جستجوی پیشرفته
بازدید
1469
آخرین بروزرسانی: 1402/09/16
خلاصه پرسش
آیا انسان کامل در پایان سیر و سلوکش همان خدا می‌شود؛ و از همین‌رو می‌تواند ادعای «انا الحق» کند؟!
پرسش
سلام؛ انسان به لحاظ معنوی باید رشد کند، ولی نهایت این رشد که بیشتر از آن رشدی امکان ندارد، چیست؟ «به خدا رسیدن» یا «سیر الی الله» یعنی چه؟ معنای «انا الحق» در سخن برخی عارفان چیست؟ آیا انسان کامل، آخر عین خدا می‌‌شود، اصلا انسان کامل حقیقی، خود خدا است؟!
پاسخ اجمالی

همان‌گونه که می‌دانید، تحقیق و تفحص در هر دانشی مستلزم توجه و احاطه به تمام نکات و قواعد آن علم است.

در همین رابطه عارفان معتقدند در تمام مباحث باید حد و حدود هر چیزی را نگه‌داشت؛ یعنی در مرتبه‌ی اتحاد سالک الی الله با حضرت حق، در عین حال باید توجه داشت که حق، حق است و سالک، سالک.

به عبارت دیگر، روشن است که منظور از اتحاد انسان با خداوند -که در بالاترین مرحله‌ی سیر و سلوک به‌دست می‌آید-، این است که عارف و سالک الی الله به وضوح و روشنی مشاهده می‌کند که وجود او و تمام موجودات تنها ظل و سایه‌‌ا‌ی از حضرت حق هستند؛[1] یعنی خود و تمام موجودات را، عین فقر و نیاز می‌بیند، نه چیزی که وجودی دارند اما نیازمند هستند؛ بلکه نیاز و فقر عین ذات او و جمیع موجودات است. با این نگاه، او در برابر خدای متعال وجودی برای خود تصور نمی‌کند و سراسر هستی را فقط خدا و جلوه‌های او می‌داند؛ لذا به این باور می‌رسد که غیر از خدا چیزی وجود ندارد و «هو الحی القیوم».

در نتیجه منظور از «انا الحق» این است که چون من تنها سایه و جلوه‌ای از خدا هستم، و سایه و جلوه، وجودی مستقل و جدای از خدا ندارد، پس غیر از خدا چیزی نمی‌بینم؛ چون به غیر از خدا چیزی وجود ندارد. و گرنه روشن است انسان که یک موجود جزئی و عین فقر است، چگونه عارف و سالک می‌تواند او را موجود مستقل بی‌نهایت فرض کند.[2]

گفتنی است؛ همه‌ی کسانی که این مطالب را گفته‌اند این نکته را نیز متذکر هستند که بنده و مخلوق جز نیاز و وابستگی چیزی نیست؛ و همه‌ی این مقامات با توجه به این نکته به دست می‌آید که عارف و انسان کامل خود را نمی‌بیند و فانی در خداوند می‌گردد:

چون اویس از خویش فانی گشته بود                         آن زمینی آسمانی گشته بود.[3]

عارف و انسان کامل، تمام وجود خود را نیاز و وابستگی به خدا می‌بیند؛ نه این‌که چیزی هست که به خدا نیاز دارد و نیاز یک امر عارضی باشد؛ چون در این صورت اصل وجودش بی‌نیاز خواهد شد؛ بلکه نیاز عین وجود و ذات او است او چیزی غیر از نیاز نخواهد بود. با این نگاه مخلوق هر چه باشد تجلی و ظهور و بروز خالق است؛ لذا مفاد این سخنان این نیست که مخلوق خالق می‌گردد؛ بلکه در حقیقت به این معنا است که خالق در همه جا جلوه‌گری می‌کند و به تعبیر قرآن کریم: «اوّل و آخر و پیدا و پنهان او است».[4] 

در مبحث وحدت وجود نیز بیان شده است که منظور از آن(وحدت وجود) این نیست که مجموعه‌ی جهان هستی خدا است؛ زیرا مجموع، وجود و وحدت حقیقی ندارد. همچنین مقصود اتحاد خداوند با موجودات نیست. چنان‌که مراد تجافی از یک مقام و تلبس به مقام دیگر نیست؛ بلکه منظور آن است که هستی منحصر در ذات متعالی خداوند است، و ماسوی الله نمود و ظهور و تجلی او هستند.


[1]. مفهوم و اقسام فنا.

[2]. عین الحق در باب الهام الهی؛  نظریۀ وحدت وجود در برابر چالش ها و مشکلات؛ سریان وجود

[3]. مولوی، مثنوی معنوی، دفتر چهارم.

[4]. «هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْباطِن». حدید، 3.

    

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    797054 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    759109 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    683247 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    660368 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649618 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    602141 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580447 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    568810 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565359 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564663 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...