بنای خداوند در زندگی دنیا این نیست که تمام فحاشان، جباران، عصیان‌گران و ... را با اعجاز نابود کند، اگر این‌گونه بود کسی روی زمین باقی نمی‌ماند، و کسانی به پیامبران ناسزا می‌گفتند و در برابر آنها به مبارزه برمی‌خاستند، باید تمامشان نابود می‌شدند، و حال این‌که چنین اتفاقی – بویژه در زمان پیامبر اسلام(ص) که اشرف پیامبران بود – رخ نداد.
قرآن کریم در این ارتباط می‌فرماید: «وَ لا یَحْسَبَنَّ الَّذینَ کَفَرُوا أَنَّما نُمْلی‏ لَهُمْ خَیْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّما نُمْلی‏ لَهُمْ لِیَزْدادُوا إِثْماً وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهین‏»؛[1] کافران مپندارند در مهلتى که به آنها می‌دهیم خیر آنها است. به آنها مهلت می‌دهیم تا بیشتر به گناهانشان بیفزایند، و براى آنها عذابى خوارکننده است.
از آیات قرآن مجید استفاده می‌شود که خداوند افراد گنه‌کار را در صورتى که زیاد آلوده گناه نشده باشند، به وسیله زنگ‌هاى بیدار باش و عکس العمل‌‏هاى اعمالشان، و یا گاهى به وسیله مجازات‌هاى متناسب با اعمالى که از آنها سرزده است، بیدار می‌سازد و به راه حق بازمی‌گرداند. اینها کسانى هستند که هنوز شایستگى هدایت را دارند و مشمول لطف خداوند می‌باشند و در حقیقت مجازات و ناراحتی‌هاى آنها، نعمتى براى آنها محسوب می‌شود. چنان‌که در قرآن مى‏خوانیم: «ظَهَرَ الْفَسادُ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ لِیُذِیقَهُمْ بَعْضَ الَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ»؛[2]: در خشکی‌ها و دریاها، فساد و تباهى بر اثر اعمال مردم، ظاهر شد تا خداوند نتیجه قسمتى از اعمال آنها را به آنها بچشاند، شاید که ایشان برگردند.
ولى آنها که در گناه و عصیان، غرق شوند و طغیان و نافرمانى را به نهایت برسانند، خداوند آنها را به حال خود وامی‌گذارد و به اصطلاح به آنها میدان می‌دهد تا پشتشان از بار گناه سنگین شود و استحقاق حد اکثر مجازات را پیدا کنند.
اینها کسانى هستند که تمام پل‌ها را در پشت سر خود ویران کرده‌‏اند، و راهى براى بازگشت نگذاشته‌‏اند و پرده حیا و شرم را دریده و لیاقت و شایستگى هدایت الهى را کاملا از دست داده‌‏اند.
آیه بالا، این معنا را تأکید کرده و می‌فرماید: گمان نکنند آنهایى که کافر شدند، مهلتى که به ایشان می‌دهیم براى آنها خوب است، بلکه مهلت می‌دهیم تا به گناه و طغیان خود بیفزایند و براى آنان عذاب خوار کننده است.[3]
البته همانگونه که در تفسیر آیه 32 سوره انفال[4] و آیات آغازین سوره معارج[5] آمده؛ ممکن است در برخی موارد نیز پروردگار مصلحت را در آن ببیند که یکی از افرادی که چنین گستاخانه سخن گفته را به مجازاتی که خواسته محکوم کند، اما همانگونه که گفته شد، این قاعده‌ای کلی نبوده و نباید انتظار داشت که هر فردی که درخواست مجازات می‌کند، فوراً پاسخ دندان‌شکنی از طرف خدا دریافت کند.

---