فاطمه، دختر حسن بن علی بن ابی‌طالب(ع)؛[1] از جمله دختران امام مجتبی(ع) است که در تاریخ گزارش‌هایی وجود دارد. مادر ایشان نیز أم إسحاق دختر طلحة بن عبیدالله التیمی بوده است.[2]
ظاهراً کنیه مشهور ایشان أم عبدالله است،[3] و برخی  أُم الحسن[4] را نیز ذکر کرده‌اند.
ایشان با پسر عموی خود، امام سجاد(ع) ازدواج کرد و اولین علوی بود که با یک علوی دیگر ازدواج کرد.[5] به همین جهت، امام باقر(ع) فرزند این دو[6] را «هاشمی من هاشمیین علوی من علویین؛ یک هاشمی که از پدر و مادر هاشمی است و یک علوی که از پدر و مادر علوی است» توصیف کرده‌اند.[7]
فاطمه دختر امام حسن(ع)، همسر امام سجاد(ع) و مادر امام باقر(ع)؛ زنی فاضل بوده و در منابع روایی، کرامتی نیز از ایشان نقل شده است؛ امام باقر(ع) فرمودند: «مادرم زیر دیوارى نشسته بود که ناگاه دیوار شکاف خورد و صداى ریزش سختى به گوش رسید، مادرم با دست اشاره کرد و گفت: نه، به حق مصطفى، خدا به تو اجازه نداده که بر من فرود آیى‏، دیوار در هوا معلّق بود تا مادرم از آن‌جا گذشت. سپس پدرم صد دینار از برای او صدقه داد».[8]
امام صادق(ع) مادر بزرگ خود را چنین توصیف می‌کند: «کانَتْ صِدِّیقَةً لَمْ تُدْرَکْ فِی آلِ‌الْحَسَنِ امْرَأَةٌ مِثْلُهَا»؛[9] «او صدّیقه‌ای بود که در خاندان امام حسن(ع) زنى هم‌تراز او وجود نداشت».
در منابع حدیثی؛ روایتی از فاطمه بنت الحسن از پدرش امام حسن(ع)، نقل شده است.[10]
علاوه بر امام باقر(ع) که مهم‌ترین فرزند فاطمه بنت الحسن بوده؛ عبدالله باهر نیز فرزند ایشان بوده است.[11] عبدالله باهر انسانی فاضل و فقیه و متولی اوقاف پیامبر(ص) بود و سپس تولیت اوقاف امیر مؤمنان علی(ع) را نیز بر عهده گرفت.[12]
درباره عصمت مادران ائمه اطهار(ع) نمایه‌های زیر را مطالعه کنید:
«مصادیق معصوم»، سؤال 1749
«مفهوم عصمت و امکان عصمت افراد»، سؤال 249

---