درمان چشم‌چرانی مانند دیگر آلودگی‌ها و بیماری‌های روحی و روانی، باید از دو راه و در دو مرحله صورت ‌گیرد: یک) از راه فکری و نظری. دو) از طریق عملی؛

انسان را می‌توان به کامپیوتری تشبیه کرد که از نرم‌افزار و سخت‌افزار تشکیل شده است، نیروی فکر و اندیشه‌ی انسان به‌‌منزله‌ی نرم‌افزار و نیروهای عملی و بدن او به ‌‌منزله‌ی سخت‌افزار می‌باشد. همان‌گونه که یک کامپیوتر در صورتی به درستی عمل می‌کند که از نرم‌افزار و سخت‌افزار مناسبی برخوردار باشد؛ انسان نیز زمانی عمل‌کرد مناسبی خواهد داشت که نیروهای فکری و عملی او اصلاح گردد.

درمان چشم‌چرانی از راه فکری و نظری

برای درمان چشم‌چرانی و دیگر آلودگی‌های روحی در مرحله‌ی نظری و فکری، راه‌‌ها و مراحل متعددی وجود دارد که به نظر می‌رسد مقدم بر همه آنها تقویت ایمان به خدای سبحان، اعتقاد به قیامت، شناخت نفس و جایگاه انسان در نظام خلقت است.[1] پس از آن توجه به آثار منفی و عواقب خطرناک چشم‌چرانی و آثار مثبت ترک این رفتار‌های زشت است.[2]

در این زمینه روایات چنین می‌فرمایند:

1. پیامبر(ص) فرمود: «نگاه (به نامحرم) تیری از تیرهای شیطان است و هر کس به جهت ترس از خدا، آن‌را ترک کند خداوند شیرینی ایمان را در قلب او قرار می‌دهد».[3]
2. امام علی(ع) می‌فرماید: «قلب، کتاب دل است»؛[4] یعنی آنچه دیده بیند در دل می‌نشیند و یا به عبارتی: «هر آنچه دیده بیند، دل کند یاد!»
3. امام صادق‌(ع) فرمود: «چیزی مانند نگاه نکردن به نامحرم و چشم‌پوشی از آن برای انسان پرفایده‌‌تر نیست؛ زیرا کسی چشم از محرمات نمی‌پوشد، مگر آن‌که جلوه عظمت و جلال پروردگار متعال را در قلب خود مشاهده می‌کند».[5]
4. از امام علی(ع) پرسیدند: چگونه می‌توان از چشمان خود محافظت کرده و چشم‌چرانی را ترک کرد؟ فرمود: «به وسیله خضوع و اطمینان پیدا کردن به این‌که زیر نظر کسى هستی که بر باطن تو آگاه است. و چشم جاسوس قلب و سفیر عقل است، پس چشم خود را بپوشان از آنچه سزاوار دین تو نیست و از آنچه قلب تو آن را مکروه می‌دارد و یا عقل انکار می‌کند».[6]
5. رسول اکرم(ص) فرمود: «چشم را از محرمات بپوشانید تا امور عجیب مشاهده کنید».[7]
6. حضرت عیسی(ع) به حواریان خود فرمود: «پرهیز کنید از نظر به سوى محذورات و آنچه ممنوع شده است؛ زیرا این چنین نگاه‌هایی بذر شهوت بوده و فرع و شاخه فسق و فجور است.[8]
7. امام علی(ع) فرمود: «هر گاه یکى از شما زنى دید که او را خوش آمد، نزد همسر خود رود؛ چراکه او نیز همان ویژگى را دارد که وى در دیگرى دیده است. و نباید شیطان را به دل خویش راه دهد و باید چشم از آن(زن بی‌گانه) بردارد، و اگر همسرى نداشت دو رکعت نماز گزارد و خدا را حمد بسیار گوید».[9]

درمان چشم‌چرانی از راه عملی

اما درمان عملی این نوع آلودگی‌ها تمرین و ممارست، داشتن اراده‌ی جدی، تهیه‌ی برنامه‌ی منظم، عمل نمودن به آن و محاسبه نفس[10] بر اساس آن است.

برخی از اساتید اخلاق در این زمینه می‌‌گویند: «نه تنها چشم خود را از نامحرم و معصیت، بلکه از هر چه که تو را از یاد خدا غافل می‌کند بپوشان. و آن‌را در قرائت قرآن و مطالعه احادیث، یا در مشاهده آیات و نشانه‌های الهى و یا در گریستن از خوف خدا صرف کن».[11]

[1]. برای آگاهی بیشتر پاسخ‌های «چگونگی تحکیم اعتقادات»، 11826؛ «راه‌های شناخت خدا»، 479؛ «نقش معاد در زندگی فردی و اجتماعی»، 4137 را مطالعه کنید.

[2] . ر. ک: « آثار نگاه با لذّت و شهوت به نامحرم»، 11469؛ «فلسفه حرمت نگاه به نامحرم»، 28075.

[3]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، ج 101، ص 38، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[4]. شریف الرضى، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 548، قم، چاپ اول، 1414ق.

[5]. منسوب به جعفر بن محمد علیه السلام (امام ششم)، مصباح الشریعة، ص 273، بیروت، اعلمی، چاپ اول، 1400ق.

[6]. همان.

[7]. همان.

[8]. همان.

[9]. ابن شعبه حرانى، حسن بن على، تحف العقول عن آل الرسول صلى الله علیه و آله، ص 125، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، 1404ق/ 1363ش.

[10]. ر. ک: «محاسبه»، 31459.

[11]. نراقی، ملا احمد، تذکرة الأحباب، ص 59، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، 1383ش.