«زكاة» در لغت، به دو معنا آمده است: يكى رشد و نموّ، و ديگرى پاكى. در فرهنگ اسلامی، معمولا كلمه‌ی «زكات» به سهمی اطلاق می‌شود که انسان مؤمن از مال خود خارج می‌كند و به فقرا می‌دهد، و اطلاق نام زکات به این عمل عبادی به اين دليل است كه در پرداخت آن، اميد رشد و افزايش مال همراه با خيرات و بركات را دارد، و موجب تزكيه و پاكى روح پرداخت‌كننده می‌شود.

با این وجود، زکات در معانی گسترده‌تری در آیات کریمه قرآن و روایات معصومان(ع) مورد استفاده قرار گرفته است. آیاتی که درباره‌ی زکات در قرآن کریم آمده است؛ همه مربوط به زکات واجب اصطلاحی فقهی نیست؛ بلکه زکات با معانی متفاوت و همراه با عناوین مختلفی ذکر شده است؛ مانند زکات واجب، زکات به معنای انفاق و صدقه مستحبی، زکات به معناى پاکى. در روایات حتی برای دانش نیز زکات تعیین شده که عبارت است از آموختن آن به دیگران. قرآن کریم هزینه‌کرد زكات را در هشت مصرف رده‌بندی کرده است: «فقرا، مساکین، دست اندرکاران جمع‌آوری زکات، مؤلفة قلوبهم، بردگان، بدهکاران، در راه ماندگان و در نهایت هر چیزی در راه خدا».

برخی احکام فقهی مرتبط با زکات را می‌توانید در بخش فقه و احکام ذیل سرفصل زکات و صدقات ملاحظه فرمایید.