امام صادق‌(ع) در فرازی از سخنانش که برخی شیعیان از آن ‌با عنوان «نثر الدرر» و یا «پراکندن درّها» یاد کرده‌اند، به سه نیاز ضروری و ابتدائی تمام مردم جهان تصریح فرمود که به طور طبیعی حاکمان و مدیران هر جامعه‌ای موظف‌اند با نهایت تلاش خود، آنها را برای مردم  خود تأمین کنند:

«ثَلَاثَةُ أَشْیَاءَ یَحْتَاجُ النَّاسُ طُرّاً إِلَیْهَا الْأَمْنُ وَ الْعَدْلُ وَ الْخِصْب»؛[1]

سه چیز است که همه مردم جهان به آنها نیاز دارند: «امنیّت»، «عدالت» و «فراوانى».

این سخن حکیمانه امام صادق(ع) هشداری است به افرادی که در جوامع بشری عهده‌دار مسئولیتی شده و حکم‌رانی منطقه‌ای را بر عهده گرفته‌اند که آنان نباید هیچ‌گاه از تأمین این نیازهای ضروری و حقوق ابتدایی مردم غافل شوند.

 گویا امام(ع) در این سخن می‌خواهد بگوید، اگر مردم به آنچه نیاز ابتدایی و اولیه‌شان است، دسترسی پیدا نکنند، هیچ موعظه و اصلاحی نمی‌تواند در زندگى آنان تحول قابل ملاحظه‌ای پدید آورد.

بر این اساس، اجراى عدالت اجتماعى، قضایى، اقتصادى و معیشتى از مهم‌ترین چیزها برای رشد و تعالی یک جامعه است که باید مورد توجه قرار گیرد. و این موضوعی است که بر هر کس که به واقعیّت زندگى مردم و طبیعت جامعه توجّه داشته باشد، به خوبى آشکار است.

نکته‌ای که در این سخن امام(ع) به صورت ویژه، مورد توجه قرار گرفته است، مسئله «فراوانی» است و این‌که چرا امام تنها به تأمین نیازهای ضروری و اولیه زندگی مردم به میزان حداقلی بسنده نکرده، و «فراوانی» را از نیازهای تمام جوامع اعلام کرده است؟!

به نظر می‌رسد، این برای آن است که با توجه به نعمت‌های فراوانی که خدای متعال در روی زمین برای مردم آفرید، مسئولان هر جامعه موظف‌اند با تولید ثروت و ایجاد فضای سالم کسب و کار، و مصرف نکردن اموال عمومی در مواردی که به مصلحت آنها نیست، همچنین مبارزه با رانت‌خواری و فساد اقتصادی عده‌ای خاص، این فرصت را در اختیار مردم قرار دهند تا ثروت آنان تنها در حد تأمین نیازهای حداقلی روزانه خود نباشد؛ بلکه بتوانند زندگی راحت و بدون دغدغه‌ای را دنبال کنند.

اگر جامعه‌ای در این حد از رفاه قرار گیرد و دغدغه‌های روزانه مردم کمتر شود، آن‌گاه امید بیشتری وجود خواهد داشت که افراد سالم و مستعدی که در جامعه زندگی می‌کنند، هرچه بیشتر در راستای تحکیم معنویت و اخلاق خود کوشیده و زندگی دنیای خود را ذخیره‌ای برای زندگی جاوید قرار دهند. موعظه‌ها و پندها برای دین‌د‌اری هرچه بیشتر مردم نیز در این هنگام، تأثیر بیشتری خواهد داشت.

 این‌گونه است که امام علی(ع)، گسترش رفاه در جامعه به وسیله افزودن دریافتی‌های مردم را به عنوان حقی از جامعه که بر گردن حضرتشان است، عنوان می‌کنند:

 «فَأَمَّا حَقُّکُمْ عَلَی‏... وَ تَوْفِیرُ فَیْئِکُمْ عَلَیْکُم»؛[2](و اما حقی که شما بر گردنم دارید آن است که ... و حقتان از بیت المال را به صورت کامل پرداخت کنم).‏

[1]. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل الرسول ص، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ص 320، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1404ق.

[2]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صبحی صالح، ص 79، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.