رسیدن انسان به درجات کمال به شرطی ممکن است که او در بوته‌زار آزمایش‌ها و دشواری‌ها سربلند بیرون آید و این مقتضای زندگی در این دنیاست. اگر در جلسه امتحان با دشواری‌های جسمی و روحی مواجه شویم، متصدیان آموزش کشور را به بی‌رحمی متهم نکرده، بلکه یک شاگرد ممتاز از دقت نظر آنانی که با ارائه پرسش‌های دقیق، دانش‌آموزان تلاشگر را از دیگر افراد جدا کرده و تنها آنان را به مراحل بالاتر هدایت می‌کنند سپاسگزارند.
ما هم در این سرای امتحان مطمئناً با دشواری‌های جسمی و روحی مواجه خواهیم بود، ‌اما هرگاه شک و تردیدی در مهربانی خداوند داشتیم، باید از خود بپرسیم، آیا در این هم شک داریم که در محل تاریک و بسته‌‌ای به نام شکم مادر بودیم که تمام وسایل زندگی ما در آن‌جا فراهم بود یا نه؟ چگونه آب و غذا و هوا به صورت دقیق و کامل به ما می‌رسید؟ چگونه در پایان با سلامت، آن مرحله را سپری کرده و وارد دنیایی بسیار با عظمت و بزرگ‌‌تر از آن‌جا شدیم؟ چگونه خداوند همزمان با تولد، غذای نرم و لطیف و مناسب با جسم ما را به صورت شیر در پستان مادر قرار داد؟ چه کسی عطوفت و محبت نسبت به ما را در دل پدر و مادرمان و نیز دیگران قرار داد؟ محبتی که باعث شد همه‌ی سختی تربیتمان را تحمل کنند؟! اگر خداوند چنین محبت و علاقه‌ای را میان افراد جامعه بشری قرار نمی‌داد، از آموزش بگذریم، آیا اساساً هیچ کودکی زنده می‌ماند؟!
آیا از نعمت پا و راه رفتن، دست و توانایی حرکت آنها، چشم و بینایی، گوش و شنوایی، زبان و گویایی و ... بهره‌مندیم یا خیر؟ اگر از تمام یا برخی از آنها بهره‌مندیم، آیا این دلیلی کافی برای مهربان بودن خداوند نیست؟ اگر نعمتهای بالا را نداشتیم، آیا از نعمت دستگاه گوارش، گردش خون و سیستم مغز و اعصاب بهره‌مندیم یا نه؟ از آب و هوای لازم برای ادامه زندگی چطور؟، آیا زمین محل امن و آرام برای زندگی نیست؟ آیا دائماً در زیر رگبار سنگ‌های آسمانی هستیم؟ آیا همیشه گرفتار زلزله‌‌های شدید و آتشفشان و سیل‌های مخرب هستیم و لحظه‌ای آرامش نداریم؟ خلاصه اگر مهربانی و نعمت خداوند نباشد، آیا می‌توانیم برای یک لحظه در این دنیا زنده بمانیم؟
با تمام آنچه گفته شد، مهربانی خداوند در عالم آخرت بسیار بیشتر از دنیا است و همان‌گونه که زندگی این دنیا در برابر عظمت عالم آخرت، بسیار کوچک و محدود بوده و چیزی به حساب نمی‌آید، مهربانی خداوند در آن عالم نیز به اندازه‌‌ای وسیع و گسترده است که مهربانی او در این دنیا چیزی به حساب نمی‌آید؛ اما عذاب و گرفتاری عالم آخرت مخصوص کسانی است که از روی آگاهی و اراده از دستورات خداوند سرپیچی کنند. البته حتی افرادی که گرفتار گناه و معصیت شدند نیز می‌توانند با توبه به آغوش رحمت خداوند باز گردند. از این جهت افرادی که فکر می‌کنند بدون دلیل گرفتار عذاب اخروی خواهند شد، این عده گرفتار توهم و خیال‌اند و باید خود را معالجه کنند.
در هرصورت مهربانی درجاتی دارد و خداوند متعال بالاترین درجه‌ی محبت را نسبت انسان‌ها دارد.[1]

---