فقهای شیعه درباره نماز میت و چگونگی اقامه آن می‌گویند:

1. نماز خواندن بر میّت مسلمان یا بچه‌اى که حکم مسلمان را دارد[1] و شش سال او تمام شده باشد واجب است.[2]
2. آنچه در پاسخ اجمالی ذکر شد، برای نماز میت کافی است، اما مستحب است در نماز میت اذکار و دعاهای بیشتری خوانده شود، که کیفیت آن به شرح ذیل است:

بعد از تکبیر اول بگوید: «اشْهَدُ انْ لٰا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لٰا شَرِیکَ لَهُ وَ اشْهَدُ انَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ ارْسَلَهُ بِالْحَقِّ بَشیراً وَ نذِیراً بَیْنَ یَدَىِ السَّاعَةِ».  

بعد از تکبیر دوم بگوید: «اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بارِکْ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ارْحَمْ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ کَافْضَلِ ما صَلَّیْتَ وَ بٰارَکْتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلىٰ ابْراهِیمَ وَ آلِ إِبراهیمَ انَّکَ حَمیدٌ مَجیدٌ وَ صَلِّ عَلىٰ جَمیِع الأَنْبیٰاءِ وَ الْمُرسَلینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصِّدِّیقینَ وَ جَمیِع عِبٰادِ اللّٰهِ الصّٰالِحینَ». 

بعد از تکبیر سوم بگوید: «اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤمِنینَ وَ الْمُؤمِنٰاتِ وَ الْمُسْلِمینَ وَ الْمُسلِمٰاتِ الْأَحْیٰاءِ مِنْهُمْ وَ الْأَمْوٰاتِ تابِعْ بَیْنَنٰا وَ بَیْنَهُمْ بِالخَیْراتِ انَّکَ مُجیبُ الدَّعَواتِ انَّکَ عَلىٰ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ».

بعد از تکبیر چهارم اگر میّت مرد است بگوید: «اللّٰهُمَّ إِنَّ هَذٰا عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ وَ ابْنُ امَتِکَ نَزَلَ بِکَ وَ انْتَ خَیْرُ مَنْزولٍ بِهِ اللّٰهُمَّ إِنّا لٰا نَعْلَمُ مِنْهُ الّا خَیْراً وَ انْتَ اعْلَمُ بِهِ مِنّا اللّٰهُمَّ انْ کٰانَ مُحْسِناً فَزِدْ فِى احسٰانِهِ وَ انْ کٰان مُسِیئاً فَتَجٰاوَزْ عَنْهُ وَ اغْفِرْ لَهُ اللّٰهُمَّ اجْعَلْهُ عِنْدَکَ فى اعْلٰى عِلِّیّینَ وَ اخْلُفْ عَلىٰ اهْلِهِ فِى الْغابِرِینَ وَ ارْحَمْهُ بِرَحْمَتِکَ یا ارْحَمَ الرَّاحِمینَ». و بعد تکبیر پنجم را گفته و در حالت قنوت هر دعایی را می‌تواند بخواند و نماز تمام می‌شود.

ولى اگر میّت زن است بعد از تکبیر چهارم بگوید: «اللّٰهُمَّ إِنَّ هٰذِهِ امَتُکَ و ابْنَةُ عَبْدِکَ وَ ابْنَةُ امَتِکَ نَزَلَتْ بِکَ وَ انْتَ خَیْرُ مَنْزُولٍ بِهِ اللّٰهُمَّ انَّا لٰا نَعْلَمُ مِنهٰا الّٰا خَیْراً وَ انْتَ اعْلَمُ بِهَا مِنَّا اللّٰهُمَّ انْ کانَتْ مُحْسِنَةً فَزِدْ فِى احسٰانِهٰا و انْ کانَتْ مُسِیئةً فَتَجاوَزْ عَنْهٰا وَ اغْفِرْ لَهٰا اللّٰهُمَّ اجْعَلْهٰا عِنْدَکَ فِى اعْلىٰ عِلِّیِّینَ وَ اخْلُفْ عَلى اهْلِهٰا فى الْغٰابِرینَ وَ ارْحَمْهٰا بِرَحْمَتِکَ یا ارْحَمَ الرَّاحِمینَ».[3]

نماز میت برای دو یا چند نفر

در جایی که چند میت وجود دارد -هر چند بهتر است برای هر کدام نماز میت جدایی خوانده شود- ولی اگر بخواهند نماز میت را برای آنها با هم اقامه کنند، باید آنها را در مقابل نمازگزاران قرار داده و بعد از تکبیر چهارم، در هنگام قرائت اذکار، تثنیه و جمع ضمیر و مذکر و مؤنث بودن آن‌را به ترتیب زیر رعایت نمایند:

الف) اگر اموات، چند مرد یا چند مرد و زن باشند، بعد از تکبیر چهارم چنین باید گفت:

«اللّٰهُمَّ انَّ هٰوُلٰاءِ عَبیٖدُکَ وَ ابْنٰاءُ عَبیٖدِکَ وَ ابْنٰاءُ امٰائِکَ نَزَلُوا بِکَ وَ انْتَ خَیْرُ مَنْزُولٍ بِه، اللّٰهُمَّ إِنّا لٰا نَعْلَمُ مِنْهُم الّا خَیْراً وَ انْتَ اعْلَمُ بِهِم مِنّا، اللّٰهُمَّ انْ کٰانوا مُحْسِنین فَزِدْ فِى احسٰانِهِم وَ انْ کٰانوا مُسیئینَ فَتَجٰاوَزْ عَنْهُم وَ اغْفِرْ لَهُم، اللّٰهُمَّ اجْعَلْهُم عِنْدَکَ فى اعْلٰى عِلِّیّینَ وَ اخْلُفْ عَلىٰ اهْلِهِم فِى الْغابِرِینَ وَ ارْحَمْهُم بِرَحْمَتِکَ یا ارْحَمَ الرَّاحِمینَ».

ب) اگر اموات، چند زن باشند، بعد از تکبیر چهارم چنین باید گفت:

«اللّٰهُمَّ إنَّ هٰوُلٰاءِ امٰائُکَ وَ بَناتُ عَبیٖدِکَ وَ بَناتُ امٰائِکَ نَزَلنَ بِکَ وَ انْتَ خَیْرُ مَنْزُولٍ بِه، اللّٰهُمَّ إِنّا لٰا نَعْلَمُ مِنْهُنَّ الّا خَیْراً وَ أنْتَ اعْلَمُ بِهِنَّ مِنّا، اللّٰهُمَّ إنْ کنَّ مُحسِناتٍ فَزِدْ فِى احسٰانِهِنَّ وَ إنْ کُنَّ مُسیئاتٍ فَتَجٰاوَزْ عَنْهُنَّ وَ اغْفِرْ لَهُنَّ، اللّٰهُمَّ اجْعَلْهُنَّ عِنْدَکَ فی اعْلٰى عِلِّیّینَ وَ اخْلُفْ عَلىٰ اهْلِهِنَّ فِى الْغابِرِینَ وَ ارْحَمْهُنَّ بِرَحْمَتِکَ یا ارْحَمَ الرَّاحِمینَ».

ج) اگر اموات، دو مرد باشند، بعد از تکبیر چهارم چنین باید گفت:

«اللّٰهُمَّ إنَّ هَذَینِ عَبداکَ وَ ابْنٰا عَبدَیکَ وَ ابْنٰا امَتَیکَ نَزَلا بِکَ وَ انْتَ خَیْرُ مَنْزُولٍ بِه، اللّٰهُمَّ إِنّا لٰا نَعْلَمُ مِنْهُما الّا خَیْراً وَ انْتَ اعْلَمُ بِهِما مِنّا، اللّٰهُمَّ انْ کٰانا مُحْسِنَین فَزِدْ فِى احسٰانِهِما وَ إنْ کٰانا مُسیئَین فَتَجٰاوَزْ عَنْهُما وَ اغْفِرْ لَهُما، اللّٰهُمَّ اجْعَلْهُما عِنْدَکَ فى اعْلٰى عِلِّیّینَ وَ اخْلُفْ عَلىٰ اهْلِهِما فِى الْغابِرِینَ وَ ارْحَمْهُما بِرَحْمَتِکَ یا ارْحَمَ الرَّاحِمینَ».

د) اگر اموات، دو زن باشند، بعد از تکبیر چهارم چنین باید گفت:

«اللّٰهُمَّ إنَّ هَتَینِ أمَتاک وَ بِنتا عَبدَیکَ وَ بِنتا امَتَیکَ نَزَلَتا بِکَ وَ انْتَ خَیْرُ مَنْزُولٍ بِه، اللّٰهُمَّ إِنّا لٰا نَعْلَمُ مِنْهُما الّا خَیْراً وَ انْتَ اعْلَمُ بِهِما مِنّا، اللّٰهُمَّ انْ کٰانَتا مُحْسِنَتَین فَزِدْ فِى احسٰانِهِما وَ إنْ کٰانَتا مُسیئَتَین فَتَجٰاوَزْ عَنْهُما وَ اغْفِرْ لَهُما، اللّٰهُمَّ اجْعَلْهُما عِنْدَکَ فى اعْلٰى عِلِّیّینَ وَ اخْلُفْ عَلىٰ اهْلِهِما فِى الْغابِرِینَ وَ ارْحَمْهُما بِرَحْمَتِکَ یا ارْحَمَ الرَّاحِمینَ».

گفتنی است؛ چنانچه میّت از روی عمد یا فراموشى یا به جهت عذرى، بدون نماز دفن شود و یا بعد از دفن معلوم شود، نمازى که بر او خوانده شده باطل بوده، باید نماز بر قبرش خوانده شود و این وجوب تا زمانی است که جسد او از هم نپاشیده باشد. [4]

[1]. یعنی پدر و مادر آن بچه، یا یکى از آنان مسلمان باشند.

[2]. امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده، بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج‌1، ص 333، م 594، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، 1424ق.

[3]. همان، ص 337، م 608.

[4]. ر.ک: توضیح المسائل (محشى)، ج‌1، ص 336، م 607؛ آیت الله سیستانى: (تا وقتى جسد او از هم نپاشیده، مانعى ندارد به قصد رجاء بر قبرش نماز بخوانند)؛ آیت الله بهجت: (اگر خارج کردن میّت از قبر ممکن نیست یا موجب بى‌احترامى به او مى‌شود واجب است به قبر او نماز بخوانند.