«تجرّى»؛ یعنى جرأت و بی‏پروایى در مخالفت عملی با شرع مقدس، مانند این‌که فردی معتقد باشد کار مورد نظر، گناه و خلاف شرع است و آن‌را انجام دهد، در حالى‌که آن عمل در واقع خلاف شرع و گناه نیست. او در این هنگام تجری و بی‌پروایی کرده است.
براین اساس؛ هرگاه کسى با علم و اعتقاد خود به گناه و معصیت بودن عملى، آن‌را انجام دهد، سپس معلوم شود که آن عمل در واقع گناه و معصیت نبوده است، «متجرّى» خواهد بود. برای نمونه؛ با علم به این‌که سرقت از مال مردم حرام است، دست به این کار بزند، ولی بعد از مدتی به هر طریقی معلوم شود که اموال خودش بوده است.
تجرّى در مقابل «انقیاد» است و انقیاد، عبارت از این است که، کسى عملى را به عنوان واجب و مطلوب انجام دهد، سپس معلوم شود که در واقع آن عمل واجب نبوده است.[1]
اگر کسى تجرّى نمود و با اعتقاد و علم یا گمان به حرمت کاری؛ آن‌را مرتکب شد، در حالى‌که آن عمل واقعاً حرام نیست، در سوء نیّت فاعل و بی‌احترامى و هتک حرمت نسبت به شرع مقدّس و استحقاق ملامت و سرزنش متجرّى شکى نیست. به دیگر سخن؛ در قُبح فاعلى همه علمای اصول اتفاق نظر دارند. ولى سؤال این است که آیا این عمل موجب عذاب شخص متجرّى نیز هست یا نه؟ به بیان دیگر؛ آیا علاوه بر قُبح فاعلى، قُبح فعلى نیز دارد تا در نتیجه مستحق عقاب و عذاب باشد یا نه؟
اندیشمندان علم اصول در این مسئله شش دیدگاه ذکر کرده‌اند:
1. قُبح فاعلى فقط؛ یعنی مستحق ملامت بودن فاعل؛
2. استحقاق عقوبت بر مجرّد عزم و تصمیم بر انجام گناه؛
3. قُبح فعل متجرّی و استحقاق عقوبت؛
4. تجرّی فقط کشف از سوء نیّت و خُبث باطنی فاعلش دارد. (نظر شیخ انصاری)
5. تجرّی حرام شرعی است مطلقاً.
6. تجرّی حرام شرعی است، ولی نه در همه موارد.[2]
بنابراین، در استحقاق عقوبت متجرّی و عدم آن، اختلاف نظر وجود دارد.

---