لطفا صبرکنید
101844
- اشتراک گذاری
وظیفه فقها در همه موارد تعیین مصداق برای هر حکمی نیست، بلکه حکم کلّی را ذکر کرده و مصداق آن را به عرف واگذار می کنند. از این رو، اگر از وسایل موسیقی، به صورت حرام نواخته نشود، به کارگیری از این وسایل حرام نیست، و استفاده از این ابزار منوط به استفاده حلال و نواختن حلال است. به دیگر سخن؛ در حرام و یا حلال بودن موسیقی باید به نوع نواختن نگاه کرد که اگر مناسب با مجالس لهو و فساد بوده، حرام و گرنه حلال است، و ممکن است در زمانی یک وسیله موسیقی جزو وسایل ویژه لهو دانسته شود، ولی در زمانی دیگر از این حالت خارج شده و با آن آهنگ حلال نواخته شود.
به طور کلّی ابزار موسیقی بر دو گونه است:
1. وسایل مختص: در موسیقی به ابزاری وسایل مختص گفته می شود که ویژه لهو و لعب بوده و با آن آهنگ های مناسب مجالس فساد و پایکوبی نواخته شود. این نوع از وسایل، هیچ منفعت حلالی در بر ندارد و استفاده از آن در هر حال اشکال داشته و خرید و فروش آن جایز نیست؛ هر چند به صورت لهوی نواخته نشود. [1]
2. وسایل مشترک: در موسیقی به ابزاری وسایل مشترک گفته می شود که می توان با آن آهنگ های حلال و یا حرام نواخت. بنابراین، اگر به طور لهوی و مناسب با مجالس فساد نواخته شود، استفاده از آن حرام است، و در غیر این صورت نواختن آن اشکال ندارد. [2]
بنابر تحقیق، برخی از فقها برای وسایل مختصِ لهو و لعب در موسیقی، نمونه هایی نام برده اند؛ مانند: تار [3] و بربط. [4]
بربط، یکی از ابزار موسیقی شبیه تار، که کاسه اش بزرگ تر و دسته آن کوتاه تر است، و از وسایل ویژه لهو دانسته شده است. [5]
امّا از آن سو، برخی از ابزار رایج موسیقی در عصر حاضر را از وسایل مشترک می دانند که اگر به صورت لهوی و مناسب مجالس فساد نواخته نشود، استفاده از آنها حلال است؛ مانند: طبل، [6] سنتور، [7] چنگ، [8] ارگ [9] و ویولون. [10]
به هر حال، وظیفه فقها در همه موارد تعیین مصداق برای هر حکمی نیست، بلکه حکم کلّی را ذکر کرده و مصداق آن را به عرف واگذار می کنند. از این رو، اگر از وسایل موسیقی، آهنگ حرام نواخته نشود، به کارگیری از این وسایل حرام نیست، و استفاده از این ابزار منوط به استفاده حلال و نواختن حلال است. به دیگر سخن؛ در حرام و یا حلال بودن موسیقی باید به نوع نواختن نگاه کرد که اگر مناسب با مجالس لهو و فساد بوده، حرام و گرنه حلال است. و ممکن است در زمانی یک وسیله موسیقی جزو ابزرار ویژه لهو دانسته شود، ولی در زمانی دیگر از این حالت خارج شده و با آن آهنگ حلال نواخته شود.
درباره شناخت ابزار موسیقی و خصوصیّات آن باید به کتاب های مربوطه مراجعه کرد، نه این که در کتاب های فقهی جست و جو نمود.
فتوای برخی از مراجع تقلید در باره استفاده از وسایل موسیقی چنین است:
حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):
آن دسته از آلات موسیقى که عرفاً از آلات مشترک و قابل استفاده براى کارهاى حلال محسوب مى‌شود، خرید و فروش و استفاده از آن به قصد منفعت حلال جایز است، ولى خرید و فروش و استفاده از آلاتى که عرفاً از آلات مخصوص لهو (موسیقى حرام) محسوب مى‌شود، جایز نیست.
دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
بلی حرام است.
پاسخ حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته) به این شرح است:
یک ساز خاص حرام نیست. اگر موسیقی نواخته شده توسط این ساز به گونه ای باشد که شهوت را در افراد تحریک کند و مناسب مجالس لهو و لعب باشد، این عمل حرام است.
برای آگاهی بیشتر نمایه های زیر را مطالعه کنید:
«دلایل حرمت و حلیت موسیقی»، سؤال 388 (سایت: 401) .
«منظور از مفسده غنا و موسیقی»، سؤال 6185 (سایت: 6364) .
[1] . ر.ک: تبریزی، جواد بن علی، استفتائات جدید، ج 2، ص 210، س 950 و ص 214، قم، چاپ اول، بی نا و بی تا؛ خامنه ای، سید علی، اجوبة الاستفتائات، ص 252 - 255، نشر دفتر معظم له، قم، چاپ اول، 1424ق؛ امام خمینی، استفتائات، ج 2، ص 12 و 14، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، 1422ق؛ فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ج 1، ص 583، س 2176، انتشارات امیر قلم، قم، چاپ یازدهم، بی تا؛ بهجت، محمد تقی، رساله توضیح المسائل، ضمائم، ص 3، م 20، انتشارات شفق، قم، 1428ق؛ نراقی، محمد مهدی، أنیس التجار (محشّی)، شارح، طباطبایی، سید محمد کاظم و صدر عاملی، سید اسماعیل و حائری یزدی، عبدالکریم، ص 42، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اول، 1425ق.
[2] . ر.ک: اجوبة الاستفتائات، ص 255، س 1162؛ امام خمینی، استفتائات، ج 2، ص 12، س 25، و ص 14، س 30؛ مکارم شیرازی، ناصر، استفتائات جدید، محقق و مصحح علیان نژادی، ابوالقاسم، ج 1، ص 153، س 524 و س 525، و ج 2، س 707 و 710، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب (ع)، قم، چاپ دوم، 1427ق و کتاب های فقهی دیگر.
[3] . مانند: تبریزی، جواد بن علی، استفتائات جدید، ج 2، ص 214، س 971؛ جامع المسائل، ج 1، ص 85، س 271؛ صافی گلپایگانی، لطف الله، جامع الاحکام، ج 1، ص 289 و 290، س 996، انتشارات حضرت معصومه (س)، قم، چاپ چهارم، 1417ق؛ سبحانی، جعفر، رساله توضیح المسائل، ص 382، مؤسسه امام صادق (ع)، قم، چاپ سوم، 1429ق؛ بهجت، محمد تقی، استفتائات، ج 4، ص 525 و 526، س 6336، نشر دفتر حضرت آیت الله بهجت، قم، چاپ اول، 1428ق؛ امام خمینی، نجاة العباد، ص 222، م 5، مؤسسه تنظیم نشر و آثار امام خمینی (ره)، تهران، چاپ اول، 1422ق؛ انیس التجار (محشّی)، ص 42.
[4] . تبریزی، جواد بن علی، استفتائات جدید، ج 2، ص 211.
[5] . غنا و موسیقی (ماهیّت، حکم و پیامدها)، ص 216.
[6] . مکارم شیرازی، ناصر، استفتائات جدید، ج 1، ص 151، س 515 و س 516؛ اجوبة الاستفتائات، ص 255، س 1161 و 322، س 1440؛ جامع المسائل، ج 1، ص 580، س 2169 و ص 583؛ تبریزی، جواد بن علی، استفتائات جدید، ج 1، ص 454، س 2000 و ص 455، س 2009 و ص 458، س 2019.
[7] . اجوبة الاستفتائات، ص 251، س 1144.
[8] . تبریزی، جواد بن علی، استفتائات جدید، ج 2، ص 205، س 930 و ص 208، س 941.
[9] . جامع المسائل، ج 1، ص 244، س 992.
[10] . اجوبة الاستفتائات، ص 248، س 1128.
: هل یحرم استعمال آلة الویولون و البربط (العود) و باقي الآلات الموسیقیة؟ و هل یطلق البربط علی کل آلة موسیقیة لها أسلاک؟ 
: Is playing the violin, lute, and other kinds of musical instruments considered haraam? If so, is the lute, along with all other stringed instruments, considered an exception to this rule?
