قوم یهود با آن همه زحمات و مشکلاتى که در راه رسیدن به «پیامبر موعود تورات» متحمل شدند، به بهانه‌هایی؛ مانند این‌که پیامبر اسلام(ص) از بنی‌اسرائیل نیست و ...، از ایمان به او سرباز زدند.
قرآن کریم در نکوهش آنان، برخی شواهد تاریخی را به آنان یادآور می‌شود که در زمان‌های گذشته نیز آنان به بهانه‌تراشی پرداخته و از مسیر حق منحرف می‌شدند. به عنوان نمونه، با آن‌که حضرت موسى(ع)، از نژاد آنان بود و آن همه دلایل روشن و معجزات واضح برایشان آورد، ولى همین‌که چند شبى براى مناجات به کوه طور رفت، آنان به سمت گوساله‌پرستى رفته و تمام زحمات آن‌حضرت را بر باد داده و بر خویشتن ستم کردند.[1]
در همین زمینه، در آیه 93 سوره بقره، تعبیری در باره این حرکت ناپسند آنان وجود دارد که می‌فرماید:
«وَ أُشْرِبُوا فِی قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ»؛[2] و دل‌های آنان از عشق گوساله پر شده بود!
در توضیح این جمله باید گفت؛ کلمه «أشربوا» از مصدر «اشراب» و از ریشه «شرب» دو معنا دارد:
1. اگر از باب «أَشرَبتُ البعیر(ریسمان به گردن شتر بستم)» باشد، معناى جمله بالا این می‌شود که ریسمانى محکم از علاقه و محبت، قلب آنها را با گوساله ارتباط داده بود؛
2. اگر از ماده «إشراب» به معناى «آبیارى کردن» یا «به دیگرى آب نوشانیدن» باشد، کلمه «حب» در تقدیر خواهد بود،[3] و معناى این فراز از قرآن چنین است: «بنی‌اسرائیل قلوب خود را با محبت گوساله سامرى آبیارى کردند».[4]
در زبان عرب، هم در دوستی و عشق و هم در کینه و بغض، این اصطلاح کنایی رواج دارد که آنان قلب خود را از محبت و یا کینه فردی سیراب کردند. قرآن نیز چون به زبان عربی نازل شده است، از این تعبیر کنایی بهره جسته و عبارت «وَ أُشْرِبُوا فِی قُلُوبِهِمُ الْعِجْلَ»، را برای نشان دادن شدت محبت بنی‌اسرائیل به گوساله در قرآن کریم ذکر کرده است.
از طرفی مراد از قرار دادن «عجل» و «گوساله» در قلب که در آیه شریفه بدان تصریح شده، دوستی گوساله است و این‌که به جای دوستی گوساله، خود گوساله آمده، نشانگر نوعی مبالغه است تا این موضوع را بفهماند که گویا یهودیان از شدّت محبتشان به گوساله، خود گوساله را در دل جاى دادند، بنابراین، جمله «فى قلوبهم» که جار و مجرور است، متعلق به همان کلمه «حب» تقدیرى خواهد بود. پس در این کلام دو گونه استعاره، و یا یک استعاره و یک مجاز به کار رفته است که یکى گذاشتن عجل به جاى محبت به عجل و یکى نسبت نوشانیدن محبت با این‌که محبت نوشیدنى نیست.[5]
ضمناً از تعبیر فوق نکته دیگرى نیز استفاده می‌شود و آن این‌که نباید از این کارهاى نادرست بنی‌اسرائیل تعجب کرد؛ زیرا این اعمال، محصول سرزمین قلب آنها است که با آب شرک آبیارى شده، و چنین سرزمینى که با چنان آبى آبیارى شود محصولى جز خیانت و قتل پیامبران و گناه و ظلم نخواهد داشت.[6]

---