حوزه علمیه اصطلاحا به جایی گفته می‌شود که طلاب علوم دینی در آن به تحصیل علوم دینی و اسلامی اشتغال دارند. حوزه علمیه سابقه‌ی بیش از هزار ساله دارد. حوزه‌های علمیه در گذشته به  مدارسی که در بعضی از شهرهای بزرگ برای همین امر ساخته شده بود، اطلاق می‌شد. اما امروزه حوزه‌های علمی هم از نظر کمیت گسترش یافته و هم از نظر کیفیت،(یعنی شیوه تحصیل و تدریس). شیوه‌ی تحصیل در حوزه‌های علمیه در ایران این‌گونه است که دانش‏آموزان پس از تكميل دوره‌ی اول يا دوم متوسطه(دیپلم) به حوزه جذب می‌شوند و در دوران تحصيل خود، مراحل دروس مقدماتى(صرف و نحو زبان عربى، معانى و بيان و منطق)، سطح(اصول و فقه و فلسفه)، و دروس جنبى(عقايد، تفسير، اقتصاد، ملل و نحل، علوم قرآن، اخلاق،زبان‌های خارجی،آشنایی با کامپیوتر و ...)، خارج(اصول و فقه اجتهادی)، دروس تخصصى(تفسير، كلام، تبليغ و ...) را به تدریج می‌گذرانند.

هر طالب علمی در حوزه پس از گذراندن دوره مقدماتی، سطح عالی و چند سال شرکت در درس خارج با توجه به استعداد و توانایی و همت و پشتکار خود می‌تواند به مقام اجتهاد برسد، و یا در یکی از علوم دینی مقام استادی کسب کند و به تدریس بپردازد.

لازم به توضیح است، اجتهاد ملکۀ استنباط است و فردی که درس‌های مقدمات و دروس سطح را خوب خوانده باشد، به ادبیات عرب مسلط باشد و به علم رجال و درایه و... آشنا و مبانی این علوم در ذهنش باشد. و با شرکت در درس خارج به متد و روش استنباط احکام آشنایی پیدا کند، به مقام اجتهاد می‌رسد.