در آیات متعددی از قرآن، در توصیف ویژگی­های پیامبران، صفاتی برای آنان نقل شده است. با توجه به این‌که این بزرگواران برترین و والاترین مربیان و معلمان بشریت هستند، این صفات می‌‌تواند سرمشق خوبی برای دیگر افراد، در امر تربیت مردم باشد. مهم‌ترین ویژگی یک مربی خوب، دلسوز بودن او است که این حالت به اشکال گوناگون ظهور می‌‌کند. در ادامه با استفاده از آیات قرآن، به برخی از این صفات اشاره می‌‌شود:
1. هم‌دل بودن: اگر یک مربی دلسوز زیردستان خود نباشد، اهمیت زیادی برای آنان قائل نمی‌‌شود و عاقبت و سرنوشت آنها برایش ارزش زیادی نخواهد داشت. در توصیف پیامبر گرامی اسلام(ص) در قرآن آمده است: «لَقَدْ جَاءَکُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ»[1]؛ از خود شما پیامبری به سویتان آمده که رنج کشیدن شما برایش سخت است.
2. علاقه‌‌مندی زیاد به رشد یافتن: مربی و معلم خوب کسی است که رشد و ترقی شاگردانش منتهای آرزویش باشد و در این کار سر از پا نشناسد. در ادامه آیه قبل، به عنوان وصف دیگر پیامبر(ص)، چنین می‌‌گوید: «حَرِیصٌ عَلَیْکُم»؛ او اشتیاق زیادی برای هدایت شما دارد.
3. مهربانی: مهربان بودن صفتی قلبی است که لازمه تربیت کردن است. مربی نامهربان راه به جایی نخواهد برد. از این‌رو در پایان آیه سابق چنین آمده است: «بِالْمُؤْمِنِینَ رَءُوفٌ رَّحِیم»؛ او نسبت به کسانی که راه حق را پذیرفته و اهل ایمان شده‌اند، بسیار مهربان است.
4. تلاش شبانه روزی: یک مربی واقعی که دلسوز باشد، شبانه روز در فکر امور مربوط به زیردستان خود بوده و از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌‌کند. زمان برای او مطرح نیست و هر وقت که لازم باشد، وظیفه خود را به جا می‌‌آورد. حضرت نوح در شرح وظیفه خود چنین می‌‌گوید: «قَالَ رَبّ‏ِ إِنىّ‏ِ دَعَوْتُ قَوْمِى لَیْلًا وَ نَهَارً»؛[2] خدایا من شبانه روز مردم را به سوی تو دعوت کردم.
5. غم‌‌خوار بودن: در توصیف حالات پیامبر گرامی اسلام(ص) در آیات متعددی قرآن آمده است که آن قدر غم‌‌خوار مردم بودند که به خاطر اصرار آنان بر گمراهیشان آن‌ قدر غمگین می‌‌شد که نزدیک بود از بین برود. در سوره شعراء آمده است: «لَعَلَّکَ بَاخِعٌ نَّفْسَکَ أَلَّا یَکُونُواْ مُؤْمِنِین »؛[3] نزدیک است که به خاطر ایمان نیاوردن مردم، به خاطر غم و اندوه خود را هلاک کنی.

---