در حقیقت پرسش شما از چند بخش تشکیل شده است که ما بر همان چینش به پاسخ آن می پردازیم.

1. در زمان پیامبر نیمه شب شرعی را چگونه محاسبه می کردند؟

پیش از پرداختن به پاسخ تذکر نکاتی خالی از لطف نیست.

اول. در قرآن و روایات با تعبیرات "غسق اللیل" و "نصف اللیل" به نیمه شب شرعی اشاره شده است. در قرآن می فرماید: "أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلى‏ غَسَقِ اللَّیْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً".[1]

راغب در مفردات می گوید: "غسق اللیل" به معناى شدت ظلمت شب است‏.[2] با توجه به این که غسق شدت ظلمت است، و تاریکى شب در نیمه شب از هر وقت متراکم‏تر است این کلمه روى هم رفته "نیمه شب" را مى‏رساند.[3] و اما در روایات: امام باقر (ع) می فرماید: "وقت نماز شب بین نیمه شب تا آخر شب است.‏[4] امام صادق (ع) فرمودند: اول وقت نماز عشاء رفتن سرخی است که بعد از غروب آفتاب پیدا می شود و آخرش تا غسق اللیل یعنی نیمه شب است.[5]

دوم. با مطالعه روایاتی که در این باره وارد شده بدون تردید مفهوم نیمه شب برای مسلمانان روشن و واضح بوده است؛ زیرا در هیچ یک از روایاتی که امامان معصوم (ع) به مسئله نیمه شب اشاره نمودند، هیچ راوی از زمان نیمه شب و کیفیت آن پرسش ننموده است. این بیانگر آن است که این مسئله برای مردم امر مخفی و پنهانی نبوده است.

2. در صدر اسلام نیمه شب را چگونه محاسبه می نمودند؟

با توجه به بیان نکته "دوم" پاسخ به این پرسش از اهمیت چندانی برخوردار نیست؛ زیرا روشن شد که معنای آن روشن و واضح بود با این حال احتمالاتی به ذهن می رسد که بیان می کنیم:

الف. با توجه به معنای "غسق" که شدت ظلمت و تاریکی است به دست آوردن آن آسان به نظر می رسد؛ زیرا تاریک ترین زمان در شب همان نیمه شب است.

ب. نبودن ساعت در صدر اسلام به معنای نفی مطلق وسایل و ابزار تشخیص اوقات و زمان ها نمی تواند باشد؛ زیرا بشر از دیرباز از ابزارهایی برای تشخیص زمان استفاده نموده و کارش را با آن تطبیق می نموده است.

3. این حرف که مردم آن زمان اطلاعات نجومی نداشتند، بر اساس آیات قرآن بطلانش روشن است.[6]

4. اما پرسش شما در رابطه با اختلاف زمان اذان ظهر با سایت های هواشناسی.

باید توجه داشت ظهر شرعى عبارت است از: مایل شدن خورشید از وسط آسمان به سوى مغرب و بهترین راه براى پى بردن به دخول وقت ظهر، استفاده از شاخص است و آن این است که قطعه چوب صاف یا میله‏اى را در زمین هموار به طور عمودى فرو کند، صبح که خورشید بیرون مى‏آید سایه آن به طرف مغرب مى‏افتد و هر چه آفتاب بالا آید این سایه کم مى‏شود، هنگامى که سایه به آخرین درجه کمى رسید موقع ظهر است و همین که رو به زیادى گذارد و سایه به سوى مشرق برگشت اول وقت نماز ظهر و عصر است[7]، البتّه در بعضى از شهرها مثل «مکه» در بعضى از روزهاى سال هنگام ظهر سایه به کلى از بین مى‏رود و آفتاب کاملًا عمودى مى‏تابد، در این گونه مناطق موقعى که مجدداً سایه پیدا شد، وقت نماز ظهر و عصر شده است.[8]

بله برای نمازهای ظهر و عصر و مغرب و عشاء وقت های مخصوصی است که برای اطلاع از آن می توانید به رساله های عملیه مراجعه نمایید.[9]

آنچه بیان شد ملاک و معیار تشخیص ظهر شرعی است، بنابر این اگر اذان رادیو و تلویزیون و اوقات شرعی اعلام شده از طریق سایت هواشناسی و ... با این معیار منطبق باشد صحیح است و الاّ درست نیست.

5. اما این که آیا اختلافی بین شیعه و سنی در اوقات شرعی وجود دارد یا خیر؟

در این رابطه می توانید به کتاب "الفقه على المذاهب الأربعه و مذهب أهل البیت، ج ‏1، ص 277، تألیف، الجزیری، عبد الرحمن، الغروی، السید محمد و یاسر مازح‏ و الفقه على المذاهب الخمسة، ج ‏1، ص 79، مغنیة، محمد جواد، مراجعه نمایید.