«حسان بن ثابت بن منذر بن حرام»[1] با کنیه ابو ولید،[2] أبومضرّب‏،[3] ابوعبدالرحمن،[4] و ابوحسام،[5] پس از 120 سال زندگى که شصت سال آن در دوران جاهلیت و شصت سال در دوران اسلام بود،[6] در سال 54 هجری از دنیا رفت.^[7]

در مورد وی روایات متعددی وارد شده است که پیامبر(ص) او را مورد تأیید روح القدس معرفی نمود:

1. روزی حسان بن ثابت در مسجد شعر می‌گفت. عمر به او اعتراض کرد و گفت در مجلسی که بهتر از تو حضور دارند، شعر می‌گویی و به ابوهریره اشاره کرد. حسان پاسخ داد: که آیا نشینده‌ای که پیامبر(ص) درباره من فرمود: «اللَّهمّ أیده بروح القدس».[8]

2. پیامبر(ص) فرمود: «اى حسان تا وقتى که از ما دفاع کنى، مؤید به تأییدات روح القدس خواهى بود».[9]

3. پیامبر(ص) برای حسان منبری در مسجد قرار داد که او بر آن منبر تکیه می‌کرد و شعر می‌گفت. و فرمود: «همانا روح القدس با حسان است، مادامی که از رسول خدا(ص) دفاع می‌کند».[10]

4. امام باقر(ع) به کُمیت فرمود: به خدا سوگند اگر ما مالى می‌داشتیم به تو می‌دادیم، ولى تو مانند حسان بن ثابت هستی که پیامبر اکرم(ص) در باره او فرمود: مادامى که از ما دفاع می‌کنى پیوسته روح القدس» برای تو است.[11]

در ارتباط با این روایات، دو نکته قابل توجه است:

الف) کمک‌های خدا با واسطه روح القدس، اولیای الهی و یا هر واسطه دیگر لزوماً آن‌گونه نیست که کمک‌گیرنده در ارتباط مستقیم با فردی باشد که واسطه فیض است. در همین راستا، کمک‌کردن روح القدس از راه الهامات درونی نیز امکان‌پذیر است.[12]

ب) پیامبر اسلام(ص) با تأکید بر این نکته که «... تا هنگامی که از ما دفاع می‌کنی»، به این واقعیت اشاره فرمودند که این تأیید تا زمانی ادامه خواهد یافت که این‌گونه شاعران در مسیر حق حرکت کنند، و گرنه این الهامات و تأییدات قطع خواهد شد.

[1]. ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الاصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق، عبد الموجود، عادل احمد، معوض، علی محمد، ج 2، ص 55، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1415ق.

[2]. همان.

[3]. همان.

[4]. همان.

[5]. همان.

[6]. مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، ج 5، ص 119، بور سعید، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا.

[7]. ابن کثیر دمشقی‏، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، ج 8، ص 47، بیروت، دار الفکر، 1407ق.

[8]. الاصابة فی تمییز الصحابة، ج ‏2، ص 55.

[9]. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج 1، ص 482، بیروت، دار الفکر، بیروت، 1409ق.

[10]. الاصابة فی تمییز الصحابة، ج ‏2، ص 56.

[11]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 8، ص 102، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[12]. «نقش روح القدس در امدادهای غیبی»، 95355؛ «نام‌های فرشته وحی در قرآن»، 38742؛ «تأیید حضرت عیسی(ع) به وسیله روح القدس»، 32305.