جستجوی پیشرفته
بازدید
4583
آخرین بروزرسانی: 1401/07/30
خلاصه پرسش
آیا گوشت حیوانی که در حال بی‌حسی یا بی‌هوشی ذبح شده، حلال نیست؟
پرسش
در روزگار ما گروه‌‌های طرفدار محیط زیست و حیوانات در کشورهای غربی فعال‌‌اند، بسیاری از آنها در مورد حقوق حیوانات حساسیت فراوان دارند. از نکته‌‌هایی که این گروه‌ها بر آن پا‌فشاری می‌کنند، بی‌‌‌هوش‌کردن حیوانات قبل از ذبح است؛ زیرا این عمل باعث می‌‌شود حیوان درد کمتری احساس کند و رنج و سختی کشته‌شدنش کاهش یابد. حال با توجه به این‌‌که این عمل در برخی از کشورها رواج پیدا کرده، آیا این بی‌‌هوش کردن مانع از حلیت حیوان نمی‌‌شود؟
پاسخ اجمالی

بی‌هوش کردن حیوان قبل از ذبح نه تنها سبب حرمت گوشت حیوان نمی‌شود، بلکه از مجموع روایاتی که ناظر به آزار ندادن حیوانات در حال ذبح است، می‌توان استحباب بیهوش و یا بی‌حس کردن حیوانات هنگام ذبح را برداشت کرد؛ زیرا چنین بی‌هوشی را می‌توان مصداق مهربانی به حیوانات برشمرد و از طرفی روایات متعددی درباره استحباب مهربانی به حیوانات وجود دارد.

در موضوع بی‌هوشی حیوان، آنچه ممکن است در حلیت گوشت آن اشکال ایجاد کند، احتمال منافات‌داشتن بی‌هوشی با استقرار حیات حیوان است. توضیح این‌که، برخی فقها استقرار حیات حیوان در زمان ذبح را جهت حلال‌بودن قربانی شرط می‌دانند؛ یعنی حیوانی که می‌خواهیم آن را ذبح کنیم نباید مُشرف به مرگ باشد؛[1] مثلا اگر گوسفندی از بلندی افتاده و در حال جان‌دادن است، چنانچه او را ذبح نمایند، گوشتش حلال نیست. گفتنی است که بیشتر فقها چنین شرطی را نپذیرفته، بلکه تنها زنده‌بودن حیوان را کافی می‌دانند.[2]

پس اگر استقرار حیات، شرط نباشد، بی‌هوشی حیوان در زمان ذبح مطمئنا اشکالی ندارد.[3] حتی طبق نظر فقیهانی که استقرار حیات را شرط دانسته‌اند، به نظر می‌رسد باز هم بی‌هوشی حیوان منافاتی با استقرار حیات او نداشته باشد؛ همان‌طور که بعضی از فقها بر آن تصریح نموده‌اند؛[4] زیرا چه‌بسا حیوانی را جهت مداوا بی‌هوش می‌کنند و بعد از مدتی، بهوش آمده و سال‌ها به زندگی خود ادامه می‌دهد. بر این اساس، بی‌هوش کردن حیوان در هنگام ذبح اشکالی ندارد.[5]

گفتنی است، بی‌هوش کردنِ حیوان قبل از ذبح – با مواد بیهوش کننده و نه با ضربه و مانند آن - علاوه بر مجاز بودن، ممکن است مستحب نیز باشد؛ زیرا مصداقی از مصادیق مهربانی به حیوانات است که در آموزه‌های اسلامی بر آن تأکید شده و نمونه‌هایی نیز برای آن ذکر شده است:

  1. استحباب تیز کردن وسیله ذبح:

«عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ(ع) أَنَّهُ قَالَ: إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَذْبَحَ ذَبِیحَةً فَلَا تُعَذِّبِ الْبَهِیمَة أَحِدَّ الشَّفْرَة...»؛[6]

از امام صادق(ع) نقل شده است: هنگامی که خواستی حیوانى را سر ببُرى او ‌را شکنجه مده، کاردت را تیزتر کن [تا حیوان کم‌تر آزار ببیند].

  1. استحباب سرعت عمل:

«و یمرّ السکّین بقوّة»؛[7]

(و چاقو را با قوت بر گلوی حیوان بکشد). تا ذبح با شتاب انجام شود و حیوان احساس درد کم‌تری کند.

  1. ذبح حیوانی در برابر حیوان دیگر که او را می‌بیند مکروه است.[8]

با تمام آنچه گفته شد برای حلال‌شدن گوشت در هر حال باید فرایند ذبح اسلامی صورت پذیرد و اگر حیوان تنها با روش‌هایی مانند شوک الکتریکی قوی کشته شود، گوشت او حلال نخواهد بود.


[1]. جمعی از پژوهشگران زیر نظر هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، ج‌1، ص 449، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، چاپ اول، 1426ق.

[2]. امام خمینی، سید روح اللّه، تحریر الوسیلة، مترجم: اسلامی، علی، ج ‌3، ص 263‌، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ بیست و یکم، 1425ق؛ ر. ک:  66831 (چگونگی، شرایط و آداب سر بریدن حیوان).

[3]. ر. ک: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی.

[4]. ر. ک: همان.

[5] رحمانی، محمد، پژوهشی تطبیقی در احکام فقهی ذبح، ص 350، تهران، حوزه نمایندگی ولی فقیه در وزارت جهاد سازندگی، 1377ش.

[6]. ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام، محقق، مصحح، فیضی، آصف،‏ ج ‏2، ص 174، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ دوم، 1385ق.

[7]. شهید ثانی، زین الدین بن علی، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، ج ‌11، ص 491، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ اول، 1413ق.

[8]. محقق حلّی، نجم الدین جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، محقق، مصحح، بقال، عبد الحسین محمد علی، ج 3، ص 161، قم، ‌مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، 1408ق.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    797054 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    759109 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    683247 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    660368 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649618 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    602141 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580447 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    568810 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565359 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564663 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...