تعالیم و آموزه‌های دین اسلام، برای مهار کردن کشش‌های نفسانی،[1] استفاده از هر روشی را مورد تأیید قرار نمی‌دهد. در این راستا عثمان بن مظعون به پیامبر(ص) گفت: می‌خواهم رهبانیت و گوشه‌‌گیری[2] را انتخاب نمایم، اما پیامبر(ص) او را از انجام این کار منع نمود و فرمود رهبانیت امت من نشستن در مسجد و منتظر ماندن برای نماز بعد از نماز دیگر است. در ادامه عثمان از آن‌حضرت(ص) پرسید: آیا می‌توانم خود را عقیم نمایم؟ آن‌حضرت(ص) بعد از منع او، فرمود: عقیم نمودن  امت من، همان روزه گرفتن است.[3]

هم‌چنین در برخی از گزارش‌های تاریخی آمده است؛ عثمان خواست تا خود را عقیم نموده و در زمین به سیر و سیاحت بپردازد، اما رسول خدا(ص) او را از این کار منع نمود، و فرمود: آیا من الگوی مناسبی نیستم؟! من با زنان خود هم بستر می‌شوم‏ و گوشت می‌‌خورم و این‌گونه نیست که همواره روزه بگیرم، و کسی که خود را عقیم کند، و یا اجازه دهد که دیگری او را عقیم کند، از امت من نیست.[4]

در همین راستا گزارش شده است، همسر عثمان بن مظعون با سر و رویی آشفته نزد همسران رسول خدا(ص) آمد. آنان از او پرسیدند: چرا حال و روزت این‌گونه است، با آن‌که میان قریش کسى به ثروت‌مندى شوهرت نیست؟! همسر عثمان گفت: هیچ بهره‌‏اى از او به ما نمی‌رسد؛ چرا که او شب را تا صبح به تهجد می‌گذراند و روز را هم روزه می‌‌گیرد. در این هنگام پیامبر(ص)‌ وارد شد و همسرانش ماجرا را برای ایشان بازگو کردند. پیامبر(ص) نیز با عثمان دیداری داشت و به او فرمود: آیا من الگوی مناسبی برایت نیستم؟! عثمان گفت: پدر و مادرم فدایت باد! چه اتفاقی رخ داده است؟! پیامبر(ص) فرمود: روزها روزه می‌گیری و شب‌ها را به تهجد می‌گذرانی؟! عثمان پاسخ مثبت داد. پیامبر(ص) فرمود: رفتارت را عوض کن! چشم‌هایت، بدنت و خانواده‌ات هر کدام حقی بر گردن تو دارند. پس هم نماز بگزار و هم بخواب. برخی روزها را روزه بگیر و روزهای دیگر از روزه گرفتن خودداری کن. مدتی بعد همسر عثمان به صورت آراسته و معطر نزد همسران پیامبر(ص) آمد. آنان با تعجب پرسیدند که چه شد؟! او نیز پاسخ داد که زندگی ما مانند زندگی دیگر مردم شده است.[5]

با بررسی گزارش‌های بالا و نیز دیگر گزارش‌‌ها می‌توانیم به این نتیجه برسیم که عثمان از لحاظ مالی و اجتماعی مشکلی برای ازدواج دائم نداشت تا به این دلیل تصمیم به رهبانیت و عقیم‌کردن خود بگیرد، بلکه گزارش شده است که او همسرانی به نام‌های خوله بنت حکیم بن امیه[6] و حولاء[7] و فرزندانی به نام‌های عبدالرحمن، و سائب داشت.[8]

بر این اساس این‌‌گونه نبود که عثمان به دلیل نیافتن همسر دائم تصمیم به این کار گرفته باشد تا پیامبر(ص) راه‌کار ازدواج موقت را به او پیشنهاد کند، بلکه عثمان خواسته بود تا مانند برخی راهبان، زمینه‌‌های لذت‌جویی از دنیا را تماماً در خود محو کرده و به خیال خود، تنها خودش را در عبادت خدا غرق کند که پیامبر(ص) او را از چنین کاری بازداشت، و فرمود به جای عقیم کردن و نابودی کامل لذت جنسی، روزه بگیر و در مدتی محدود خود را از این لذت جدا و با خدا ارتباط بیشتری برقرار کن.

[1]. «دور کردن افکار و تخیلات شهوانی»، 6819.

[2]. «زهد اسلامى و رهبانیت مسیحى»، 1299؛ «ریاضت شرعی و غیر شرعی»، 20698؛ «گوشه گیری و رهبانیت»، 934؛ «بررسی روایات تحنث و گوشه‌نشینی پیامبر اکرم(ص)، 95813.

[3]. شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، محقق، موسوی خرسان، حسن، ج 4، ص 190 – 191، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[4]. بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق، زکار، سهیل، زرکلی، ریاض، ج 10، ص 254، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق.

[5]. ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد‏، الطبقات الکبری‏، تحقیق، عطا، محمد عبد القادر، ج 3، ص 302، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1410ق.

[6]. ابن اثیر جزری، علی بن محمد، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج 3، ص 369، بیروت، دار الفکر، 1409ق.

[7]. همان، ج ‏6، ص 75.

[8]. همان، ج 3، ص 369.