جستجوی پیشرفته
بازدید
7737
آخرین بروزرسانی: 1397/05/09
خلاصه پرسش
با آن‌که از قرآن می‌توان برداشت کرد که «سخن درگوشی» در مواردی ارزشمند و در مواردی ناپسند است، پس چرا در آیه 10 سوره مجادله، «نجوا» به صورت مطلق، رفتاری شیطانی معرفی می‌شود؟!
پرسش
با سلام؛ با توجه به آیه 9 سوره مبارکه مجادله، اگر «نجوا» ظرفی است که گنجایش تقوا و معصیت را دارد؛ چرا در آیه 10 فرمود به طور کلی نجوا از شیطان است؟
پاسخ اجمالی
«نجوا» و «نجات» در اصل به معناى مکان بلندى است که به جهت ارتفاعش از مناطق اطراف خود جدا شده باشد.[1] از آن‌جا که هرگاه انسان بخواهد دیگرى بر سخنانش آگاه نشود به نقطه‌‏اى می‌‏رود که از دیگران جدا باشد، به سخنان درگوشى نیز «نجوا» گفته‌‏اند، و یا از این نظر که نجوا کننده می‌خواهد اسرار خود را از این‌که در دسترس دیگران قرار گیرد "نجات" بخشد.
در همین راستا گفته شده است که نجوا در اصل به معناى دورى‌گزیدن است. گویى نجوا کنندگان خود را از مردم دور می‌کنند و از آن‌رو که «نجوه» به معناى مکان مرتفعی است که سیل به آن نمی‌رسد. گویى نجوا کنندگان سخن خویش را به محلى بالا می‌برند که کسى که غیر از خودشان به آن‌جا نمی‌رسد.[2]
البته زجاج معتقد است: نجوای در کلام آن است که دو نفر یا بیشتر به تنهایی به سخنی مشغول شده (و دیگران را در آن شریک نگردانند)، خواه سخنشان درگوشی باشد یا آشکارا.[3]
طبق این معنا در نجوا، درگوشی بودن لازم نیست، بلکه نجوا سخنى است که دور از اغیار باشد.[4]
به هر حال، بر اساس آموزه‌های دینی اساساً سخن گفتن اختصاصی در میان جمع کار پسندیده‌ای نیست؛ چرا که در روایات از پیامبر(ص) نقل شده است: هنگامى که سه نفر باشید دو نفر از شما جداى از شخص سوم به نجوا نپردازد؛ زیرا این کار نفر سوم را غمگین می‌‏کند.[5]
لذا اصولاً هرگاه هدف مهمى در کار نباشد، نجوا کردن کار پسندیده‌‏اى نیست، و بر خلاف آداب مجلس است؛ زیرا نوعى بی‌اعتنایى، یا بی‌اعتمادى نسبت به دیگران محسوب می‌‏شود و در مواردی این باور را در میان دیگران ایجاد می‌کند که شاید نجواکنندگان در مورد آنان سخن می‌گویند.
گفتنی است که نجوا و سخنان درگوشى از نظر فقه اسلامى بر اساس اختلاف شرایط، احکام مختلفى دارد؛ یعنى گاه حرام است و آن در صورتى است که موجب اذیت و آزار و هتک حیثیت مسلمانى گردد. همان‌گونه که در آیه 10 سوره مجادله آمده است: «إِنَّمَا النَّجْوى‏ مِنَ الشَّیْطانِ لِیَحْزُنَ الَّذینَ آمَنُوا». چنین نجوایى نجواى شیطانى است که هدفش غمگین ساختن مؤمنان است.
در برخی از مواقع اما، نجوا حکم وجوب به خود می‌‏گیرد، و آن در صورتى است که مسئله سرّى لازمى وجود داشته باشد که افشاى آن خطرناک، و نگفتن آن نیز موجب تضییع حق و یا خطرى براى اسلام و مسلمانان است.
نجوا البته گاه متصف به استحباب هم می‏‌شود. و آن در جایى است که انسان براى انجام کارهاى نیک به آن اقدام کند. این‌گونه است حکم کراهت و اباحه.[6]
بنابر این، با توجه به آنچه بیان شد، نجوا ظرفیت احکام مختلف را دارد، اما اگر به جهت مصالح مهمی نباشد به خودی خود مورد سفارش نیست. و آنچه در آیه 10 سوره مجادله آمده است که نجوا از کارهای شیطان است، «النجوی» با الف و لام عهد ذکر شده است که معنایش آن است که آن نجوای آزاردهنده‌ و آسیب‌رساننده‌ای که در ذهن ما و شما است، رفتاری شیطانی است و بر این اساس تنها ناظر به مواردی است که موجب اذیت و آزار و هتک حیثیت مسلمانى شده و یا آسیبی به جامعه اسلامی وارد کند.

[1]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص 792، دمشق، بیروت، دارالقلم‏، الدار الشامیة، چاپ اول، 1412ق.
[2]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی‏، محمد جواد، ج ‏5، ص 81، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، 1372ش.
[3]. همان، ج ‏3، ص 166.
[4]. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، ج ‏7، ص 27، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم، 1371ش.
[5]. عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، تحقیق، رسولی محلاتی، سید هاشم، ج ‏5، ص 262، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، 1415ق.
[6]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏23، ص 435، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • فیض در عرفان به چه معنا است؟
    20523 اصطلاحات 1391/10/25
    مقصود اهل معرفت از فیض، همان چیزی است که در فلسفه از آن به بخشش وجود(اعطای وجود) تعبیر می‌آورند. توضیح این‌که از نظر اهل معرفت، ذات متعالی خداوند هستی محض است، شدت و کمال هستی او موجب تحقق موجودات، و به بیان دقیق‌تر موجب عشق به ظهور ...
  • آیا برای آسان‌تر شدن بازپرداخت وام دعایی وجود دارد؟
    5504 حدیث 1394/12/18
    در روایات برای ادای دین(بازپرداخت وام)، دعاهای متعددی توصیه شده است.[1] از جمله این دعاها، دعایی است که از امام سجاد(ع) در کتاب صحیفه سجادیه وجود دارد: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ هَبْ لِیَ الْعَافِیَةَ مِنْ دَیْنٍ تُخْلقُ بِهِ وَجْهِی، وَ یَحَارُ ...
  • برخورد پیامبر(ص) با بادیه‌نشینان چگونه بود؟
    7901 رفتار با پیروان 1397/02/09
    بیشتر عرب‌های بادیه‌‌نشین که به آنها اعرابی نیز گفته می‌شود،[1] به حکم دورى از تعلیم و تربیت و شنیدن آیات الهى و سخنان پیامبر(ص)، دارای کفر و نفاق شدیدتری نسبت به دیگر افراد جامعه بودند و البته این قاعده‌ای کلّی‏ نبوده و در میان ...
  • آیا تفسیر کلام خداوند توسط غیر رسول و فرستاده او مجاز است؟
    19453 شیعه و قرآن 1388/04/23
    بر خلاف دیگر کتب آسمانی که دچار تحریف شده اند، اکنون ما هیچ مطلب خلاف واقعی را در قرآن مشاهده نمی نماییم و حتی آنانی که به معانی خاصی از تحریف نیز معتقدند، از این نکته غافل نمانده اند. خداوند، قرآن کریم را با متنی آسان و قابل ...
  • آیا استبرای از بول(ادرار) به جای استبرای از منی کافی است؟
    7020 استبرا 1399/12/11
    استبرای از منی با ادرار کردن محقق می‌شود و فایده‌اش آن است که اگر بعدا رطوبت مشکوکی خارج شد، حکم به پاکی آن رطوبت می‌شود.حال اگر فرد جُنبی ادرار نداشت و به شکل استبرای از بول(ادرار)، استبرا نمود و با این عمل اطمینان پیدا کرد که منی در مخرج بول ...
  • مهم ترین راه مقابله با جنگ روانی چیست؟
    71292 حکومت دینی در نظام بین الملل 1388/10/13
    یکیاز روش های به زانو در آوردن و تسلط بر دشمن جنگ روانی است که کارآیی و تأثیر آن به مراتب از جنگ های نظامی و فیزیکی بالاتر است. رسول گرامی اسلام (ص) در ابتدای بعثت، هدف شدیدترین هجمه های روانی و تبلیغاتی کفار قرار گرفتند. ...
  • بر اساس آموزه‌های اسلامی، شخصیت افراد در چندسالگی به صورت کامل شکل گرفته و قابل تغییر نخواهد بود؟
    7750 حدیث 1397/05/21
    بر اساس آموزه‌های اسلامی و با جمع‌بندی آیات و روایات، این‌گونه نیست که بعد از گذر از سنّی، انسان نتواند شخصیت خود را تغییر داده و مجبور باشد تا آخر عمر و به صورت جبری در سایه شخصیتی ثابت ادامه حیات دهد، اما بر اساس واقعیت علمی و ...
  • آیا هویت سفیانی، یمانی، خراسانی، شعیب ابن صالح، زرقاوی،در روایات آمده است؟
    57262 حدیث 1388/11/15
    در روایات ما ویژگی های زیادی در باره علائم ظهور حضرت مهدی(ع) بیان نشده است و تنها اشاراتی به بعضی از مشخصات آنها شده است که به چند مورد از آنها اشاره می کنیم : 1. خروج سفیانی، یکی از علامات ظهور حضرت مهدی(عج) خروج ...
  • آیا علت انکار خدا نارسائی در دلایل اثبات خداست؟
    13528 Islamic Philosophy 1390/09/05
    این حقیقت که انبیای الاهی با همه حکمت و براهین قاطع خود، باز هم مورد انکار افراد کافر در زمان خود قرار گرفته اند، نشانگر عناد منکران است؛ چرا که نمی خواهند حق را تصدیق کنند، نه این که دلایل کافی ارائه نشده، یا دلایل منکران همگی رد نشده ...
  • معنای اصطلاحات «علت تامه»، «علت ناقصه» و «علت مُعد» چیست؟
    6750 بیشتر بدانید 1401/02/11
    در پاسخ به این پرسش باید به تفاوت انواع علت‌ها دقت کرد که از یک نگاه به «علت تام»، «علت ناقص» و «علت مُعِدّ» تقسیم مى‏شود:علت تام: علتی است که وجود او موجب وجود معلول خواهد شد، و عدم او عدم معلول را در پی خواهد ...

پربازدیدترین ها