جستجوی پیشرفته
بازدید
23697
آخرین بروزرسانی: 1393/01/23
خلاصه پرسش
رقبه به چه معنا است؟
پرسش
رقبه چیست؟
پاسخ اجمالی
«رقبه» در لغت به معنای «گردن» است و در عرف برای «بردگان» اسم شده است.[1]
این واژه در چهار آیه از قرآن مجموعاً شش بار آمده است که در همه آنها سخن از آزادی بردگان است. به عنوان نمونه این کلمه را در آیه شریفه «فَکُّ رَقَبَةٍ»[2] توضیح می‌دهیم.
دست کم دو معنا برای این عبارت بیان شده است:
۱. منظور از «فَکُّ رَقَبَةٍ» ظاهراً همان آزاد کردن بردگان و بندگان است.
در حدیثى آمده است؛ مردى اعرابى خدمت پیامبر اسلام(ص) رسید و گفت: اى رسول خدا! عملى به من تعلیم ده که مرا داخل بهشت کند، فرمود: «ان کنت اقصرت الخطبه لقد عرضت المسألة»؛ اگر چه سخن کوتاهى گفتى، اما مطلب بزرگى سؤال کردى. (یا این‌که گرچه سخن کوتاهى گفتى اما مقصود خود را به خوبى بیان کردى). سپس افزود: «اعتق النسمة و فک الرقبة»؛ بردگان را آزاد کن و گردنها را (از طوق بردگى) بگشا.
راوى سؤال مى‏‌کند مگر این دو یکى نیست؟ فرمود: نه، منظورم از اول این است که مستقلاً برده‌‏اى را آزاد کنى، و در دوم این‌که به پرداخت قیمت آن کمک کن تا آزاد شود. سپس افزود: «و الفى‏ء على ذى الرحم الظالم، فإن لم یکن ذلک فأطعم الجائع، و اسق الظمآن، و أمر بالمعروف، و انه عن المنکر، فإن لم تطق ذلک فکف لسانک إلّا من الخیر»؛ نسبت به خویشاوندانى که به تو ستم کرده و از تو بریده‌‏اند باز گرد (و به آنها نیکى کن) و اگر چنین کارى ممکن نشود، گرسنگان را سیر و تشنگان را سیراب کن، امر به معروف و نهى از منکر نما، و اگر توانایى بر این کار نیز ندارى (لا اقل) زبان خود را جز از نیکى بازدار.[3]
۲. برخى از مفسران «فَکُّ رَقَبَةٍ» را به معناى آزاد کردن گردن خویش از زیر بار گناهان از طریق توبه، یا آزاد کردن خویش از عذاب الهى از طریق تحمل طاعات دانسته‌‏اند، ولى با توجه به آیاتى که بعد از آن آمده و نسبت به یتیم و مسکین این موضوع را توصیه مى‌‏کند، ظاهراً منظور همان آزاد کردن بردگان است.[4]
امّا بعید نیست که معنای دوم نیز از بطون قرآن و تأویلات آن باشد.
 

[1]. الرَّقَبَةُ: اسم للعضو المعروف، ثمّ یعبّر بها عن الجملة، و جعل فی التّعارف اسما للموالی، راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص 361، دارالقلم‏، الدار الشامیة، دمشق، بیروت، چاپ اول، 1412ق.
[2]. بلد، 13.
[3]. عروسى حویزى، عبد على بن جمعة، تفسیر نور الثقلین، محقق، مصحح، رسولى محلاتى، هاشم، ج ‏5، ص 583، اسماعیلیان، قم‏، چاپ چهارم، 1415ق‏.
[4]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏27، ص 29 - 30، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    793911 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    757585 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    681395 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    659577 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    649109 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    601155 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580287 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565114 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564405 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    562052 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود