لطفا صبرکنید
31617
- اشتراک گذاری
یکی از مسائل مهم دربارۀ بانوان، «مسئلۀ پوشش» است. این مسئله در نگاه کلان، چنان اهمیتی دارد که گاه، صبغۀ فرهنگی و ملّی به خود می گیرد. البته نوع پوشش و پیوند آن با بُعد فرهنگی و اعتقادی افراد و جوامع، تابع شرایط و موقعیت های زمانی و مکانی است.
استفادۀ بانوان از نقاب و روبند دارای احکامی است که به نوعی استفاده از این وسیلۀ پوششی در مواردی دارای محدودیت است؛ مانند جایز نبودن نقاب در حج بر زن مُحرم، و مکروه بودن آن در نماز.
از مسائل مهم دربارۀ بانوان، «مسئلۀ پوشش» است. این مسئله در نگاه کلان، چنان اهمیتی دارد که گاه، صبغۀ فرهنگی و ملّی به خود می گیرد و می توان با عنایت به آن، نگرش فکری و اعتقادی افراد و گروه ها را تعیین نمود. البته نوع پوشش و پیوند آن با بُعد فرهنگی و اعتقادی افراد و جوامع، تابع شرایط و موقعیت های زمانی و مکانی است. در نظام حیات اسلامی پوشش و عفاف بانوان برای حضور در عرصۀ اجتماعی و خدمات متناسب با آنان یک اصل است و شیوه ای که غرب در این رابطه دارد و حجاب را مانع خدمات اجتماعی معرفی می کند، ادعای بی موردی است؛ با این حال باید توجه داشت که هر چند زینت و تجمّل از امور فطری زن است، ولی تنها برای همسرش، نه برای هر مرد عابری در راه زندگی اجتماعی.
یکی از زیر مجموعه های مسئلۀ پوشش بانوان، نقاب -با اسم و عنوان های مشابهی مانند روبند، پوشیه و برقع- است که حجاب و مانع محکم و ضخیمی از پارچه و یا چرم بوده و از پیشانی به پشت سر بسته می شود و تا چانه و گردن یا سینه را می پوشاند. بحث از نقاب و حقیقت و تاریخچۀ آن فرصت و نوشته جداگانه ای را می طلبد؛ هر چند تحقیقات و کتاب هایی نیز در این باره به نگارش در آمده است که می توان به آنها مراجعه نمود.
بانوان باید در مقابل نامحرم تمام بدن حتی موهای خود را بپوشانند، و پوشاندن گردی صورت و دست ها تا مچ لازم نیست. و استفاده از نقاب و روبند واجب نیست، و اگر کسی بیشتر از حد معمول خود را بپوشاند، اشکال ندارد.[1]
با این همه، در رعایت حجاب باید بر این باور بود که اسلام، دین فطرت و عقلانیّت و منطبق بر نیازهای حقیقی بشر است و اگر احکام آن به صورت ناب و به دور از پیرایه ها، خرافات و فارغ از سلیقه های شخصی تبیین شود، اقبال و رویکرد به آن بیشتر و تمایل بدان، محسوس تر خواهد شد. امام علی(ع) می فرماید: «خداوند، تکالیفی را بر شما واجب نمود، بنابراین آنها را ضایع نکنید و حدودی برایتان مقرّر داشت، پس از آنها تجاوز ننمایید، و از اموری بر حذرتان داشت، آنها را مرتکب نشوید و اموری را مسکوت گذاشت، نه از روی فراموشی، لذا آنها را بر خود تکلیف ننمایید».[2]
اما استفادۀ بانوان از نقاب و روبند دارای احکامی است که به نوعی استفاده از این وسیلۀ پوششی در مواردی دارای محدودیت است؛ این احکام عبارتند از:
یک. یکی از محرّماتِ اِحرام در حج براى زن، پوشاندن صورت خود با نقاب و روبند است، و باید صورت به مقدارى که در وضو شسته مى شود، باز باشد،[3] اما دور نگهداشتن از نامحرم با چیزى که با صورتش تماس نداشته باشد اشکالى ندارد.[4]
دو. یکی از مکروهات برای زن نمازگزار، نماز خواندن با نقاب است.[5]
در منابع روایی به احادیثی بر می خوریم که ائمه اطهار(ع) گذاشتن نقاب یا روبند و پوشیه را در احرام و مراسم حج مذموم و ناپسند شمرده اند، و نیز بازگذاری صورت در حال نماز را بهتر دانسته اند و فقها هم در باب های حج[6] و نماز[7] به این احادیث استناد کرده اند. در این جا به چند روایت در این زمینه اشاره می شود:
1. امام صادق(ع) می فرماید: «امام باقر(ع) به زنی که در حال احرام نقاب بر چهره داشت، برخورد کرد و به او فرمود: احرام ببند، صورت خویش را باز گذار و جامۀ خود را از بالای سرت به گونه ای قرار ده که آفتاب با چهره ات برخورد کند؛ زیرا اگر نقاب ببندی، صورتت در سایه خواهد بود و رنگ آن تغییری نخواهد کرد».[8]
2. سَماعه[9] می گوید: از امام صادق یا امام کاظم(ع) در مورد زنی که در نماز نقاب زده بود سؤال کردم، آن حضرت فرمود: «زمانی که نقاب بر موضع سجده قرار نگرفته باشد، اشکالی ندارد، گرچه بازگذاری صورت بهتر است».[10]
[1]. ر.ک: نمایه های «حجاب در اسلام»، سؤال 431؛ «محدودۀ حجاب زن»، سؤال 495؛ «قانون حجاب و دلایل اجبار در اجرای آن»، 1174؛ « رفتار پیامبر (ص) با زنان یهود و نصاری در رعایت کامل حجاب»، سؤال 12511.
[2]. شریف الرضى، محمد بن حسین، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، محقق و مصحح: فیض الإسلام، ص 487، هجرت، قم، چاپ اول، 1414ق.
[3]. امام خمینى، مناسک عمره مفرده (محشّى ویژه بانوان)، جامع و تنظیم کننده: فلاح‌زاده ابرقویى، محمد حسین، ص 120، م 237، نشر مشعر، قم، چاپ سى و چهارم، 1428ق؛ تبریزى، جواد بن على، استفتاءات جدید حج، ص 204، قم، بی نا، چاپ اول، بی تا؛ خامنه‌اى، سید على بن جواد، مناسک حج، ص 30، بی نا، بی جا و بی تا؛ شبیری زنجانى، سید موسى، مناسک زائر، ص 80، م 176، شهاب الدین، قم، چاپ اول، 1427ق.
[4]. استفتاءات جدید حج، ص 204؛ صافی گلپایگانى، لطف الله، استفتاءات حج (هزار مسأله)، ص 119، انتشارات حضرت معصومه سلام الله علیها، قم، چاپ اول، 1422ق.
[5]. طباطبایی یزدى، سید محمد کاظم، العروة الوثقى، ج 1، ص 573، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، چاپ دوم، 1409ق؛ بهجت، محمد تقى، رساله توضیح المسائل، ص 145، انتشارات شفق، قم، چاپ نود ودوم، 1428ق؛ ملکی تبریزى، میرزا جواد، أسرار الصلاة، مترجم: رجب زاده، رضا، ص 117، انتشارات پیام آزادى، تهران، چاپ چهارم، 1420ق.
[6]. ر.ک: علامه حلّى، حسن بن یوسف، منتهى المطلب فی تحقیق المذهب، ج 10، ص 296، مجمع البحوث الإسلامیة، مشهد، چاپ اول، 1412ق؛ بحرانى، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، محقق و مصحح: ایروانى، محمد تقى، مقرم، سید عبد الرزاق، ج 15، ص 129، دفتر انتشارات اسلامى، قم،چاپ اول، 1405ق؛ موسوی خویى، سید ابو القاسم، موسوعة الإمام الخوئی، ج 28، ص 484 – 486، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، قم، چاپ اول، 1418ق؛و منابع فقهی دیگر.
[7]. ر.ک: محقق حلّى، نجم الدین جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر، ج 2، ص 99، مؤسسه سید الشهداء علیه السلام، قم، چاپ اول، 1407ق؛اردبیلى، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج 3، ص 106، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ اول، 1403ق؛ موسوعة الإمام الخوئی، ج 12،ص 101؛ و منابع فقهی دیگر.
[8]. کلینى،محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفارى، على اکبر، ج 4، ص 344،دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
[9]. سماعة بن مهران، از شاگردان و اصحاب امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) است. ر.ک: موسوی خویى، سید ابو القاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرجال، ج 9، ص 312 و 313، بی جا، بی نا، بی تا.
[10]. شیخ طوسى،محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، ج 2، ص 230، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
: هل یکره النقاب للمرأة؟
