زن در دنیاى امروز به نوعى دیگر به دوران جاهلیت جاهلان بازگشته و با عناوینى فریبنده؛ مانند همتایى با مرد، آزادى و حق انتخاب و بهره‏مندى از حقوق بشر و... کارگرى ارزان و ملعبه‏اى بی‌هدف براى مردان و سیاست‌مداران گردیده و از انسانیت خویش فاصله‏ى بسیار گرفته است. زن متمدن امروز، اگر به منصب و مقامى دست یازد، باز ملعبۀ سردم‌داران و حاکمان سیاست‌پیشه است. شخصیت و عفت زن امروز در هیچ مرحله‏اى و با هر مقامى مصون از دست برد شیاطین و سوء استفاده‏ى آنان نیست.

با انحطاط زنان، خانواده نیز از هم گسیخته و ریشۀ اجتماع در حال پوسیدن و سقوط است. پس انقلابى بسان انقلاب رسول الله(ص) لازم است، تا انسان بویژه زن را به مقام انسانیتش بازگردانیده و به تعالى و ترقى واقعى و حقیقى برساند.

شیعه از زمان پیامبر(ص) به وعده‏هاى آن‌حضرت و قرآن یقین داشته و همواره چشم انتظار این انقلاب بوده و هست. انقلابى که کل دنیا را دگرگون می‌نماید و در پى آن، موقعیت زن غیر از موقعیت و انحطاط او در این زمان خواهد بود.

پیامبر(ص) زن را که در دوران جاهلیت، انسان محسوب نمی‌گشت و از هرگونه حقوق انسانى محروم بود و گاه بدان جهت که وجود و حضورش ننگ محسوب می‌شد، هنوز چشم نگشوده، زنده در گور می‌خُفت، حیاتى جدید بخشید و او را انسانى مشابه مرد که داراى حقوق و مزایایى بر عهدۀ مرد دارد، معرفى نمود. زنى را که تا آن زمان بسان سایر اموال مرد، به دیگران هدیه می‌شد و یا به عنوان ارث بین فرزندان ردّ و بدل می‌گشت، صاحب حقوق و اموال خویش قرار داد و وارث اموال خویش معرفى نمود.

اسلام مقام زن را تا آن‌جا بالا آورد که پیامبرش(ص) با او بیعت کرده و می‌توانست در صحنه‏هاى دفاع در برابر کفار و مشرکان، در مقام تعلیم و تعلّم، یا پرستارى از مجروحان کارزار و تشویق مردان به یارى پیامبر(ص) و تربیت پاک‌بازانى در راه دین و انسانیت، حاضر شود. زن مسلمان خود احیا کننده شریعت و مدافع آن در تمامى عرصه‏ها است و از این‌راه به مقام عالى انسانیت وارد می‌شود و برتر از ملک و حوریۀ بهشتى می‌گردد؛ زیرا در تمامى این عرصه‏ها شخصیت و عفت و قداست خانواده را نیز حافظ است و از جهتى نقش او فراتر از مرد گشته و خود انسانى است که انسان می‌آفریند و انسان پرورش می‌دهد و به تعبیر امام خمینی(ره) از دامن او است که مرد به معراج می‌رود.

لکن در گذر زمان، نه تنها در جوامع غیر اسلامى، که در جوامع اسلامى نیز بار دیگر به نوعى زن از حقوق انسانی‌اش محروم گشته؛ برخى او را در کنج خانه زندان کرده و از تعالى و ترقى فکرى و فرهنگى و اقتصادى و... باز می‌دارند؛ عده‏اى او را از خانه و خانواده جدا ساخته و به پشت فرمان ماشین و هواپیما و عمق معدن‏ها و پشت دستگاه‏هاى کارخانه‏ها فرستاده‏اند؛ و دیگرى به نوعى دیگر و... .

انقلاب جهانى موعود(عج)، چنان‌که از وعده‏ها و نامش هویدا است، تحول عظیمى را در جهان ایجاد خواهد نمود و کل عالم را در زیر پرچم اسلام واقعى و تعالیم حیات‌بخش آن قرار خواهد داد که در پى آن، جامعۀ زنان نیز از این تحول عظیم مستثنا نبوده و به جایگاه واقعى خویش برگردانده خواهد شد.

قضاوت و علم ما نسبت به حوادث آن زمان برگرفته از روایات موجود در زمینۀ مهدویت و قراین و شواهد تاریخى از صدر اسلام است. از جهاتى می‌توان تحولات ایران و جهان پس از قیام اسلامى امام خمینى(ره) و تحولات چشم‌گیر جامعۀ زنان در ایران پس از استقرار جمهورى اسلامى را، نمونه‏اى کوچک و ضعیف از تحولات جهان و جامعۀ زنان پس از انقلاب جهانى حضرت مهدى(عج) دانست.

آنچه از روایات در مورد زنان دورۀ ظهور حضرت آمده است، روایات زیر است:

جعفر جعفى از امام باقر(ع) نقل می‌کند: "... مهدى(عج) قیام می‌کند... و با او 313 مرد که 50 زن با ایشان است، جمع می‌شوند، بدون این‌که وعدۀ قبلى با هم نهاده باشند، مثل ابرهاى پراکنده به هم می‌پیوندند و برخى در پى دیگرى می‌آیند و این است تفسیر آیۀ (128 سوره‏ى بقره) که خدا در آن می‌فرماید: "هر جا که باشید خدا همۀ شما را جمع می‌کند؛ زیرا خدا بر هر کارى توانا است". اینها بین رکن و مقام با مهدى(عج) بیعت می‌کنند و مهدى(عج) با ایشان از مکه خروج می‌نماید".[1]

عبداللَّه بن بکیر، از حمران از امام باقر(ع) روایت کرده‏اند: "... در زمان او حکمت و علم آن‌چنان گسترده می‌شود که زن در خانۀ خودش بر طبق کتاب خدا و سنت رسول اللَّه(ص) قضاوت می‌‏نماید".[2]

اغلب احادیث مربوط به مهدویت در زمینه‏ى راه‏هاى مختلف اثبات امامت ایشان(عج)، حوادث قبل از ظهور و تحولات زمان ظهور و پس از آن است. این روایات از توضیح جزئیات تقسیم وظایف بین کارگزاران حضرت(عج) و نیز زن یا مرد بودن آنها و بسیارى امور دیگر ساکت‏اند. لکن چنان‌که بیان شد، تحولات پس از انقلاب اسلامى ایران را می‌توان نمونۀ کوچکى از تحولات آن زمان به حساب آورد و به طور طبیعى نقش زنان مسلمان در انقلاب اسلامى و تداوم و حراست از آن، تا حدود زیادى تبیین کنندۀ وظایف و نقش زنان در صدر اسلام و در دورۀ ظهور و پس از آن است. امام خمینى(‏ره) در این زمینه می‌فرمایند: "اسلام می‌خواهد که زن و مرد رشد داشته باشند، اسلام زن‏ها را نجات داده است، از آن چیزهایى که در جاهلیت بوده، آن قدرى که اسلام به زن خدمت کرده است، خدا می‌داند به مرد خدمت نکرده است... . شما نمی‌دانید که در جاهلیت زن چه بوده و در اسلام چه شده".[3] وی در جایی دیگر می‌فرماید: "تشیّع نه تنها زنان را از صحنه زندگى اجتماعى طرد نمی‌کند، بلکه آنان را در جامعه در جایگاه رفیع انسانى خود قرار می‌دهد، ما پیش‌رفت‏هاى دنیاى غرب را می‌پذیریم، ولى فساد غرب را که خود آنان از آن ناله می‌کنند، نه".[4] امام خمینى هم‌چنیین می‌فرماید: "زنان از نظر اسلام نقش حساسى در بناى جامعۀ اسلامى دارند و اسلام زن را تا حدى ارتقا می‌دهد که او بتواند مقام انسانى خود را در جامعه بازیابد و از حد شی‏ء بودن، بیرون بیاید و متناسب با چنین رشدى می‌تواند در ساختمان حکومت اسلامى مسئولیت‏هایى به عهده بگیرد".[5]

معمار را انقلاب اسلامی می‌گوید: "در بین بانوان ایران هم بینش دینى هست و بینش سیاسى و از آن چیزى که شما را باز می‌‏داشت از این‌که فعالیت سیاسى و دینى بکنید، آن موانع مرتفع شد و امیدوارم به زودى شما به یک پایه‏اى برسید که هر کدامتان بتوانید، عده‏اى را تربیت بکنید".[6] این همه نقش‏ها یک طرف و نقش مادرى یک طرف دیگر: "یک فرزند خوب شما اگر به جامعه تحویل بدهید، براى شما بهتر است از همۀ عالم، اگر یک انسان شما تربیت کنید، براى شما به قدرى شرافت دارد که من نمی‌‏توانم بیان کنم... . دامن مادرها دامنى است که انسان از آن باید درست بشود".[7] از این‌رو، ملتى که با توانش در صف مقدم براى پیشبرد مقاصد اسلامى هست، آسیب نخواهد دید، ملتى که بانوانش در میدان‏هاى جنگ با ابرقدرت‏ها و با مواجه شدن با قواى شیطانى، قبل از مردها در این میدان‏ها حاضر شده‏اند، پیروز خواهد شد. ملتى که شهید در راه اسلام هم از بانوان دارد و هم از مردها و شهادت را هم بانوان طلب می‌‏کنند و هم مردها، آسیب نخواهد دید".[8]

اگر سیر منطقى مطالب منقول از رهبر و بنیان‌گذار جمهورى اسلامى دنبال شود، روند نقش زنان در یک تحول اسلامى و پس از آن به خوبى ترسیم و با حضور در حکومت امام زمان(ع) ملموس‏تر خواهد بود.

[1]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج 52، ص223، باب علامات ظهوره...، ح 87، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.

[2]. همان، باب سیره و اخلاقه، ص 352، ح 106.

[3]. امام خمینی، صحیفه نور، ج 3، ص 82.

[4]. همان، ص 159.

[5]. همان، ص 101.

[6]. همان، ج 17، ص 211.

[7]. همان، ج 7، ص 76.

[8]. همان، ج 13، ص 31.