«مقابله به مثل» در لغت؛ به معنای تلافی کردن، رفتار همسان در پاسخ به رفتار دیگری، و ... آمده است.

مقابله به مثل يا اصل تقابل در تاريخ جنگ‏ها يكی از عوامل مؤثری بوده كه باعث بازداشتن دشمن را از انجام برخی رفتارهای نامردانه شده و می‌شود.

از چند آیه قرآن کریم ، می‌توان مشروعیت «قاعده‌ی مقابله به مثل» را برداشت کرد. آیاتی؛ مانند: «فَمَنِ اعْتَدَى عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَيْكُمْ»، (هر کس به شما تجاوز کرد، همانند آن بر او تعدّی و تجاوز کنید).

«وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ»؛(و هر گاه خواستید کیفر نمایید، تنها به مقداری که به شما تعدّی شده کیفر دهید).

بر این اساس، هرچند؛ طبق احکام اولیۀ اسلامی؛ حمله به غیر نظامیان و نیز آسیب رساندن به مناطق مسکونی و حتی کشاورزی دشمن، مجاز نیست، اما اگر دشمن، چنین رویه‌­ای را در پیش گیرد و نتوان از راه دیگری، او را از چنین اعمالی بازداشت، جهت حفظ منافع کشور اسلامی؛ می­توان طبق حکم ثانوی و با رعایت شرایطی؛ اقدام به مقابلۀ به مثل نمود.