جستجوی پیشرفته
بازدید
21066
آخرین بروزرسانی: 1387/04/31
 
کد سایت fa3015 کد بایگانی 2813 نمایه علت تکرار "هدی" و "بینات من الهدی" و "فرقان"
طبقه بندی موضوعی تفسیر|هدایت الاهی
خلاصه پرسش
فرق بین سه عبارت (هدی) و (بینات من الهدی) و (فرقان)؛ که در سوره بقره آیه 185آمده، چیست؟
پرسش
مراد از سه عبارت (هدی) و (بینات من الهدی) و (فرقان)؛که در سوره بقره آیه 185 "شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَیناتٍ مِنَ الْهُدى‏ وَ الْفُرْقان"‏ آمده است، چیست؟ آیا معنای آن 3چیز مختلف است؟ اگر بله وجه تمایز چیست؟ اگر نه وجه تکرار چیست؟ آیا مطلب مبهم بوده که بیان زیادتر بخواهد؟
پاسخ اجمالی

مفسرین فرق های متعددی را برای این سه عبارت ذکر کرده و در فرق بین هدایت اول و دوم گفته اند: 1-هدایت اول راهنمایى و هدایت از گمراهى و هدایت دوم بمعنى بیان احکام حلال و حرام است.   2-"دىً لِلنَّاسِ" درحالى که قرآن مردم را راهنما است و "وَ بَیناتٍ مِنَ الْهُدى‏" ِ و درحالى که علامات واضحه است .3- هدایت داراى یک مرحله عمومى "ُدىً لِلنَّاسِ" و یک مرحله خاصّ است "وَ بَیناتٍ مِنَ الْهُدى‏". 4- این جملات در مقام مدح ستایش قرآنی هستند که "ُدىً لِلنَّاسِ" راهنما است برای دل های بندگانی که ایمان آوردند و تصدیقش نمودند و پیروی کردند و "بَیناتٍ مِنَ الْهُدى" دلایل و حجت های روشن و واضحی است برای کسی که آن را بفهمد و بیندیشد.

اما فرقانِ یعنی آنچه باعث امتیاز بین حق و باطل مى‏شود. از امام صادق (ع)نقل شده که فرمود: قرآن اسم است براى تمام آن و فرقان نام قسمتى است که لازم است مردم به آنها عمل نمایند.

پاسخ تفصیلی

همیشه بیان و تکرار یک مطلب برای رفع ابهام نیست بلکه دلایل و علل و اهداف متعددی برای تکرار یک معنا با عبارات و الفاظ مختلف وجود دارد از جمله بخاطر اهمیت مطلب، اطمینان قلبی، تأکید ، برای این که بهتر در دل و جان مردم جا بگیرد و...

هیچ کدام از مفسرین این سه عبارت را به یک معنا برنگرداندند بلکه فرق های متعددی را برای آنها ذکر کردند که ما به چند فرق مهم و عمده اشاره می نماییم. و از آنجا که بیشتر شباهت ها بین دو جمله اول و دوم ("دىً لِلنَّاسِ" و "وَ بَیناتٍ مِنَ الْهُدى‏)است بنابر این ما نیز ابتداء به وجه تمایز بین آن دو می پردازیم.

در فرق بین هدایت اول و دوم که در این آیه شریفه آمده، نکاتی گفته شده است:

1- قول ابن عباس: هدایت اول راهنمایى و هدایت از گمراهى و هدایت دوم بمعناى بیان احکام حلال و حرام است[1].

2- قول قاضى اصم: منظور از هدایت اول راهنمایى به علومى است که مردم به آنها مکلّف شده‏اند و هدایت دوم بیان تاریخ پیغمبران و ادیان و سرگذشت آنها است چه آنها (به طور صحیح) از غیر قرآن به دست نمى‏آید[2].

3- قول شریف لاهیجی:"دىً لِلنَّاسِ" درحالى که قرآن مردم را راهنما است "وَ بَیناتٍ مِنَ الْهُدى‏" ِ و درحالى که علامات واضحه است از جمله چیزهایى که به راه راست می نماید[3]‏ ، [4].

4-قول سید عبد الاعلی سبزواری: ماه رمضان، که قرآن در آن براى راهنمایى مردم به راه راست (با انتخاب و اختیار خودشان)، نازل شده است‏ چون هدایت به زور و جبر معنا ندارد اگر چه خداوند بر چنین هدایتی قدرت دارد چنانچه می فرماید: اگر خدا مى‏خواست همه مردم را هدایت مى‏کرد[5] و لکن عنایت أزلی خداوند اقتضاء می کند که هدایت اختیاری باشد چون کمال انسان در هدایت به اختیار است، اما جمله "وَ بَیناتٍ مِنَ الْهُدى‏ وَ الْفُرْقانِ" بینات جمع بینة، که عبارتست از دلالت روشن و کافی عقلی برای اتمام حجت، خداوند می فرماید: تا آنها که هلاک (و گمراه) مى‏شوند، از روى اتمام حجّت باشد و آنها که زنده مى‏شوند (و هدایت مى‏یابند)، از روى دلیل روشن باشد[6]،[7].

6- هدایت، داراى مراحلى است: یک مرحله عمومى است "ُدىً لِلنَّاسِ" و یک مرحله خاصّ است. "وَ بَیناتٍ مِنَ الْهُدى‏"[8].

7-قول ابن کثیر: این جملات در مقام مدح ستایش قرآنی هستند که "ُدىً لِلنَّاسِ" راهنما است برای دل های بندگانی که ایمان آوردند و تصدیقش نمودند و پیروی کردند و "بَیناتٍ مِنَ الْهُدى" دلایل و حجت های روشن و واضحی است برای کسی که آن را بفهمد و بیندیشد[9].

اما فرق "فرقان"با "دایت" روشن است؛ زیرا همانگونه که در تفاسیر آمده است فرقان معیارسنجش حق و باطل است"[10] و به قرآن از آن جهت فرقان گفته می شود که: " ارزش ها و میزان هایی در قرآن وجود دارد که بوسیله آن حق از باطل تشخیص داده می شود."[11]

همچنین گفته اند: قرآن فرقان است چون کتاب هدایتی است که با گمراهی منافات دارد و راه درستی است که از راه انحرافى‏ جدا است و موجب جدایی بین حق و باطل و حلال و حرام است.[12]

از نظر قرآن، فرقان عبارتست از هر چیزی که موجب جدایی بین حق باطل باشد؛از جمله:

1-کتاب های آسمانی، خداوند متعال می فرماید: وَ إِذْ آتَینا مُوسَى الْکِتابَ وَ الْفُرْقانَ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ[13].

2-زمانی که در آن حق بر باطل غلبه می کند خداوند متعال می فرماید: وَ ما أَنْزَلْنا عَلى‏ عَبْدِنا یوْمَ الْفُرْقانِ یوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ [14].

3-مکانی که در آن به حق قضاوت و به آن عمل می شود .

4- معجزه هایی که از پیامبران صادرشده است .

5- سنت مقدس و پاک .

6- عقلی که به سوی بندگی خداوند رحمان و به دست آوردن بهشت می خواند.

7- عالم و دانشمندی که به علمش عمل می کند .

8- هر چه که به خدا ختم می شود و در مقابل هر چه که به شیطان ختم می شود قرار دارد، همه از مصادیق و مظاهر فرقان است.

اما قرآن واضح ترین این مظاهر است بلکه اینها در قرآن جمع شده است پس قرآن است چون جامع همه آنها است و فرقان است به وجودتفصیلی آن[15].

از امام صادق (ع) نقل شده که فرمود: قرآن اسم است براى تمام آن و فرقان نام قسمتى است که لازم است مردم به آنها عمل نمایند[16]، [17].

بنابر این وجه تمایز و فرق های زیادی بین این سه جمله قرار دارد که همین برای بیان یا تکرار آن کافی است.



[1] مدرسى، سید محمد تقى‏، من هدى القرآن، ج ‏1، ص 331 و 332، دار محبى الحسین، تهران، 1419 ق، چاپ اول‏.

[2] ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏2، ص 209، انتشارات فراهانى، تهران، 1360 ش، چاپ اول.

[3] شریف لاهیجى محمد بن على، تفسیر شریف لاهیجی، ج ‏1، ص 167، دفتر نشر داد، تهران، 1373 ش، چاپ اول.

[4] مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏1، ص 626، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1374 ش، چاپ اول.

[5]  رعد، 31.

[6]  أنفال، 42.

[7] موسوى سبزوارى، سید عبد الاعلى، مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، ج ‏3، ص 33‏، موسسه اهل بیت( ع)، بیروت، 1409 ق، چاپ دوم‏.

[8] قرائتى، محسن، تفسیر نور، ج ‏1، ص 289، مرکز فرهنگى درس هایى از قرآن، تهران، 1383 ش، چاپ یازدهم‏‏.

[9] تفسیر القرآن العظیم (ابن کثیر)، ج‏1، ص: 368.

[10] تفسیر نمونه، ج ‏1، ص 626.

[11] من هدى القرآن، ج ‏1، ص 331 و 332.

[12] ابن کثیر دمشقى، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم (ابن کثیر)، ج ‏1، ص 368، دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلى بیضون، بیروت، 1419 ق، چاپ اول‏.

[13] بقرة، 53، (نیز به خاطر آورید) هنگامى را که به موسى، کتاب و وسیله تشخیص (حق از باطل) را دادیم‏

[14] أنفال، 41، اگر به خدا و آنچه بر بنده خود در روز جدایى حق از باطل، روز درگیرى دو گروه (باایمان و بى‏ایمان) [روز جنگ بدر] نازل کردیم.

[15] مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، ج ‏3، ص 33.

[16] ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏2، ص 209.

[17] مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، ج ‏3، ص 34.

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    797054 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    759109 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    683247 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    660368 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649618 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    602141 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580447 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    568810 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565359 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564663 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...