خداوند متعال، تمام امور این جهان را بر اساس نظم و حکمت خاصی تدبیر کرده و برای هر پدیده و واقعه‌­ای علت‌­ها و اسبابی قرارداده است که رسیدن به هر هدف، جز از طریق علل و اسباب آن ممکن نیست.

مسئلۀ انتخاب همسر و ازدواج از اموری است که از نظر خداوند متعال بسیار با اهمیت است؛ و به همین جهت در قرآن مجید[1] و احادیث معصومین(ع) ویژگی‌های یک همسر مناسب بیان شده است. علاوه بر این، مردی که می‌خواهد همسر انتخاب کند، باید سعی ­کند همسری انتخاب ­کند که همسان او باشد (از نظر علمی و فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و...).

راه پیدا کردن همسر مناسب و با تقوا، اولاً: شناخت ملاک‌­ها و معیارهای تقوا است. ثانیاً: تحقیق کردن دربارۀ وجود این ملاک­_­­‌ها و معیارها در دختر مورد نظر. این تحقیق می‌تواند از راه‌های مختلفی؛ مانند صحبت کردن با خود فرد، بررسی سوابق خانوادگی، بررسی سوابق دوستان نزدیک، تحقیق از هم‌کاران و همسایگان و خویشان و نزدیکان انجام شود. البته در این مسیر باید از خداوند متعال هم به واسطۀ دعا کمک گرفت تا خداوند انسان را در انتخاب صحیح یاری کند. بنابراین، اوّل باید حرکت­ کرد و از خداوند خواست که این حرکت در مسیر صحیح باشد و به حقیقت و مطلوب واقعی برسد. دعا و استعانت از خداوند در همۀ کارها به این معنا است. به هیچ وجه اسلام اجازه نمی‌دهد مردی که به دنبال پیدا کردن همسر است، بدون هیچ‌گونه تلاش، تحقیق و جست‌وجو و سؤال کردن فقط با دعا، همسری صالح و شایسته را از خدا بخواهد. این دعا ابداً مستجاب نمی‌شود؛ زیرا دعا وقتی مستجاب می‌شود که برای رسیدن به هدف از راه فراهم آوردن اسباب و علل آن، تلاش کنیم و از خداوند متعال در جهت کمک و یاری هر چه بیشتر و به نتیجه رسیدن تلاش‌­ها و کوشش‌ها مدد بگیریم.

دعاهایی که در روایات و از زبان ائمه(ع) بیان شده است همگی باید به همراه تلاش و کوشش و تحقیق همه جانبه برای انتخاب همسر باشد. یکی از دعاهایی که در این زمینه از ائمه(ع) وارد شده، دعایی است که از حضرت على(ع) نقل شده است. حضرت فرمود: "هر یک از شما که خواست ازدواج کند باید ابتدا دو رکعت نماز بخواند و در هر رکعت سورۀ «فاتحة الکتاب» و سوره‌ی «یس» را بخواند، وقتی که از نماز فارغ شد، بعد از حمد و ثنای پروردگار، این‌گونه بگوید: اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی زَوْجَةً وَدُوداً وَلُوداً شَکُوراً غَیُوراً إِنْ أَحْسَنْتُ شَکَرَتْ وَ إِنْ أَسَأْتُ غَفَرَتْ وَ إِنْ ذَکَرْتُ اللَّهَ تَعَالَى أَعَانَتْ وَ إِنْ نَسِیتُ ذَکَّرَتْ وَ إِنْ خَرَجْتُ مِنْ عِنْدِهَا حَفِظَتْ وَ إِنْ دَخَلْتُ عَلَیْهَا سُرَّتْ وَ إِنْ أَمَرْتُهَا أَطَاعَتْنِی وَ إِنْ أَقْسَمْتُ عَلَیْهَا أَبَرَّتْ قَسَمِی وَ إِنْ غَضِبْتُ عَلَیْهَا أَرْضَتْنِی یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ هَبْ لِی ذَلِکَ فَإِنَّمَا أَسْأَلُکَه و لا آخِذ اِلاّ ما مَنَنْتَ و اَعْطَیْتَ". حضرت علی(ع) در ادامه فرمود: کسی که این (نماز و دعا) را انجام دهد، خداوند آنچه را خواسته است به او عطا می‌کند".[2]

ترجمۀ دعا:

پروردگارا، همسری مهربان و بچه آور و شکرگزار و با غیرت به من عطا کن که اگر به او نیکی کردم شکرگزار باشد، و اگر به او بدی کردم مرا ببخشد؛ اگر یاد خدا کردم مرا یاری کند، و اگر خدا را فراموش کردم مرا به یاد خدا بیندازد؛ اگر از نزد او خارج شدم (اسرار و اموال و آبروی مرا) حفظ کند، و اگر بر او وارد شدم مرا خوشحال سازد؛ اگر او را به کاری امر کردم مرا اطاعت کند، و اگر علیه او قسم خوردم (که او کاری را انجام دهد) او (آن کار را انجام داده) و مرا از آن قسم بریء ­الذمّه ­کند، و اگر بر او غضب کردم مرا راضی سازد. ای پروردگار صاحب جلال و اکرام، چنین همسری را به من ببخش! پس به درستی که من او را از تو خواسته‌­ام و به من نمی‌رسد، مگر آن چیزی که تو منت می‌گذاری و عطا می‌کنی".[3]

[1]. نور، 26. «الْخَبیثاتُ لِلْخَبیثینَ وَ الْخَبیثُونَ لِلْخَبیثاتِ وَ الطَّیِّباتُ لِلطَّیِّبینَ وَ الطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّبات»؛ تحریم، 5. «عَسى‏ رَبُّهُ إِنْ طَلَّقَکُنَّ أَنْ یُبْدِلَهُ أَزْواجاً خَیْراً مِنْکُنَّ مُسْلِماتٍ مُؤْمِناتٍ قانِتاتٍ تائِباتٍ عابِداتٍ سائِحاتٍ ثَیِّباتٍ وَ أَبْکاراً».

[2]. کوفی، محمد بن محمد اشعث، الجعفریات (الأشعثیات)، ص 109- 110، تهران، مکتبة نینوی الحدیثة، چاپ اول، بی‌تا. این دعا در کتاب بحارالأنوار، با اندکی تغییر این‌گونه نقل شده است:

«اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی زَوْجَةً صَالِحَةً وَدُوداً وَلُوداً شَکُوراً قَنُوعاً غَیُوراً إِنْ أَحْسَنْتُ شَکَرَتْ وَ إِنْ أَسَأْتُ غَفَرَتْ وَ إِنْ ذَکَرْتُ اللَّهَ تَعَالَى أَعَانَتْ وَ إِنْ نَسِیتُ ذَکَّرَتْ وَ إِنْ خَرَجْتُ مِنْ عِنْدِهَا حَفِظَتْ وَ إِنْ دَخَلْتُ عَلَیْهَا سُرَّتْ وَ إِنْ أَمَرْتُهَا أَطَاعَتْنِی وَ إِنْ أَقْسَمْتُ عَلَیْهَا أَبَرَّتْ قَسَمِی وَ إِنْ غَضِبْتُ عَلَیْهَا أَرْضَتْنِی یَا ذَا­الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ هَبْ لِی ذَلِکَ فَإِنَّمَا أَسْأَلُکَ وَ لَا أَجِدُ إِلَّا مَا قَسَمْتَ لِی»‏. مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، ج 100، ص 268، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[3]. «معیارهای اصلی و فرعی در انتخاب همسر»، 12237؛ «شرایط ازدواج دائم و موقت»، 1238؛ «دعا و توسل برای ازدواج»، 2542.