جستجوی پیشرفته
بازدید
4603
آخرین بروزرسانی: 1401/09/17
خلاصه پرسش
معنای اصطلاحات «حسن بیان»، «حسن مطلع»، «حسن مقطع» و «حسن نسق» چیست؟
پرسش
حسن بیان، حسن مطلب، حسن مطلع، حسن قیاس، حسن مقطع و حسن نسق در ادبیات چه جایگاهی دارند؟
پاسخ اجمالی

اصطلاحات مطرح شده در پرسش از جمله اصطلاحات ادبی هستند که در ادامه به توضیح آنها خواهیم پرداخت:

  1. حسن بیان: حسن بیان به معنای انتخاب بهترین روش برای رساندن معنا و مقصود به مخاطبان است، به گونه‌‌ای که معنای مورد نظر به طور کامل به آنان منتقل شود. گوینده سخن برای انتقال صحیح معنا گاه نیازمند استفاده از ایجاز و گاه اطناب و گاه مساوات است. به عبارت دیگر، گاه با اندک سخنی می‌توان معنا را به مخاطب منتقل کرد که در این صورت، زیاده‌گویی می‌تواند حسن بیان را دچار اختلال کند؛ اما گاه لازم است که توضیح بیشتری داده شود.

به هر حال، مهم این است که متکلم مقصود خود را بدون وجود ابهام یا اشتباه در کلام، به مخاطب خود منتقل کند. این تعریف، همان تعریف بلاغت است.[1]

  1. حسن مطلع: حسن مطلع آن است که در ابتدا و آغاز شعر و قصیده، از الفاظ و کلمات آشنا و فصیح و گوش‌نواز استفاده شود تا معانی بدیع و مناسب حال و مطلع آن شعر، متناسب با مقصود آورده شود. به عبارت دیگر، در صورتی که آغاز شعری با کلمات نا‌آشنا، نامأنوس و یا زشت آغاز شود، حسن مطلع رعایت نشده است؛ مگر این‌که آن شعر با هدف مرثیه و هجو باشد.[2]
  2. حسن مقطع: حسن مقطع آن است که در پایان و انتهای سخن از الفاظ فصیح و بلیغ و متناسب با مقصود استفاده شود، تا عباراتی لطیف شکل بگیرد که به آن حسن ختام نیز گفته می‌شود.[3]
  3. حسن نسق: حسن نسق آن است که به صورت پیاپی، چندین عبارت -که هر کدامشان جمله مستقلی هستند- به یکدیگر عطف شوند؛ تا سخن و کلامی زیبا و مخاطب‌پسند ارائه شود.

این آیه از قرآن را به عنوان نمونه‌ای از حسن نسق اعلام می‌کنند: [4]

«وَقِیلَ یَا أَرْضُ ابْلَعِی مَاءَکِ

وَیَا سَمَاءُ أَقْلِعِی

وَغِیضَ الْمَاءُ

وَقُضِیَ الْأَمْرُ

وَاسْتَوَتْ عَلَى الْجُودِیِّ

وَقِیلَ بُعْدًا لِّلْقَوْمِ الظَّالِمِینَ».[5]


[1]. ر.ک: سجادی، سید جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، ج 2، ص 732، تهران، انتشارات دانشگاه تهران‏، چاپ سوم، 1373ش.

[2]. همان، ص 734.

[3]. همان، ص 735.

[4]. ر.ک: فرهنگ معارف اسلامی، ج 2، ص 735.

[5]. هود، 44.

نظرات
تعداد نظر 0
لطفا مقدار را وارد نمایید
مثال : Yourname@YourDomane.ext
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید
لطفا مقدار را وارد نمایید

طبقه بندی موضوعی

پرسش های اتفاقی

پربازدیدترین ها

  • تعداد فرزندان حضرت علی (ع)، و نام ایشان و نام مادران آنان چه بوده است؟
    791871 معصومین 1387/06/05
    شیخ مفید در کتاب ارشاد تعداد آنها را 27 تن از دختر و پسر دانسته و پس از آن گفته است: عده‏ای از علمای شیعه گویند که فاطمه پس از وفات پیامبر (ص) جنینی که پیامبر او را محسن نامیده بود سقط کرد. بنابر قول این عده، فرزندان آن حضرت ...
  • معنای ذکر «لا حول ولا قوه الا بالله العلی العظیم» چیست و این ذکر چه آثار و برکاتی دارد؟
    755965 حدیث 1396/06/14
    «لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ یعنی هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه و بزرگ نیست‏. واژه «حول» در لغت به معنای حرکت و جنبش،[1] و «قوّة» به معنای استطاعت و توانایی است.[2] بنابر ...
  • آیا خداوند به نفرینی که از دل شکسته باشد، توجه می کند؟ یا فقط دعاهای مثبت را اجابت می کند؟
    679154 Practical 1390/07/12
    نفرین در آموزه های دینی ما مسئله ای شناخته شده است، چنان که در آیات و روایات آمده است: "بریده باد هر دو دست ابو لهب"؛ "از نفرین مظلوم بترسید که نفرین مظلوم به آسمان می رود". و... . منتها همان گونه که دعا برای استجابت، نیازمند شرایط است، ...
  • حکم زنا با زن شوهردار چیست؟
    658414 Laws and Jurisprudence 1387/05/23
    زنا خصوصا با زن شوهر دار یکی از گناهان بسیار زشت و بزرگ به شمار می آید ولی بزرگی خداوند و وسعت مهربانی او به حدی است، که اگر گنهکاری که مرتکب چنین عمل زشت و شنیعی شده واقعا از کردۀ خود پشیمان باشد و تصمیم جدی ...
  • عقیقه و احکام و شرایط آن چیست؟
    648276 Practical 1391/02/11
    عقیقه عبارت است از: کشتن گوسفند یا هر حیوانی که صلاحیّت قربانی کردن داشته باشد، در روز هفتم ولادت فرزند، جهت حفظ فرزند از بلاها. پرداخت قیمت آن کفایت از عقیقه نمی‌کند. بهتر است عقیقه و فرزندی که برایش عقیقه می‌شود، از حیث جنسیت مساوی باشند، ولی ...
  • آیا کاشت ناخن مانع غسل و وضو است؟
    599843 Laws and Jurisprudence 1387/12/04
    در غسل و وضو، باید آب به اعضای بدن برسد و ایجاد مانعی در بدن که رفع آن مشکل یا غیر ممکن است، جایز نیست، مگر در صورتی که ضرورتی آن را اقتضا کند و یا غرض عقلائی مشروعی در این امر وجود داشته باشد.در هر حال، اگر مانعی ...
  • فضیلت و آداب و شرایط نماز جمعه چیست؟ و به چه صورت خوانده می‌شود؟
    579970 نماز جمعه 1389/09/10
    در مورد جایگاه و فضیلتش نماز جمعه همین بس که سوره‌ای از قرآن به نامش می‌باشد.نماز جمعه یک از عباداتی است که به جماعت خوانده می‌شود. این نماز دو خطبه دارد که با حمد و ثنای الهی شروع می‌شود و امام جمعه در این خطبه‌ها باید مردم را به تقوای ...
  • آیا ارتباط انسان با جن ممکن است؟
    564683 جن 1386/02/01
    قرآن مجید وجود جن را تصدیق کرده و ویژگی‌‏های زیر را برای او برمی‌شمارد:جن موجودی است که از آتش آفریده شد، بر خلاف انسان که از خاک آفریده شده است.[1]دارای علم، ادراک، تشخیص حق از باطل و قدرت منطق و استدلال ...
  • اصول و فروع دین را نام برده و مختصراً توضیح دهید؟
    564016 Laws and Jurisprudence 1387/09/23
     دسته بندی اصول دین و فروع دین به این شکلی که در میان ما متداول است از احادیث و روایات ائمه (ع) اخذ نشده است؛ بلکه دانشمندان علوم دینی معارف دینی را به این صورت دسته بندی کردند. تاریخ بحث ها در باره به نیمه دوم قرن اول هجری باز ...
  • می خواهم دعا کنم همسرم در زندگی مطیع من باشد آیا در این زمینه دعایی از اهل بیت (ع) به ما رسیده است؟
    558560 Practical 1389/02/22
    دعاها، لازم نیست حتماً به زبان عربى خوانده شوند؛ هرچند به عربی بهتر است، حتى دعا در نماز به زبان فارسى جایز است.نکته مهم تر این که انسان باید شرایط دیگر تأثیر گذاری دعا ...