سید بن طاووس(م 664ق) در کتاب مهج الدعوات و منهج العبادات[1] ‏به طور مرسل[2] از امام على(ع) از پیامبر خدا(ص) چنین نقل کرده است: «در پشت مقام ابراهیم(ع) نماز می‌گزاردم که جبرئیل نازل شد. پس از نماز، از خدا براى امّتم طلب آمرزش نمودم». جبرئیل گفت: «اى محمّد! با آن‌که خدا دلسوز بندگان است، اما مشاهده می‌کنم که در مورد امّت خود بسیار نگرانی!». پیامبر به جبرئیل فرمود: «برادرم! تو دوست من و امّت من هستى، مرا دعائى بیاموز که بعد از من به سبب آن دعا امّتم مرا یاد کنند». جبرئیل گفت: «اى محمّد! سفارش می‌کنم که به امّت خود توصیه نمایى که سه روز ایّام البیض[3] را روزه بگیرند که سیزدهم، چهاردهم و پانزدهم هر ماه باشد، و در این سه روز این دعاى شریف را بخوانند... ». در ادامه، جبرئیل(ع) ثواب‌های زیادی را که برای این دعا است برمی‌شمرد.[4] دعا با این جملات آغاز می‌شود: «سُبْحَانَ اللهِ الْعَظِیمِ وَ بِحَمْدِهِ (سه مرتبه) سُبْحَانَهُ مِنْ إِلَهٍ مَا أَمْلَکَهُ وَ سُبْحَانَهُ مِنْ مَلِیکٍ مَا أَقْدَرَهُ...».[5]
در باره این روایت به چند نکته اشاره می‌شود:
بیشتر محتوای این دعا، تسبیح الهی است و از جهت محتوا و مضمون، اشکالی عقیدتی در آن دیده نمی‌شود.
سید بن طاووس بعد از این‌که ثواب این دعا را ذکر می‌کند، نظر حسن بصری و سفیان ثوری را درباره این دعا می‌آورد که؛ حسن بصرى گفت: «در فضیلت این دعا چیزهایى را شنیده‌ام که قادر به توصیف آنها نیستم و اگر کسى آن‌را بخواند و پاى خود را به زمین بزند، زمین حرکت خواهد کرد!» سفیان ثورى گفته: «واى بر کسى که حقّ این دعا را نشناسد. هرکس حقّ و حرمت این دعا را بشناسد، خداى تعالى او را از هر سختى نگاه می‌دارد، اگر مدیونی آن‌را بخواند خداوند وامش را پرداخت نماید، براى او همه چیزها را آسان می‌گرداند، او را از هر مکروهى نگاه می‌دارد، از او هر بدى را برطرف می‌نماید، او را از هر بیمارى و علّتى نجات می‌دهد و همّ و غمّ را از او زایل می‌گرداند. پس این دعا را یاد بگیرید و یاد بدهید، که در این دعا خیر بسیار است».[6]
حسن بصرى و سفیان ثورى از بزرگان اهل‌سنّت و منش صوفی‌گری داشتند؛ اندیشمندان شیعی دیدگاه‌های متفاوتی درباره «حسن بصری» دارند؛ فیض کاشانی و مجلسی دوم به روایاتی استناد کرده و او را فردی مثبت ارزیابی نمی‌کنند.[7] سفیان ثوری نیز در زمان امام صادق(ع) و امام کاظم(ع)، زندگی می‌کرد و بارها با آن بزرگواران به گفت‌وگو و مجادله پرداخت.[8]
به هر حال؛ چون در محتوای دعا اشکالی دیده نمی‌شود، از باب قاعده «تسامح در ادله سنن» یا «اخبار من بلغ» خواندن آن اشکالی ندارد. و به خواست خدا به بهترین پاداش‌ها خواهد رسید و نیز خواندن آن نیازی به اجازه استاد ندارد.

---