با توجه به این که در عرف بازار، امضای قول‌نامه به معنای انجام معامله و انتقال ملکیت است، اکثر مراجع تقلید این معامله را لازم شمرده و فسخ آن‌را بدون رضایت طرفین، جایز نمی‌دانند. البته برخی از فقها[1] تحقق نقل و انتقال در این معامله را دارای اشکال دانسته‌ و چنین قراردادی را صحیح نمی‌دانند.

ضمائم:

پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2]

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

اگر با امضای قولنامه قصد دو طرف معامله این بوده که مغازه ملک مشتری بشود و تحویل مغازه را مشروط به نقد شدن چک کرده‌اند، معامله انجام شده است و یک طرف، بدون رضایت طرف دیگر نمی‌تواند معامله را فسخ کند، اما اگر قصد دو طرف این بوده که ملکیت مغازه بعد از نقد شدن چک به مشتری منتقل شود، معامله انجام نشده است و هر کدام از طرفین می‌توانند قرارداد قول‌نامه را بهم بزنند.

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

اگر معامله تمام شده است و تحویل دادن مغازه متوقف بر قبض ثمن باشد نمى‌توانند فسخ کنند، مگر این که در تاریخ معین چک نقد نشود.

حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی):

بدون وجود یکی از موجبات شرعی فسخ معامله، نمی‌توان آن را فسخ نمود.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

به‌طور کلی چنانچه بیعی اعم از نقد یا نیسه با اجماع شرایط واقع شده باشد، صحیح و لازم است و به هم زدن آن محتاج به حق فسخ شرعی از جانب طرفین است.

حضرت آیت الله العظمی علوی گرگانی (مد ظله العالی):

اگر خریدار، چک را به عنوان ثمن معامله پرداخت کرده و در عرف بازار هم قول‌نامه به معنای انجام معامله است (همانگونه که در بنگاه‌های معاملاتی رایج است) بیع محقق شده است و فروشنده حق فسخ ندارد، ولی اگر صرفا چک امانت در اختیار فروشنده است تا بعد از تصمیم نهایی، معامله محقق شود فروشنده حق انصراف دارد.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

چنانچه مغازه موجود و قابل تحویل باشد معامله صحیح است و فسخ یک‌جانبه آن جایز نیست هر چند خوب است در این نوع معاملات مقداری از ثمن به عنوان بیعانه داده شود.

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

معامله به صورت مذکور اشکال دارد.

[1]. آیت الله نوری همدانی.

[2]. استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی، علوی گرگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.