جستجوی پیشرفته
بازدید
6388
آخرین بروزرسانی: 1397/06/14
خلاصه پرسش
امام علی(ع) در شورای شش نفره با یک دروغ مصلحت آمیز می‌توانست حکومت را به دست بگیرد؟ چرا با مجاز بودن چنین دروغی، این کار را نکرد؟
پرسش
دروغ مصلحتی جایز و به تصریح فقها در مواردی؛ مانند حفظ کیان اسلامی یا حفظ نفس محترمه، واجب است. پس چرا امیر المؤمنین(ع) در شورای شش نفره به دروغ نگفتند که بر اساس سیره دو خلیفه پیشین عمل می‌کنند تا ابو موسی اشعری با او بیعت کرده و خلافت را در دست گیرند و سپس آن‌گونه که می‌خواهند عمل کنند؟ اگر حفظ مقام ولایت بالاتر از جان انسان است و به همین دلیل در صورتی که در خطر بیافتد باید جان را فدا نمود، پس چرا با دروغی مصلحتی آن‌را از واگذاری به خلیفه سوم حفظ ننمودند؟
پاسخ اجمالی
دروغ مصلحت‌آمیز هما‌ن‌گونه که از نامش پیدا است، در صورتی جایز است که بتوان به واسطه آن از مفسده بزرگ‌تری جلوگیری و ممانعت کرد؛ بنابراین، علاوه بر شناخت مصلحت و مفسده و اهم و مهم، اطلاع کامل از شرایط و موقعیت زمانی و مکانی لازم است؛ یعنی باید به این درجه از درک و شناخت رسید که چنین دروغی می‌تواند جلوی مفسده بزرگ‌تری را بگیرد. روشن است که اوضاع و احوال و شرایط شورای شش نفره به‌گونه‌ای بود که اظهار دروغین تعهدی که امام علی(ع) نمی‌خواست خود را ملتزم به آن بداند، نه تنها نفعی برای حضرتشان نداشت بلکه کاملاً به ضرر ایشان تمام ‌می‌شد؛ زیرا اگر به تعهدش عمل می‌کرد که با عقیده‌اش همخوان نبود و اگر عمل نمی‌کرد، از سوی خواص – و در مرحله بعد، عوام – مورد توبیخ و نکوهش قرار می‌گرفت.
توضیح این مطلب با در نظر داشتن چند نکته روشن می‌شود:
1. به گواهی تاریخ، ورود امام علی(ع) به عرصه سیاست و پذیرش حکومت به مفهوم ریاست‌طلبی و سلطه‌جویی نبود، حکومت و سیاست‌مداری از نظر امام علی(ع) فرصتی است برای برقراری عدالت اجتماعی. همان عدالتی که قرآن از آن به قسط تعبیر کرده و آن‌را یکی از عمده‌ترین اهداف بعثت تمام پیامبران برشمرده است. از نظر امام علی(ع) حکومت آن زمان دارای ارزش است که شخص حاکم و زمام‌دار به کمک این ابزار سیاسی بتواند، احقاق حقّی کرده و یا از باطلی جلوگیری نماید و کرامت انسانی را که در طول قرون و اعصار به وسیله قدرت‌مندان و ظالمان از بین رفته، به جوامع انسانی بازگرداند.[1]
2. کیفیت ابتدا و آغاز هر کاری نقش و تأثیر اساسی در ادامه آن دارد؛ زیرا پایه و ریشه برای کارهای بعدی است؛ بویژه این‌که دروغ گفتن و دغل‌کاری امری است که منفور خدا و خلق می‌باشد.[2]
بنابراین، اگر امام علی(ع) پایه حکومت خود را بر دروغ - گرچه مصلحت‌آمیز - بنا می‌گذاشت چگونه می‌توانست با فساد و ظلم مبارزه کند. به‌خصوص این‌که جامعه در آن زمان دچار انواع انحرافات شده بود که عاملان اصلی آن نیز خواص بودند؛ یعنی کسانی که نه تنها مدعی دین و تقوا بودند، بلکه خود را متولیان دین و فرهنگ جامعه می‌خواندند و برای هر نوع فساد، توجیه و تفسیر دینی می‌تراشیدند و یا دروغی را می‌تراشیدند؛ در چنین اوضاع و احوال، وظیفه اصلی مصلحان واقعی ریشه کن نمودن ظلم و فساد است؛ حال آیا این پذیرفتنی که در چنین شرایط با استمداد و کمک گرفتن دروغ بتوان ریشه ظلم و فساد را خشکاند و از بین برد. آری! دروغ مصلحت‌آمیز مجاز است، اگر مصلحت برتری پیامد آن باشد.
نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    799288 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    762653 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می‌کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می‌کند؟
    685750 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای شناخته شده است، چنان‌که در آیات و روایات آمده است:«بریده باد هر دو دست ابولهب»؛ «از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می‌رود». و... .منتها همان‌گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، و هر دعایی از هر فردی قرین اجابت نیست، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    661275 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    650043 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    603378 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    580640 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • طبق فتوای رهبر، نماز مغرب و عشا چه زمانی قضا می شود؟
    574987 Laws and Jurisprudence 1385/10/20
    پاسخ دفتر مقام معظم رهبری: آخر وقت نماز مغرب و عشا نصف شب شرعى است (15/11 ساعت بعد از  ظهر شرعی) و احتیاط آن است که اگر تا آن موقع نماز را نخوانده است، تا طلوع فجر به قصد ما فى‌الذمّه[1] به­جا ­آورد و پس از آن نماز قضا مى‌شود
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    565643 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564880 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...