جستجوی پیشرفته
بازدید
20506
خلاصه پرسش
انسان در برابر دیگر موجوداتی که مزاحم امنیت و آسایش او هستند چه واکنشی باید نشان دهد؟
پرسش
خراب کردن لانه مورچه و گذاشتن مواد کشنده برای جلوگیری از بیرون آمدن آنها از لانه، آیا ممکن است آینده انسان را به شکل بد تحت تأثیر قرار دهد؟
پاسخ اجمالی

در زمینه‌ی جلوگیری از آزار و اذیت حشرات موذی و مزاحم، ابتدا به دو نکته اشاره می‌شود، سپس دو توصیۀ برگرفته از منابع اسلامی به استحضار می‌رسد:

1. در چرخۀ طبیعت، همزیستی مسالمت آمیز انسان‌ها با تمام موجودات – دست کم در حال حاضر – ممکن نیست. ما نمی‌توانیم شهری دارای امنیت و بهداشت را فرض کنیم که انسان‌ها و درندگان در آن بدون درگیری وجود داشته و موجوداتی موذی؛ نظیر موش‌ها، سوسک‌ها، مگس‌ها و ... در آن با هیچ مزاحمتی از طرف انسان‌ها مواجه نشوند.

بر این اساس، انسان باید از میان امنیت و بهداشت از یک طرف و همزیستی با برخی موجودات از طرف دیگر، یکی را انتخاب کند! و بدیهی است که انسان گزینۀ اوّل را انتخاب خواهد کرد.

2. اگرچه موجودات زنده به صورت غریزی در برابر مرگ مقاومت می‌کنند، اما تصوری که آنان از مرگ و نیستی دارند، با تصور انسان‌ها متفاوت است. در این زمینه، پاسخ ۲۵۳۷۸ را مطالعه کنید.

با توجه به آنچه گفته شد، انسان‌ها گریزی از آن ندارند جز آن‌که پاره‌ای از موجودات زنده را برای استفاده‌های متنوعی؛ مانند خوراک، پوشاک و ... سلب حیات کرده و پاره‌ای دیگر از آنان را نیز به دلیل مزاحمت و ایجاد مشکل در ادامۀ زندگی، با مرگ یا کوچ اجباری از سر راه خود بردارند.

چنین رویکردی، تقریباً مورد پذیرش تمام انسان‌ها بوده و آنان با هر روش و آیینی، خواه و ناخواه این شیوه را دنبال می‌کنند.

دین مقدس اسلام نیز در صدد مبارزه با واقعیت‌ها نیست، بلکه اصل چنین واقعیتی را پذیرفته و آن‌را مخالف حکمت الهی و نظام احسن آفرینش نمی‌داند، اما همزمان توصیه‌هایی نیز در این زمینه دارد:

1. تنها زمانی می‌توان حیات موجودات زنده را سلب کرد که یا منفعتی از آنها نصیب انسان شده و یا از آزار و اذیتی از جانب آنها جلوگیری شود، و یا دست کم احتمال مزاحمتی جدی در آینده از میان برداشته شود. در غیر این صورت و تنها برای تفریح و سرگرمی نباید حیات این جانداران را به خطر انداخت. در این زمینه، نگاهی به چند روایت خواهیم داشت:

الف. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: هرآن‌که گنجشکی را بیهوده شکار کند، او در روز قیامت نزد پروردگار شکایت خواهد برد که پروردگارا! بنده تو بیهوده مرا کشت بدون آن‌که هیچ سودی از کشتن من نصیب او شود.[1]

ب. مسعدة بن زیاد نقل می‌کند: امام صادق(ع) در پاسخ فردی که نظر ایشان را در مورد کشتن مارها و مورهای‌های موجود در خانه خواسته بود فرمودند که اگر باعث اذیت و آزار هستند، کشتن و سوزاندن آنها ایرادی ندارد.[2]

البته با توجه به دیگر روایات، تنها زمانی می‌توان آنها را سوزاند که چاره‌ای دیگر برای از بین بردن آنها وجود نداشته باشد.

ج. علی بن جعفر نظر برادرشان امام کاظم(ع) را در ارتباط با مورد کشتن مور خواستار شدند که ایشان در پاسخ فرمودند: اگر آزاری به تو نمی‌رسانند، آنان را نکش.[3]

البته روایاتی نیز وجود دارند که بدون هیچ قید و شرطی کشتن حیواناتی، مانند مورچه را مجاز اعلام می‌کنند،[4] اما به نظر می‌­رسد این روایات نیز ناظر به مواردی هستند که احتمال مزاحمتی در آینده از طرف این موجودات وجود داشته باشد.

2. در سلب حیات جانداران – چه حلال گوشت و دارای منفعت و چه موجودات مزاحم - نیز باید تلاش شود تا شیوه‌ای انتخاب شود که کمترین آزار به آنان وارد آید. به عبارتی، اگر دو گزینۀ مساوی برای نابودی آنها وجود وجود داشته باشد، باید گزینه‌ای انتخاب شود که این موجودات زنده کمترین شکنجه را تحمل کنند. این سفارشی شرعی است که عقل انسان نیز به تنهایی آن‌را می‌پسندد. به برخی از روایات در این زمینه توجه فرمایید:

الف. پیامبر اکرم(ص) با گروهی برخورد کرد که مرغ زنده‌ای را به جایی بسته و او را هدف تیراندازی خویش قرار می‌دادند! پیامبر(ص) با دیدن این صحنه فرمود: اینها دیگر چه افرادی هستند؟! خداوند لعنتشان کند![5]

ب. پیامبر(ص) از سوزاندن هر جانداری نهی فرمود.[6]

ب. امام صادق(ع) فرمود: زنی گربه‌ای را به بند کشید (و به همین حالت نگه داشت) تا او از تشنگی هلاک شد. آن زن، به مجازات همین رفتار ناپسند، مستحق عذاب پروردگار شد.[7]

همان‌گونه که مشاهده می‌کنید، در این روایت، بیش از آن‌که اصل کشتن این حیوان مورد نکوهش واقع شود، شیوۀ کشتن او، چنان مورد سرزنش قرار گرفته است که عذاب پروردگار، مجازاتی بر این رفتار نکوهیده اعلام شد.

به هر حال، اگر انسانی در برخورد با این موجودات زنده، از حد و اندازه تجاوز کرد، جبران آن تنها با استغفار به پیشگاه پروردگار ممکن است و می‌توان از این به بعد، کردار نیکی را پیش رو گرفت تا جبرانی برای خطاهای گذشته باشد.

 


[1]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 61، ص 306، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، 1403 ق.

[2]. حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، ج 11، ص 534، ح 15470، مؤسسة آل البیت، قم، 1409 ق.

[3]. همان، ص 535، ح 15473.

[4]. همان، ح 15471.

[5]. بحار الانوار، ج 61، ص 268، ح 30.

[6]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 5، دفتر انتشارات اسلامی، قم، 1413 ق.

[7]. شیخ صدوق، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 279، دار الشریف الرضی للنشر، قم، 1406 ق.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • امیدبخش‌ترین آیه قرآن کدام است؟
    19920 تفسیر 1393/12/26
    قرآن کریم سرشار از آیات مژده و امید است. اما در این‌که کدام‌یک از آیاتش امید بیشتری به مؤمنان می‌دهد، سخن پیشوایان دین در این زمینه متفاوت است که شاید این تفاوت، ناظر به جنبه‌های مختلف امیدبخشی‌ باشد: ۱. ابوحمزه ثمالی می‌گوید؛ از امام باقر(ع) یا امام صادق(ع) ...
  • انصار چه کسانی بودند؟
    38930 تاريخ بزرگان 1388/12/03
    "انصار" جمع ناصر، از ریشه "نصر" به معنای یاوران است. در صدر اسلام به ساکنانمسلمانمدینهو اطرافآن، به ویژه افراد دو قبیلهاوسوخزرج،انصار گفته می‌شد؛ چرا که آنان به یاریپیامبر اسلام (ص)ومسلمانان مهاجر مکیو نقاط دیگر پرداختهبودند و در نشر ...
  • منظور از مباحات عامه، اباحه تملک و اباحه انتفاع چیست؟
    19535 General Terms 1393/04/17
    مباح بودن به معنای حلال بودن است. اموالى که متعلق حق هیچ‌کس نیست، در فقه از آنها با عنوان «مباحات عامّه» یا «مشترکات و منافع عامّه» تعبیر شده است. چیزهایى که شارع آنها را براى همه مشترک یا مباح قرار داده است، دو قسم است: 1. ...
  • هجوم‌آورندگان به خانه حضرت فاطمه(س) چند نفر بودند و چه افراد سرشناسی در میان آنان حضور داشتند؟
    31035 تاریخ 1394/07/14
    بنابر تحقیق و جست‌وجو در منابع حدیثی و تاریخی؛ به صورت پراکنده در نقل‌های مختلفی که درباره این بی‌حرمتی نقل شده است، نام تعدادی از افراد که به خانه حضرت فاطمه(س) هجوم آورده، یا دستور هجوم دادند وجود دارد. البته مشخص نیست که تعداد دقیق آنان چند نفر ...
  • گزارش‌های تاریخی موجود پیرامون شخصیت حر بن یزید ریاحی که در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسید، را ارائه کنید؟
    33792 تاريخ بزرگان 1394/07/21
    یکی از افرادی که نامش در میان شهدای کربلا و یاران امام حسین(ع) جاودانه ماند، و مُهر شهادت وی در درگاه الهی ثبت شد، «حُرّ بن یزید ریاحی» است.نسب حر بن یزیدنسب حر را چنین ذکر کرده‌اند: «حر بن یزید بن ناجیة بن قَعنَب،
  • حدیث حارث همدانی در مورد حاضر شدن امام علی(ع) بر بالین محتضر را چگونه ارزیابی می¬کنید؟
    26219 درایه الحدیث 1392/04/27
    حاضر شدن پیامبر اسلام(ص) و امامان معصوم(ع) از جمله حضرت علی(ع)، هنگام مرگ، نزد تمامی انسان‌ها حتی کسانی که بر دین‌های دیگر می‌باشند از اموری است که اخبار مستفیضه بر آن دلالت دارد.[1] البته در نحوه و چگونگی این حضور سخنانی بیان شده است ...
  • حروف مشبهة بالفعل چه ویژگی‌هایی دارند؟
    23986 لغت شناسی 1397/08/26
    بر اساس نظر مشهور ادباء، حروف مشبهة بالفعل پنج حرف بوده[1] که بر سر مبتدا و خبر وارد می‌شوند. این حروف عبارت‌اند از: إنَّ، أنَّ، لیت، لکنَّ، لعلَّ. عمل اصلی این حروف، منصوب نمودن مبتدا به عنوان «اسم» و مرفوع نمودن خبر به عنوان ...
  • فرق بین «صراحت» و «ظهور» چیست؟
    15284 مبانی فقهی و اصولی 1390/12/22
    دلالت یک عبارت بر مقصود گوینده، گاهی آن قدر صریح است که احتمال خلاف در آن منتفی است. در این جا می گویند عبارت نص و صریح است، اما گاهی دلالت یک عبارت بر قصد گوینده صریح نیست، بلکه معانی متعدد از آن محتمل است، ولی در ...
  • آیا کلمه «حضرت» در روایات نیز به کار برده شده است؟
    14525 لغت شناسی 1394/01/22
    کلمه «حضرت» در لغت به معنای «حضور» و «نزد» می‌باشد.[1] این کلمه در عربی به صورت «حضرة» نوشته می‌شود. مثلاً وقتی می‌گوییم: «حضرت امام صادق(ع)» در روایات نیز به کار برده شده است که فارسی زبانان به عنوان احترام و ادب قبل از اسامی ...
  • افطاری دادن در کدام روز برابر مهمان کردن صد هزار پیامبر، امام و شهید است؟
    23611 حدیث 1392/10/28
    اطعام نمودن و غذا دادن به برادران دینی از کارهایی است که در اسلام مورد تأکید قرار گرفته و برای آن اجر و پاداش فراوانی قرار داده شده است. اما متن موجود در پرسش، تلفیق و خلط دو روایتی است که هر کدام دارای خاستگاه مخصوص به خود ...

پربازدیدترین ها