع روز قیامت آمده است مثلا: کوه ها برچیده و همه انسان ها از قبرهای خود خارج مى شوند، زمین آنچه در درون دارد بیرون مى ریزد. تمام اعمال انسان در برابر او مجسم ...
  • آیا احداث ساختمان های بلندتر از خانه خدا پیرامون آن حرام است؟
    11295 احکام مساجد و مکانهای مقدس 1393/02/17
    بیت الله الحرام؛ از جمله مکان‌های بسیار مقدس است که شأن و جایگاه آن در طول تاریخ قبل از اسلام و بعد از آن در بین مردم و مسلمانان گرامی داشته شده است. مکانی که در سال میلیون‌ها زائر گرد آن طواف می‌کنند و طبق برخی روایات؛ حتی ...
  • آیا دو واقعه مبعث و معراج پیامبر اسلام (ص) در یک روز (27 رجب) اتفاق افتاد؟
    40072 اسراء و معراج 1390/05/13
    برای تبیین پاسخ، این مسئله را از تفاسیری که پیرامون بعثت و معراج سخن گفتند بررسی می کنیم.1. در مورد تاریخ بعثت میان عالمان مسلمان دو دیدگاه وجود دارد، یک دیدگاه مربوط به شیعه است که روز بیست هفتم رجب را روز بعثت پیامبر اسلام (ص) می دانند، اما ...
  • آیا دخول از مقعد حکم زنا دارد؟
    91988 موارد غیر متعارف 1387/08/12
    با توجه به کلی بودن سؤال شما باید گفت که برای پرسش شما، دو فرض وجود دارد:1.انجام این عمل با همسر2.انجام این عمل با غیر همسرانجام این عمل با همسر مسلماً درحکم زنا نیست و احکام خاص خود را دارد.[1]
  • مضاربه چیست؟
    32595 بیشتر بدانیم 1389/02/09
    مضاربه در اصطلاحفقه اسلامی؛عقد قراردادی است که به موجب آنشخص مالک به شخص دیگر (عامل) سرمایه ای می‌سپارد تا با آن تجارت کند و هر دو در سودآن شریک باشند. به بیان روشن تر؛مضاربه عبارت است از: عقد و قراردادى که ...
  • آیا یک انسان دین‌دار و موفق باید هدفش آن باشد که وارد بهشت شده و به خوش‌گذرانی بپردازد؟!
    1611 خلقت انسان 1400/10/29
    هدف از خلقت انسان تنها منحصر به رفتن بهشت، و استراحت مطلق در آن‌جا خلاصه نمی‌شود،[1] بلکه هدف انسان پیوسته رسیدن به کمال و موقعیت برتر است، اگرچه هدف نهایی انسان، رسیدن به قرب و لقای الهی بیان شده است،[2] ولی از ...
  • آیا این همه فضایلی که برای امام علی(ع) بیان شده – از جمله هزار رکعت نماز در یک شب - قابل پذیرش است؟!
    5197 خصوصیات و مناقب 1395/04/19
    امام علی(ع) انسانی است که تمام متفکران و شخصیت‌‌های دنیا، چه مسلمان و چه غیر مسلمان، در برابر عظمتش سر تعظیم فرود آورده و حضرتشان را ستوده‌‌اند. گرچه شاید برخی نقل‌های غلوآمیز و غیر قابل اعتماد نیز وجود داشته باشد، اما روایات صحیح بسیاری وجود دارند که مجموعه ...
  • آیا روایتی از امام صادق(ع) اعلام می کند که لذت بخش‌ترین نعمت بهشت، دیدن روی حسین(ع) است؟
    7634 امام حسین ع 1399/05/26
    به نظر می‌رسد بر اساس برخی از آیات قرآن کریم لذت‌بخش‌ترین نعمت در بهشت رضوان الهی باشد: «وَعَدَ اللَّهُ الْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدینَ فیها وَ مَساکِنَ طَیِّبَةً فی‏ جَنَّاتِ عَدْنٍ وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَرُ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظیم»؛[1] ...

پربازدیدترین ها