جستجوی پیشرفته
بازدید
7300
آخرین بروزرسانی: 1396/06/23
خلاصه پرسش
حد و مرز خوش‌اخلاقی و خوش‌رفتاری با دیگر انسان‌ها چیست؟
پرسش
حدود خوش‌اخلاقی و خوش‌رفتاری با دیگر انسان‌ها در سیره اهل‌بیت(ع) و قرآن چیست؟
پاسخ اجمالی
قرآن کریم؛ سیره و روش پیامبر(ص) و پیروانش را در حوزه اخلاق نیکو، چنین بیان می‌کند: «مُحَمَّدٌ رَسوُلُ اللهِ وَ الَّذینَ مَعَهُ اَشِدّاءُ عَلَی الْکُفّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ...»؛[1] محمّد(ص) فرستاده خدا است و کسانى که با او هستند در برابر کفّار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربان‌اند.
براساس این آیه شریفه، مسلمانان نسبت به هم، مهربان و دلسوزند، تعاملشان بر اساس خوش‌رفتاری است؛ در غم و شادی هم شریک‌اند؛ و با یکدیگر با گشاده‌رویی برخورد می‌کنند.
پیامبر اسلام(ص) در رفتار شخصی و فردی با مسلمانان و دیگر شهروندان بسیار نرم و ملایم بود: «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ ...»؛[2] به [برکت] رحمت الهى، در برابر آنان (مردم‏) نرم [و مهربان] شدى! و اگر خشن و سنگ‌دل بودى، از اطراف تو، پراکنده می‌شدند.
آن‌حضرت در برخورد با همسایگان و شهروندان از سر رأفت و مهربانی برخورد می‌کرد؛ نسبت به همسایگان فراوان سفارش می‌کرد، حتی همسایگانی که به حقوق شهروندی پایبند نبوده‌اند.[3] وی حتی با دشمنان خود نیز با اخلاق نیکو برخورد می‌کرد. و دفاع از حقوق شهروندی و تأمین امنیت افراد و گروه‌های غیر مسلمان را ضروری می‌دانست، و آزار دهنده آنان را دشمن خود تلقی می‌کرد. و این نهایت مدارا و دفاع نسبت به حقوق شهروندان غیر مسلمان است: «مَنْ ظَلَمَ مُعاهِداً کُنْتُ خَصْمَه‏»؛[4] هر کسی بر فردی ذمی ظلم کند، با من دشمنی کرده است.
برخورد و تعامل مهربانانه حتی با دشمنان، سفارش خدای متعال به تمام رسولانی است که برای هدایت مردم برانگیخته شده‌اند. در قرآن کریم می‌خوانیم هنگامی که، خداوند حضرت موسی(ع) و هارون(ع) را به سوی فرعون می‌فرستد، سفارش می‌کند: «... با او به نرمی و ملایمت سخن بگویید، شاید اندرز گیرد، یا بترسد».[5]
پیامبر اسلام(ص) اما در مسئولیت‌های اجتماعی، و در دفاع از کیان دین و ارزش‌های اسلامی، در برابر کسانی که با جرم و جنایت - که با تعالیم اسلام سازگاری ندارد - اقدام به هنجارشکنی کرده، و با اساس دین و دست‌آوردهای آن به مقابله و ستیز برمی‌خاستند، خوش‌خلقی و مدارا را کنار گذاشته، و به شدت برخورد می‌کرد، و این خط قرمز رسول خدا(ص) بود.
نمونه بارز آن داستان مسجد ضرار است. گروهی که قصد داشتند با بنا کردن مسجدی در برابر مسجد قبا، پایگاهی برای خود تأسیس کرده؛ در صفوف مؤمنان تفرقه ایجاد نمایند؛ علیه خدا و رسولش از هر راهى که ممکن شود دشمنى کنند، پیامبر به شدت برخورد کرده و دستور به تخریب آن داده است: «... وَ الَّذینَ اتَّخَذُوا مَسْجِداً ضِراراً وَ کُفْراً وَ تَفْریقاً بَیْنَ الْمُؤْمِنینَ وَ إِرْصاداً لِمَنْ حارَبَ اللهَ وَ رَسُولَهُ مِنْ قَبْل...».[6]
بنابراین، حد و مرز خوش‌رفتاری در قوانین اخلاقی اسلام، و سیره پیامبر(ص) و اهل‌بیت تا جایی است که اساس دین و امنیت اجتماعی مؤمنان مورد تعرض مخالفان و هنجار شکنان قرار نگیرد.

[1]. فتح، 29.
[2]. آل عمران، 159.
[4]. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول(ص)، ص 272، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1404ق.
[5]. «فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیناً لَعَلَّهُ یتَذَکَّرُ أَوْ یخْشی»؛ طه، 44.
[6]. توبه، 107.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • در چه مواردی می‌توان تیمم کرد؟ آیا هنگامی که از غسل‌کردن خجالت می‌کشیم، می‌توانیم تیمم کنیم؟
    166310 شرایط انتقال به تیمم 1389/05/12
    اگر در اثر این کار از او منی خارج شود و جنب شود غسل جنابت بر او واجب می‌شود. البته در مواردی می‌توان به جای غسل تیمم کرد[1]  از جمله: 1. در جایی که آب در اختیار نداشته باشد. 2. وقت کافی ...
  • سعادت و کمال انسان در چیست؟
    57325 سعادت و شقاوت 1386/09/18
    به نظر می‌رسد سعادت از کمال جدایى ندارد؛ یعنی انسان به هر اندازه که از کمال بهره داشته باشد به سعادت رسیده است. انسان موجودى مرکّب از روح و بدن است و روح جوهره وجود آدمى است. سعادت روح و بدن در دست‌یابى هر یک از این دو ...
  • حدیث حارث همدانی در مورد حاضر شدن امام علی(ع) بر بالین محتضر را چگونه ارزیابی می¬کنید؟
    23975 روایات و دعاهای برجای مانده 1392/04/27
    حاضر شدن پیامبر اسلام(ص) و امامان معصوم(ع) از جمله حضرت علی(ع)، هنگام مرگ، نزد تمامی انسان‌ها حتی کسانی که بر دین‌های دیگر می‌باشند از اموری است که اخبار مستفیضه بر آن دلالت دارد.[1] البته در نحوه و چگونگی این حضور سخنانی بیان شده است ...
  • رساله اقتصاد شیخ طوسی (ره) حاوی چه مطالبی است؟
    10531 تاريخ بزرگان 1387/12/12
    شیخ ابو جعفر محمد بن الحسن الطوسی (ره) ، مشهور بهشیخ طوسی فقیه، اصولی، مفسر، متکلم و محدث برجسته شیعه امامیه، یکی از بزرگترین مفاخر فرهنگی ایران و اسلام است که در زمینه های مختلف علمی کتاب نوشته است که یکی از آن علوم، علم کلام است. ایشان در این ...
  • اقسام لذت کدامند؟ چگونه می توان به لذت برتر دست یافت؟
    36019 معیار شناسی (دین و اخلاق) 1389/01/26
    انسان بدون لذت و درد نیست، از برخى امور، لذت مى‏برد و از بعضى رنجور مى‏شود. در تنظیم این امور، اخلاق سهم مؤثرى دارد. در سایه مسائل اخلاقى، لذت و درد صحیح از ناصحیح، تشخیص داده مى‏شود تا انسان به سراغ لذت صحیح برود و ...
  • منظور از «دابة الارض» در سوره نمل چیست؟
    76963 دابة الأرض 1390/11/27
    واژه «دابة»، از نظر معنا، جنبنده ای است که قابل اطلاق بر انسان و غیر انسان است.امّا در این که «جنبنده زمینى» در آیه شریفه چه موجودی است و برنامه و رسالت او چگونه است؟ قرآن به صورت سربسته بیان کرده و مى ‏گوید: موجود متحرّک و جنبنده ‏اى است ...
  • آیا وجود حیواناتی با منشأ مکانی خاص(خرس قطبی، ببر آمریکایی و ...)، با جهانی بودن طوفان نوح ع منافات ندارد؟
    14809 تفسیر 1392/03/27
    نظر به این‌که هدف قرآن از بیان سرگذشت اقوام پیشین، بیان نکته‌‏هاى تربیتى و عبرت آموزی است؛ از این‌رو در بسیاری از موارد به بحث‌های جانبی نپرداخته است؛ مثلاً در بیان ماجرای اصحاب کهف ضمن بیان اختلاف در شمار آنان، به تعداد آن تصریح نکرده است، و در ...
  • فرق تکبر با تجبر در چیست؟
    8300 گناه و رذائل اخلاقی 1392/11/06
    «او تجبر» که در روایت آمده، ممکن است تردید از طرف راوی باشد. اما اگر این تردید از امام صادق(ع) باشد دلالت می‌کند که فرقی بین این دو(تکبر با تجبر) از نظر معنا وجود دارد، چنان‌که قول خداوند به آن اشاره دارد: «هُوَ اللَّهُ الَّذی لا إِلهَ إِلاَّ ...
  • چرا حضرت ابراهیم(ع) پدر مسلمانان نامیده شده است؟
    71138 پیامبران و کتابهای آسمانی 1392/10/04
    خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ جاهِدُوا فِی اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجْتَباکُمْ وَ ما جَعَلَ عَلَیْکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبیکُمْ إِبْراهیمَ هُوَ سَمَّاکُمُ الْمُسْلِمینَ مِنْ قَبْلُ وَ فی‏ هذا»؛[1] در راه خدا جهاد کنید و حق آن‌را ادا کنید. خدا شما ...
  • مرز بین غیبت و انتقاد از مسئولین چیست؟
    25591 گناه و رذائل اخلاقی 1389/06/03
    غیبت، عبارت است از سخن گفتن پشت سر مردم، به نحوی که اگر غیبت شونده آن را بشنود ناراحت شود.اما آنچه از بررسی مجموعه دلایل مرتبط با غیبت به دست می آید، آن است که غیبت در مسائل شخصی آن هم مربوط به مطالبی است که موجب ناراحتی غیبت ...

پربازدیدترین ها