یکی از اشعاری که امام حسین(ع) در نبرد عاشورا آن‌را سروده و به عنوان شعاری در برابر بیعت با یزید مطرح فرمود، این شعر است:

«الموت خیر من رکوب العار                                والعار أولی(خیر) من دخول النار»؛[1]

مرگ از ننگ ذلت و پستی بهتر، و ننگ و عار از داخل شدن در آتش شایسته‌تر است.

در مقام توجیه این شعر باید گفت، اگر تنها به مصرع ابتدایی این شعر نگریسته شود، باید رخدادهایی، مانند بیعت امام حسن(ع) را مخالف آن دانست؛ چون امام حسین(ع) مرگ را بهتر از زندگی با ذلت و تحت سلطه‌ی یزید اعلام می‌کند؛ اما برادرش امام حسن(ع) با معاویه بیعت کرد و از خلافت کناره گرفت و به پیمانش با معاویه وفادار ماند که در ظاهر نشانگر نوعی ذلت و عار است؛ اما مصرع دوم شعر امام حسین(ع) توجیه‌گر رفتار برادرشان خواهد بود؛ زیرا ذلت و عار ظاهری بهتر از وارد شدن به دوزخ است.

به عبارت روشن‌تر، در مواقع حساس و سرنوشت‌ساز زندگی که انسان مجبور به مرگ و زندگی است، باید شرایط را بررسی کند، اگر ذلتی را بپذیرد که منفعتی بالاتر را به دنبال نداشته باشد، مرگ و شهادت بهتر از تن دادن به چنین ذلتی است، ولی اگر در پشت ذلت ظاهری، منفعتی مهم‌تر نهفته باشد که جامعه و خود فرد از آن سودمند می‌شوند، با این وجود، انسان به چنین ذلتی تن ندهد، دوزخ نصیب او خواهد شد.

[1]. حلوانی، حسین بن محمد، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، ص 88، قم، مدرسة الإمام المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، چاپ اول 1408ق؛ ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل أبی طالب علیهم السلام، ج 4، ص 68، 110، قم، علامه، چاپ اول، 1379ق.