1. عبارتی که در روایات فراوان دیده می‌شود این‌گونه است: "یملأ الارض قسطا و عدلا کما ملئت ظلما و جورا"؛[1] زمین را پر از عدل و داد می‌کند همان‌طور که پر از ظلم و ستم شده است.

 آنچه از این روایت فهمیده می‌شود آن است که ظهور امام مهدی(عج) و فراگیر شدن عدالت، زمانی است که ظلم و جور در دنیا شیوع پیدا کرده است؛ یعنی ممکن است بعد از این‌که سال‌های زیادی از شیوع ظلم در جهان گذشت حضرت ظهور کنند. به عبارت دیگر، این روایات بیان می‌کند که گسترش و توسعۀ عدالت و ریشه‌کن شدن ظلم و ستم فقط به وسیلۀ امام زمان(عج) انجام می‌گیرد. و در صدد بیان علایم ظهور نیست و نمی‌خواهد بیان کند که هرگاه جهان پر از ظلم شد حضرت ظهور خواهد کرد.

2. فراگیر شدن ظلم یک امر نسبی است؛ یعنی می‌توان گفت از زمان حضور انسان در زمین ظلم همراه همیشگی انسان‌ها بوده و همواره عده‌ای ظالم و عده‌ای مظلوم بودند. پس نمی‌توان ادعا کرد؛ تنها در این دوره ظلم فراگیر شده است و قبل و بعد از آن به این شدت نبوده و نیست.
3. فراگیر شدن ظلم اگر به عنوان علایم باشد به معنای علت‌تامه برای ظهور نیست، بلکه به نحو اقتضا است و علایم و علت‌های دیگری نیز در این امر دخالت دارند و باید همۀ علایم و علل تحقق یابند تا امام زمان(عج) ظهور کند.[2]

بنابراین، نتیجه می‌گیریم که به مجرد وجود ظلم‌های بسیار در عالم، نباید توقع قطعی داشت که حضرت به زودی ظهور خواهد کرد، هرچند با توجه به مطالبی که در روایات آمده است وظیفه داریم دائما چشم انتظار حضرت بوده و با فراهم کردن مقدمات ظهور، نزدیک‌تر شدن صبح ظهور را دعا کنیم.

[1]. این عبارت در بسیاری از روایات وجود دارد، کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 1، ص 338، و ج 1، ص 526، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[2]. برای اطلاع بیشتر، ر. ک: «علایم ظهور امام زمان»، 535.