جستجوی پیشرفته
بازدید
33309
آخرین بروزرسانی: 1392/09/04
خلاصه پرسش
در کدام آیه از قرآن بر امانت تأکید شده و آیا مفهوم ادای امانت، شامل سپردن کارها و موقعیتهای اجتماعی به افراد کاردان نیز می شود؟
پرسش
السلام علیکم و رحمة الله و برکاته، کار را به اهلش بسپارید و الّا فساد به وجود می‌‌آید. این دستور خدا در کدام سوره و آیه قرآن آمده است؟ و تفسیرش چیست؟ والسلام
پاسخ اجمالی
یکی از آموزه‌ها و تعالیم قرآن کریم موضوع «امانت» است. در منابع اسلامی(قرآن و روایات) فراوان به حفظ امانت و امانت‌داری سفارش شده است. به اندازه‌ای که در باره این موضوع تأکید شده، در مورد سایر احکام کمتر چنین تأکیدی مشاهده مى‏شود. این اهمیت آن‌گاه دو چندان می‌شود که در این مسئله میان انسان خوب و بد تفاوتی یافت نمی‌شود؛ یعنی صاحب امانت هرکسی باشد تفاوت نمی‌کند؛ امانت‌گزار چه انسان مؤمن باشد، یا کافر؛ چرا که امانت از حقوق انسانی است و از آن امانت‌گزار است؛ و از آن‌جا که موضوع انسانی است، فرقی میان انسان‌ها نیست و امانت از آن هرکسی که باشد باید به صاحبش بازگردانده شود.
شایان توجه است که امانت معنای گسترده و وسیعی دارد که هم امانت‌هاى مالى را دربر مى‌‏گیرد و هم امانت‌هاى معنوى را شامل مى‌‏شود.
روایات زیادی در این ارتباط وجود دارد که به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم.
1. «عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِیٍّ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) لَا إِیمَانَ لِمَنْ لَا أَمَانَةَ لَه‏»؛[1] امام سجاد از طریق پدرش از جدش از رسول خدا(ص) نقل می‌کند کسی که امانت‌دار نیست دین‌دار نیست.
2. راوی می‌گوید از امام صادق(ع) در باره مردی که مالی در نزد او داشتم به من خیانت کرده و برایم قسم خورده است (که من خیانت نکرده‌‌‏ام) و بعد مقدارى مال از وى نزد من موجود می‌باشد، آیا صلاح است که من از او قصاص نمایم؟ امام فرمود: گر چه او در حق تو خیانت کرده، ولى تو در باره وى خیانت نکن.[2]
3. امام سجاد(ع) به شیعیان خود می‌فرمود: شما را سفارش می‌کنم به اداى امانت، سوگند به آن‌کس که محمد را بحق به پیامبرى مبعوث کرد، اگر قاتل پدرم حسین(ع) همان شمشیرى که با آن پدر مرا کشت به من امانت بسپارد، آن‌را به وى بر می‌گردانم. [3]
4. امام صادق از جدش امام علی(ع) چنین نقل می‌کند: «امانت را به صاحبش برگردانید، حتی نسبت به قاتل فرزندان پیامبران».[4]
5. حضرتش در جایی دیگر فرمود: «شما را به تقوای الاهی سفارش می‌کنم و به باز گرداندن امانت و...، پیامبر اسلام(ص) برای این آمده است. امانت را به کسی که شما را امین خود قرار داد برگردانید، خواه آن فرد مؤمن باشد یا کافر».[5]
پس از بیان این مقدمه باید گفت؛ قرآن کریم در آیه 58 سوره نساء به موضوع امانت اشاره می‌کند و می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَماناتِ إِلى‏ أَهْلِها»؛ خداوند به شما فرمان مى‏دهد که امانت‌ها را به صاحبانش بدهید!
این فرمان شامل تمام امانت‌ها و تعهدها مى‌‏شود. هم امانت‌هاى مالى را دربر مى‌‏گیرد و هم امانت‌هاى معنوى را شامل مى‌‏شود. طبق این فرمان کسانى که مردم پیش آنها امانت‌هاى مالى دارند، باید آنها را در موقع لزوم به صاحبانش برگردانند. و از همه مهم‌تر این‌که افراد جامعه باید حکومت را که مهم‌ترین امانت الهى است به دست اهل آن بسپارند. و حاکمان نیز وظیفه دارند پست‌هاى مهم حکومتى را به دست افراد صالح و شایسته که اهل آن هستند، واگذار کنند و در یک کلام، به امانت‌ها و تعهدها خیانت نشود که خیانت آفت بزرگ جوامع است.
امانت‌داری مایه حیات و قوام جامعه است که بدون آن هیچ چیزی مسیر عادیش را طی نمی‌کند؛ به همین نکته اشاره دارد سخن امام علی که می‌فرماید «الأمانات نظاما للأمة»[6] یعنی جامعه اسلامی به سامان نمی‌رسد، مگر آنچه را که از حقوق و مطالبات مردم به امانت در دست حاکم اسلامی است، ادا کند.[7]
به بیان دیگر، سعادت و نیکبختى یک جامعه هنگامى تأمین مى‌‏شود که در آن جامعه کار به دست اهل آن سپرده شود و امانت‌ها به صاحبان اصلى آن برگردانده شود.
اموال، ثروت‌ها، پست‌ها، مسئولیت‌ها، سرمایه‌‏هاى انسانى، فرهنگ‌ها و میراث‌هاى تاریخى همه امانت‌هاى الهى است که به دست افراد مختلف در اجتماع سپرده مى‌‏شود، و همه موظف‌اند که در حفظ این امانات و تسلیم کردن آن به صاحبان اصلى آن بکوشند، و به هیچ وجه در این امانت‌ها خیانت نشود.
 

[1]. ابن اشعث، محمد بن محمد، الجعفریات (الأشعثیات)، ص 36، مکتبة النینوى الحدیثة، تهران، چاپ اول، بی‌تا.‏
[2]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ‏5، ص 98، دارالکتب الاسلامیة، تهران، 1368 ش. «عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنِ ابْنِ رِئَابٍ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ خَالِدٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ وَقَعَ لِی عِنْدَهُ مَالٌ فَکَابَرَنِی عَلَیْهِ وَ حَلَفَ ثُمَّ وَقَعَ لَهُ عِنْدِی مَالٌ فَآخُذُهُ مَکَانَ مَالِیَ الَّذِی أَخَذَهُ وَ أَجْحَدُهُ وَ أَحْلِفُ عَلَیْهِ کَمَا صَنَعَ فَقَالَ إِنْ خَانَکَ فَلَا تَخُنْهُ وَ لَا تَدْخُلْ فِیمَا عِبْتَهُ عَلَیْهِ».
[3]. ابن بابویه، محمد بن على‏، الأمالی، النص، ص 246، کتابچى، تهران، چاپ ششم، 1376 ش‏. «عَنْ أَبِی حَمْزَةَ الثُّمَالِیِّ قَالَ سَمِعْتُ سَیِّدَ الْعَابِدِینَ عَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع یَقُولُ لِشِیعَتِهِ عَلَیْکُمْ بِأَدَاءِ الْأَمَانَةِ فَوَ الَّذِی بَعَثَ مُحَمَّداً بِالْحَقِّ نَبِیّاً لَوْ أَنَّ قَاتِلَ أَبِیَ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع ائْتَمَنَنِی عَلَى السَّیْفِ الَّذِی قَتَلَهُ بِهِ لَأَدَّیْتُهُ إِلَیْهِ».
[4]. کافی، ج 5، ص 133، «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ص) أَدُّوا الْأَمَانَةَ وَ لَوْ إِلَى قَاتِلِ وُلْدِ الْأَنْبِیَاءِ».
[5]. همان، ص 136، «وَ أُوصِیکُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الْوَرَعِ فِی دِینِکُمْ وَ الِاجْتِهَادِ لِلَّهِ وَ صِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَ طُولِ السُّجُودِ وَ حُسْنِ الْجِوَار فَبِهَذَا جَاءَ مُحَمَّدٌ (ص) أَدُّوا الْأَمَانَةَ إِلَى مَنِ ائْتَمَنَکُمْ عَلَیْهَا بَرّاً أَوْ فَاجِرا».
[6]. بنابر نقل برخی از نسخه‌های نهج البلاغة. ر.ک: ابن میثم بحرانی، اختیار مصباح السالکین، ص ۶۳۶، آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ اول، ۱۳۶۶ش.
[7]. مغنیه، محمد جواد، ج ۲، ص ۳۵۶، تفسیر الکاشف، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1424ق.
ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • چرا تقلید از مجتهد میت، جایز نیست؟
    19716 تقلید از اعلم 1385/09/01
    فقهایی که تقلید از مجتهد مرده را جایز نمی‌دانند، به دلایلی استدلال کرده‌اند که برای اطلاع یافتن از آن ادله باید به کتب فقهی مراجعه کرد. اما این سؤال به صورت دیگری نیز قابل طرح است و آن این‌که فایده‌ی چنین حکمی و در واقع فلسفه‌ی آن از ...
  • مفهوم عبارات «احتیاط واجب»، «احتیاط مستحب»، «اقرب» و «اقوی» چیست؟
    95978 بیشتر بدانیم 1389/07/08
    برای روشن شدن معنای احتیاط واجب و احتیاطمستحب باید ابتدا معنای کلمات واجب، مستحب و احتیاط بیان شود. واجب به عملی گفته می شود که انجام آن لازم و ضروری باشد و از ترک آن ...
  • تفاوت واژه‌های «فقر»، «عیله» و «املاق» در چیست؟
    4099 صرف و نحو 1397/11/02
    با این‌که این کلمات، معنای نسبتاً مترادف و نزدیک به هم دارند و تمام آنها به معنای نداری و نیازمندی است، ولی در ریشه این کلمات، تفاوت‌هایی بین این سه واژه دیده می‌شود. به عبارت دیگر، اگرچه هر سه واژه، نشانگر نیازمندی هستند، اما در ...
  • آیا زنان هم می‌توانند چله بگیرند، با توجه به این‌که در این مدت دچار قاعدگی می‌شوند؟
    67397 برخی احکام 1391/10/25
    1. اصل موضوع چله‌گرفتن و یا عبادت ویژه در چهل روز(اربعین) هم در قرآن و هم در روایات مورد اشاره قرار گرفته است؛ مانند: 1-1. «وَ واعَدْنا مُوسى‏ ثَلاثینَ لَیْلَةً وَ أَتْمَمْناها بِعَشْرٍ فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ أَرْبَعینَ لَیْلَةً و...»؛[1] سى شب با موسى وعده ...
  • اوامر ارشادی و مولوی را تعریف کنید و آیا ارشادی بودن امر، منافات با وجوب آن دارد؟
    31274 Laws and Jurisprudence 1391/04/21
    امر ارشادی، در واقع، خبر و توجه دادن مکلّف است به منافع و مصالحی که در متعلّق آن وجود دارد. بنابر این، خود اوامر ارشادی از سوی شارع مقدّس در بر دارندۀ الزام به چیزی نیستند، بلکه در الزام داشتن و یا الزام نداشتن تابع آن ...
  • شرایط عقد موقت و اجراء صیغه را بیان کنید؟
    88711 متعه 1388/09/29
    ازدواج دختر باکره شرایطی دارد که باید رعایت شود.[1]از جمله این شرایط اذن پدر برای اجرای صیغه عقد موقت است.مراجع فعلی، عقد نکاح (موقت یا دائم) با دختر باکره را مشروط به اجازه پدر یا جد پدری می‏دانند[2]؛ ولی اگر باکره نباشد و یا پدر ...
  • «طمث» در قرآن، روایات و کتاب‌های فقهی به چه معنا است؟
    7001 حیض و نفاس 1396/11/14
    «طَمْث‏»، به معنای خون حیض،[1] و خون بکارت(دوشیزگى)[2]‏ است. «طامث»؛ یعنی حائض.[3] «طَمَثَتْ المرأة»؛ یعنى زن حائض شد.[4] آنچه از این ریشه در دو آیه قرآن آمده، کنایه‌ای از باکره‌بودن حوریان بهشتی ...
  • رزق در آیه 37 سوره آل عمران رزق مادی است یا معنوی؟
    192 1402/06/13
     قرآن کریم در بیان داستان حضرت مریم(س)، هنگامی که تحت سرپرستی حضرت زکریا(ع) بود، می‌فرماید:«... وَ کَفَّلَها زَکَرِیَّا کُلَّما دَخَلَ عَلَیْها زَکَرِیَّا الْمِحْرابَ وَجَدَ عِنْدَها رِزْقاً قالَ یا مَرْیَمُ أَنَّى لَکِ هذا قالَتْ هُوَ مِنْ عِنْدِ اللَّه...»؛[1]و زکریا سرپرستی مریم را بر عهده گرفت ...
  • آیا این اتهام به شیعه صحیح است که بعد از صلح امام حسن (ع) با معاویه، به آن حضرت گفتند یا مذل المؤمنین؟
    17009 امام حسن مجتبی ع 1387/08/29
    این موضوع از جمله موضوعاتی است که عده ای آن را وسیله قرار دادند، تا از این طریق شیعه را مورد حمله قرار دهند و بگویند شیعیان برای امامان و پیشوایان خویش حرمتی قائل نیستند. از این جهت موضوع فوق سزاوار تحقیق و بررسی است. این مسئله در منابع ...
  • دلایل عقلی و نقلی زنده بودن امام زمان(عج) را بیان کنید؟
    30113 عمر طولانی 1386/06/10
    وجود امام زمان(ع) و امامت آن‌حضرت از مباحث امامت خاصه است که برای اثبات آن مستقیماً نمی‌توان از دلیل عقلی بهره گرفت، بلکه با استخدام دلیل عقلی در امامت عامه و ضرورت وجود امام در همه‌ی زمان‌ها و استناد به روایات و نقل‌های تاریخی که در این زمان، ...

پربازدیدترین ها