۱. آنچه در روایات در ارتباط با بهداشت و نظافت موی سر آمده این است که: «وَ مَنِ اتَّخَذَ شَعْراً فَلْیُحْسِنْ إِلَیْهِ، وَ مَنِ اتَّخَذَ شَعْراً فَلَمْ یَفْرُقْهُ فَرَقَةُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ بِمِنْشَارٍ مِنْ نَار»؛[1] هر کس مو بگذارد و آن‌را شانه نزند خداوند در قیامت با شانه آتشین آن‌را شانه می‌کند.
بدیهی است منظور از فرق در این‌جا شانه زدن و مرتب کردن موی سر است نه فرق باز کردن؛ چرا که در لغت «فرق» به معنای جدا افکندن و فاصله انداختن میان اجزای یک چیز است و وقتی به مو نسبت داده می‌شود، به معنای شانه زدن و منظم کردن موها از یکدیگر است،[2] همان‌طور که خود شانه نیز دارای دندانه است تا بدین وسیله میان موها به طور منظم جدایی بیندازد. بر این اساس، روایت بالا در صدد بیان این مطلب است که انسان در بهداشت و نظافت موی سر باید مراقبت داشته باشد که یکی از این موارد شانه کردن مو است و گرنه در قیامت به جهت مراعات نکردن این مسئله مورد مؤاخذه قرار خواهد گرفت.
2. اما در ارتباط با فرق باز کردن برای موی سر، باید گفت؛ آنچه مسلم است این است که سیره پیامبر(ص) این نبود که موی سرش را بلند کند تا فرق باز کند: «وَ مِنْ کِتَابِ اللِّبَاسِ عَنْ أَیُّوبَ بْنِ هَارُونَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) یُفَرِّقُ شَعْرَهُ قَالَ لَا وَ کَانَ شَعْرُ رَسُولِ اللَّهِ (ص) إِذَا طَالَ طَالَ إِلَى شَحْمَةِ أُذُنَیْهِ‏»؛[3] ایوب بن هارون می‌گوید: از امام صادق(ع)، پرسیدم آیا پیامبر(ص) در موی‌هاى سر، فرق باز مى‌‏نمود؟ امام فرمود پیامبر اگر مو مى‏‌گذاشت حد اکثر تا نرمى گوش مى‌‏رسید.
«عَنْ عَمْرِو بْنِ ثَابِتٍ عَنِ الصَّادِقِ (ع) قَالَ إِنَّهُمْ یَرْوُونَ أَنَّ الْفَرْقَ مِنَ السُّنَّةِ وَ مَا هُوَ مِنَ السُّنَّةِ قُلْتُ یَزْعُمُونَ أَنَّ النَّبِیَّ (ص) فَرَقَ قَالَ وَ مَا فَرَقَ النَّبِیُّ (ص) وَ مَا کَانَتِ الْأَنْبِیَاءُ تُمْسِکُ الشَّعْر»؛^[4] عمرو بن ثابت می‌گوید، امام صادق(ع) فرمود: مردم گمان مى‌‏کنند که فرق باز کردن در موى سر از سنت پیامبر(ص) است، و حال این‌که سنت نیست. گفتم مردم گمان مى‌‏کنند که پیامبر(ص) فرق مى‏‌گذاشت، فرمودند نمی‌گذاشت و پیامبران مو را بسیار بلند نگه نمى‌‏داشتند.
برای آگاهی بیشتر: آرایش و نظافت مردان براى همسر، 19719

---