لطفا صبرکنید
15831
- اشتراک گذاری
از دیدگاه برخى، مسئلهى «ولایت فقیه» به مفهوم زمامدارى جامعهی اسلامى، از سوى کسى که به مقام اجتهاد در فقه رسیده، امرى جدید در تاریخ اندیشهی اسلامى بوده و قدمت آن کمتر از دو قرن است. در حالیکه در فرهنگ شیعى این امر که در عصر غیبت ادارهی جامعه از سوى شارع مقدس بر عهدهی فقیهان عادل گذاشته شده، امرى مسلم و بدون تردید بوده است؛ از اینرو، به جاى بحث در اصل این مطلب، بیشتر به دستآوردها و لوازم آن پرداخته و آنها را مورد تحقیق قرار دادهاند.
قدیمیترین سند موجود در مورد ولایت فقیه، کتاب مقنعه شیخ مفید است. مرحوم شیخ مفید از فقهاى بزرگ تاریخ شیعه در قرن چهارم و پنجم هجرى است؛ لذا پیشینهی این بحث به هزار سال قبل برمیگردد.
از دیدگاه برخى، مسئلهی «ولایت فقیه» به مفهوم زمامدارى جامعهی اسلامی، از سوى کسى که به مقام اجتهاد در فقه رسیده، امرى جدید در تاریخ اندیشهی اسلامى بوده و قدمت آن کمتر از دو قرن است. اینان ادّعا میکنند، هیچیک از فقهاى شیعه و سنّى این مطلب را مورد بررسى قرار ندادهاند که فقیه علاوه بر حقّ فتوا و قضاوت، از آن جهت که فقیه است، حقّ حاکمیت و رهبرى بر کشور، یا کشورهاى اسلامى، یا تمام کشورهاى جهان را نیز دارد، و فقط کمتر از دو قرن پیش، براى نخستن بار مرحوم ملاّ احمد نراقى، معروف به فاضل کاشانى، معاصر فتحعلى شاه قاجار، به ابتکار این مطلب پرداخت.
اما باید گفت که: در فرهنگ شیعى این امر که در عصر غیبت ادارهی جامعه از سوى شارع مقدس بر عهدهی فقیهان عادل گذاشته شده، امرى مسلّم و بدون تردید بوده است؛ از اینرو، به جاى بحث در اصل این مطلب، بیشتر به دستآوردها و لوازم آن پرداخته و آنها را مورد تحقیق قرار دادهاند.
مرحوم شیخ مفید(333 یا 413 - 338 ق) از فقهاى بزرگ تاریخ شیعه در قرن چهارم و پنجم هجرى است. تمام سخنان این فقیه بزرگ جهان اسلام، از پذیرش اصل ولایت فقیه و اینکه فقیهان متکفّل زمامدارى امور جامعهی اسلامى در عصر غیبت از سوى امامان معصوم(ع) هستند، حکایت دارد و این کلمات گهربار که بیش از هزار سال از تاریخ آن میگذرد، همچنان میدرخشد، هر چند که برخى درخشش آنرا نمیبینند، یا نمیخواهند ببینند.[1] وى در باب امر به معروف و نهى از منکر، موارد زیر را از جمله وظایف فقیه میشمارد:
- مراتب عالى امر به معروف و نهى از منکر،
- اقامهی حدود،
- اجرا و تنفیذ احکام،
- جهاد و مبارزه با کافران،
- اقامهی نمازهایى؛ مانند نماز جمعه، نماز عید فطر و قربان، نماز استسقا، نماز وحشت،
- داورى و قضاوت،
وى همچنین در بحث انفال، تصرف در انفال را فقط با اجازهی امام عادل جایز میداند.[2]
بعد از شیخ مفید عالمان دیگر، یکى پس از دیگرى، در مورد ولایت فقیه و حدود اختیارات آن بحث کردهاند.[3]
[1]. ر. ک: (پیشینه ولایت فقیه)، 21؛ (پیشینه تاریخى ولایت فقیه)، 6985؛ (قدمت نظریۀ ولایت فقیه)، 7180.
[2]. ر. ک: (قدیمیترین سند در مورد ولایت فقیه)، 22.
[3]. ر. ک: (ولایت فقیه و علمای شیعه)، 23؛ هادوى تهرانى، مهدی، ولایت و دیانت، قم، مؤسسه فرهنگى خانه خرد، چاپ دوم، 1380ش.