جستجوی پیشرفته
بازدید
49751
آخرین بروزرسانی: 1393/07/07
 
کد سایت fa3254 کد بایگانی 2757 نمایه روایت های دال بر فرزند داشتن امام حسن عسکری و وصیت به مادرش
خلاصه پرسش
طبق کدام روایت تاریخی امام حسن عسکری(ع) فرزندی داشته است؟ چرا امام (ع) مادر خود را وصی در اموالشان قرار دادند؟
پرسش
آیا روایت های تاریخی دال بر فرزند داشتن امام حسن عسکری وجود دارد؟ و آیا امام (ع) وصیت اموالش را به مادرش نمود، چرا؟
پاسخ اجمالی

روایات فراوانی وجود دارد که دلالت دارد امام حسن عسکری دارای فرزند بوده اند. این مطلب در برخی کتب مشهور اهل سنت نیز دیده می شود.

 

امام (ع) پیروانشان را طبق روایتی به مادرشان ارجاع داده اند بدون این که نامی از اموال برده شود و دلیل آن طبق روایت مخفی ماندن جانشین حقیقی ایشان یعنی امام زمان (عج) بوده آن چنان که امام حسین (ع) نیز با وجود امام سجاد (ع) بسیاری از امور را به حضرت زینب (س) سپرد.

 

پاسخ تفصیلی

در کتب روائی شیعه روایات بسیار زیادی وجود دارد که دلالت دارند امام حسن عسکری (ع) دارای فرزند بوده اند و تعداد این روایات به قدری است که به حد تواتر رسیده است. برای مطالعه و آگاهی کامل از این روایات می توانید به کتب روایی نظیر کافی (کتاب الحجه ، باب الاشارة و النص الی صاحب الدار(ع) و باب فی تسمیة من رءاه و هم چنین ابواب التاریخ ، باب مولد الصاحب (ع) ) و بحارالانوار (کتاب الغیبة) مراجعه فرمائید.

 

برای نمونه به یکی از روایات کافی که از نظر سند کاملا معتبر است و محتوای آن نیز بسیار واضح و روشن است، اشاره می کنیم: محمد بن یحیی از احمد بن اسحاق و او از ابی هاشم جعفری نقل کرده است که گفت من به امام حسن عسکری (ع) عرض کردم: جلالت شما مانع سؤال من می شود پس اجازه بفرمایید از شما سؤال بپرسم. حضرت فرمود: بپرس. عرض کردم: آقای من آیا شما فرزندی دارید؟ فرمود: بلی ... [1].

 

در سند این حدیث 3 نفر قرار گرفته اند. اکنون تک تک آنان را از نظر علم رجال مورد بررسی قرار می دهیم.

 

1- محمد بن یحیى العطار.

 

او کسی است که نجاشی (از بزرگان علم رجال) و هم چنین علامه حلی در مورد او گفته اند: او شیخ اصحاب ما در زمان خودش بوده و مورد وثوق و اطمینان است.[2]

 

2- أحمد بن إسحاق بن عبد الله بن سعد الأشعری .

 

او دومین کسی است که در سند حدیث قرار دارد و کشی (از بزرگان علم رجال ) و شیخ طوسی و علامه حلی او را از نظر وثاقت تایید کرده اند[3] و شیخ طوسی در مورد او گفته است: جایگاه بزرگی دارد و از اصحاب خاص امام حسن عسکری (ع) است‏ و حضرت صاحب الزمان (ع) را دیده و او شیخ قمیین است.[4]

 

3- داود بن القاسم الجعفری.

 

‏مرحوم نجاشی ، شیخ طوسی و علامه حلی علاوه بر توثیق در مورد او گفته اند نزد ائمه (ع) جلیل القدر بوده و از جایگاه والایی برخوردار است.[5]

 

همان طور که ملاحظه فرمودید افرادی که در سند حدیث قرار دارند از نظر علم رجال کاملا موثق هستند و حدیث را بدون واسطه هر یک از دیگری اخذ کرده اند. اصطلاحاً به جنین حدیثی مسند و صحیح گفته می شود که هیچ خدشه ای به سند حدیث نمی توان وارد کرد و چون مفهوم آن هم واضح است فقها و بزرگان این چنین حدیثی را معتبر دانسته و در مواردی که دلالت بر حکمی داشته باشد  بر طبق محتوای آن فتوا می دهند.

 

علاوه بر روایت مذکور مرحوم کلینی (ره) (که او هم عصر با نواب اربعه در غیبت صغری است و علمای شیعه نه تنها در وثاقت او بلکه بر جلالت قدر و عظمت شان او هیچ شک و اختلافی ندارند) در مورد ولادت حضرت صاحب الامر (عج) در ابتدای باب مولد الصاحب (ع) کتاب شریف کافی فرموده است: حضرت ولی عصر (عج) در نیمه شعبان سال 255 دیده به جهان گشود.[6]

 

اگر هیچ روایتی دال بر تولد امام زمان (ع) نداشتیم همین گواهی مرحوم کلینی برای ما حجت بود؛ چون او در زمان حضرت می زیسته و گواهی چه کسی معتبرتر از او برای ما می تواند باشد؟

 

علاوه بر کتب روایی شیعی برخی کتب تاریخی مشهور که نویسندگان اغلب آنها از اهل سنت هستند نیز این مطلب را نقل کرده اند. به عنوان مثال به چند نمونه اشاره می کنیم :

 

1- ذهبی در تاریخ خود چنین نوشته است: و اما فرزندش (فرزند امام حسن عسکری) محمد بن الحسن کسی است که رافضی ها (شیعیان) او را قائم خلف حجت می خوانند ، در سال 258 یا طبق قولی دیگر در سال 256 متولد شد و دو سال بعد از پدرش زندگی کرد سپس ناپدید شد... .[7]

 

البته او این روایت را بدون این که در سندش مناقشه ای داشته باشد قبول نکرده و مورد تمسخر قرار داده است اما این موضع گیری از شخصی همانند او که غرق در تعصب است بعید به نظر نمی رسد.

 

2- ابن اثیر در الکامل خود در توصیف امام حسن عسکری نوشته است: او پدر محمد است که (شیعیان) معتقد هستند در سرداب سامرا غیبت کرد و منتظر ظهور او هستند.[8]

 

اما پاسخ قسمت دوم سؤال شما را از روایت احمد بن ابراهیم نقل  می کنیم . در این روایت آمده است: در سال 262 (2 سال بعد از شهادت امام حسن عسکری(ع) ) وارد بر حکیمه خاتون (دختر امام جواد و خواهر امام هادی (ع)) شدم ...عرض کردم شیعیان به سوی چه کسی استغاثه کنند؟ فرمود: به سوی جده یعنی مادر امام حسن عسکری (ع)، گفتم : به کسی که به زنی وصیت کرده است اقتدا کنم؟ فرمود: بلی همانند حسین بن علی (ع). حسین بن علی (ع) در ظاهر به خواهرش زینب دختر علی (ع) وصیت کرد و آن علمی که از علی بن حسین (ع) صادر می شد به جهت مخفی ماندن علی بن حسین (ع) به زینب (س) نسبت داده می شد.[9]

 

چند نکته از این روایت در جواب سؤال مورد بحث قابل توجه است:

 

1- امام حسن عسکری (ع) شیعیان را به مادرشان ارجاع دادند.

 

2- دلیل مخفی ماندن امر امام زمان (عج) مسائل امنیتی و حفاظتی برای حفظ خانواده امام از اذیت و آزار عباسیان یا جان امام زمان (ع) بوده است.

 

3- وصیت اموال امام (ع) به مادرشان در این روایت مطرح نیست بلکه گفته شده که امام (ع)به صورت کلی مادر خود را وصی خود قرار دادند.

 

 

[1] کلینی، کافی (کتاب الحجه ، باب الاشاره و النص الی صاحب الدار(ع) ، حدیث 2، ج 1، ص 328، چاپ چهارم، ناشر دار الکتب الإسلامیة، تهران، سال 1407 ق. مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِسْحَاقَ عَنْ أَبِی هَاشِمٍ الْجَعْفَرِیِّ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی مُحَمَّدٍ (ع) جَلَالَتُکَ تَمْنَعُنِی مِنْ مَسْأَلَتِکَ فَتَأْذَنُ لِی أَنْ أَسْأَلَکَ فَقَالَ سَلْ قُلْتُ یَا سَیِّدِی هَلْ لَکَ وَلَدٌ فَقَالَ نَعَمْ ... .

[2] رجال نجاشی، ص 353؛ خلاصه حلی، ص 157.

[3] رجال کشی، ص 558؛ رجال طوسی ، ص 397.

[4] فهرست طوسی، ص 63.

[5] رجال نجاشی،ص 156؛ فهرست طوسی، ص 182؛ رجال طوسی ص 375؛ خلاصه حلی ص 68.

[6] کافی ، ج 1، ص 514.

[7] الذهبی، شمس الدین محمد بن احمد، تاریخ الاسلام ، ج 19 ، ص 113 ، چاپ دوم، ناشر، دار الکتب العربی، بیروت، سال 1413ق.  

[8]عز الدین علی ابن اثیر، کامل تاریخ بزرگ اسلام و ایران (ترجمه الکامل)، ترجمه عباس خلیلی و ابوالقاسم حالت، ج 18،ص 129، ناشر، موسسه مطبوعاتی علمی، تهران، سال 1371ش.

[9] علامه مجلسی، بحار الانوار، ج 46، ص 19 و ج 51، ص 363، مؤسسة الوفاء بیروت، لبنان، 1404 ق؛ شیخ صدوق، کمال الدین ، ج 2 ،ص 501 و 507؛ شیخ طوسی، الغیبة ، ص 229.

 

ترجمه پرسش در سایر زبانها
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

  • در عرفان، شوق و اشتیاق به چه معنا است و درجاتش چیست؟
    4513 خلسه 1400/11/17
    «اشْتِیاق»‏ اصطلاحی عرفانى از ماده‌ی «شوق»، عبارت است از مجذوب شدن محب به محبوب در حال وصال، براى نیل به لذات مدام.[1]برخی میل مفرط را اشتیاق معنا کرده‌اند و می‌گویند؛ یکى از مقدمات عامه فعل، شوق مؤکّد است که به دنبال آن جزم و ...
  • چرا تعدد قدما باطل است؟
    13156 علیت و معلولیت 1391/07/27
    قدیم ذاتی و قدیم بالحق، صفتی از صفات اختصاصی ذات واجب تعالی است؛ از این رو ادله­ای که برای نفی تکثر و تعدد از واجب الوجود ذکر می‌شود، برای نفی تعدد نسبت به قدیم نیز ثابت است. به عبارت دیگر، تصور قدیم‌های متعدد همانند تصور شرکای متعدد ...
  • حقیقت وحی چیست؟ آیا بین وحی نازل شده بر حضرت محمد و وحی نازل شده بر پیامبران دیگر فرقی هست؟
    64248 علوم قرآنی 1388/03/09
    وحی در لغت به معنای القای پیام برای دیگری است و در اصطلاح عبارت از سخن الاهی است که خداوند آن را به وسیله پیامبر خود برای هدایت بشر می فرستد و مشخصه بارز رسالت و نبوت است.وحی بر رسول اکرم گاه مستقیم و گاه غیر مستقیم و به ...
  • حکم ترکیب اسامی مذهبی عربی با فارسی چیست؟
    19997 تاريخ کلام 1390/11/27
    ترکیب اسم های عربی – فارسی، اعم از پیشوند یا پسوند فارسی و یا ترکیب دو اسم مستقل فارسی و عربی، از گذشته های دور در میان مردم ما رواج داشته، به ویژه ترکیب با اسامی ائمه (ع)، و این به جهت ارادتی است که شیعه به اهل بیت ...
  • چرا این اصل فلسفی که «هر حادثی محدثی دارد» - و نیز هر اصل فلسفی دیگر - را برگرفته از دانشی تجربی و خطاپذیر ندانیم؟!
    5147 علیت و معلولیت 1398/09/06
     حادث یعنی موجودی که زمانی نبوده و الآن موجود است؛ بنابراین – بدون آن‌که نیاز به تجربه باشد - عقل حکم می‌کند که چنین موجودی خود بخود ایجاد نشده و نیاز به وجودآورنده دارد.[1]فلسفه هر چند از تجربیات استفاده می‌کند، ولی ابزار اصلی فلسفه، ...
  • «تفسیر تخصصی قرآن» به چه معنا است؟
    7097 علوم قرآنی 1394/05/27
    «تفسیر» در اصطلاح علوم قرآنی؛ یعنی روشن کردن مفاهیم و معانى آیات قرآن.[1] برخی اندیشمندان رشته‌های مختلف علوم اسلامی از منظر و دیدگاه رشته تخصصی خود به تفسیر قرآن کریم پرداخته‌ا‌ند که به چنین تفاسیری، تفسیر تخصصی قرآن گفته می‌شود؛ مثلاً: 1. ادیبان از ...
  • در چه صورت غسل جنابت بر انسان واجب می شود؟
    406675 Laws and Jurisprudence 1386/11/08
    سبب جنابت انسان دو چیز است:اول: جماع (نزدیکی) در صورتی که آلت تناسلی مرد به اندازه ختنه‏گاه یا بیشتر داخل شود، در زن باشد یا در مرد در قُبُل باشد یا در دُبُر، بالغ باشند یا نابالغ، حتی اگر منى بیرون نیاید .[1]
  • اگر طنزها و لطیفه‌های مرتبط با قومیتها را به فردی کافر از همان قوم نسبت دهیم، آیا نقل آن جایز می‌شود؟
    5866 غیبت، توهین و تجسس 1396/04/10
    اگر این‌گونه لطیفه‌ها موجب توهین، تمسخر یا آزار گروه یا قومیت خاصی باشد، گفتن آن جایز نیست و انتساب آن به کفار، موجب جواز آن نخواهد بود. در غیر این صورت اشکالی ندارد. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
  • آیا شیطان فرزندان و یارانی دارد که برای وسوسه انسان‌ها او را یاری کنند؟
    19789 بیشتر بدانید 1398/10/21
    می‌دانیم که «شیطان»، معناى وسیعى دارد و به هر موجود سرکش، طغیان‌گر و موذى شیطان گفته می‌شود.[1]از آیات و روایات استفاده می‌شود که ابلیس دارای فرزندان و یارانی است که کارشان وسوسه انسان‌ها و گمراه کردن آنها است. در قرآن کریم می‌خوانیم:«این‌چنین ...
  • ترجمه و تفسیر دعای «الهی عظم البلاء» چیست؟
    87236 درایه الحدیث 1392/10/24
    این دعا از سه بخش تشکیل شده است: در بخش اول به آزمایش بزرگی که مردم در زمان غیبت به آن مبتلا گشتند اشاره شده است. در بخش دوم بعد از درود بر پیامبر و اهل بیت عصمت و طهارت، به لزوم فرمان‌برداری مؤمنان از آن بزرگواران به ...

پربازدیدترین ها