بر اساس آیات قرآن، حضرت یعقوب(ع) به مقام والای امامت و پیشوایی[1] برای دیگران رسید: «وَوَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَیعْقُوبَ نافِلَةً وَکلًّا جَعَلْنا صالِحِینَ‏. وَجَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً یهْدُونَ بِأَمْرِنا وَأَوْحَینا إِلَیهِمْ فِعْلَ الْخَیراتِ وَإِقامَ الصَّلاةِ وَإِیتاءَ الزَّکاةِ وَکانُوا لَنا عابِدِینَ»؛[2] و به ابراهیم، فرزندش اسحاق و علاوه بر آن نوه‌اش یعقوب را بخشیدیم، و همه را از شایستگان گردانیدیم. و آنها را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما مردم را هدایت می‌کردند، و انجام کارهای نیک و برپا داشتن نماز و ادای زکات را به آنها وحی کردیم، و آنها فقط مرا عبادت می‌‏کردند.

بر این اساس، حضرت یعقوب(ع) برای تمامی مردم آن زمان از جمله پیامبرانی مانند حضرت یوسف(ع) که به حکومت و زمام‌داری رسید، مقام امامت داشت و بر آنان حجت بود و همگان ملزم به اطاعت از یعقوب(ع) بودند.

با این وجود و در برخی موارد – آن هم با فرمان خدا - حضرت یعقوب(ع) مأمور به پیروی از فرزندش یوسف(ع) شد:

1. سجده یعقوب و فرزندانش بر یوسف

از امام هادی(ع) سؤال شد که آیا یعقوب(ع) که پیامبر بود و فرزندانش برای یوسف(ع) سجده نمودند؟ امام(ع) فرمود: سجده یعقوب(ع) و فرزندانش برای یوسف(ع) نبود؛ بلکه به منظور اطاعت و سپاس پروردگار و تحیت و سلام به یوسف بود، مانند سجده فرشتگان بر آدم(ع) که به منظور اطاعت پروردگار و بزرگداشت آدم بود.[3]

2. مسائل مربوط به حکومت

همگان - از جمله یعقوب(ع) و فرزندانش که به مصر مهاجرت کرده بودند - موظف بودند از یوسف(ع) که به مقام عزیزی مصر رسیده بود در مسائل مرتبط با حکومت اطاعت نمایند.

غیر از موارد ذکر شده دلیلی نیافتیم که در دیگر موارد، یعقوب(ع) مکلف به پیروی از فرزندش یوسف(ع) باشد.

حتی اگر این‌گونه باشد، اگر به دنبال فرمان خدا باشد، توجیه‌پذیر خواهد بود، چنانچه حضرت موسی(ع) که پیامبری اولو العزم بود، موظف به پیروی از خضر(ع) بود.[4]

[1]. «معنای امامت و ملک عظیم»، 21356.

[2]. انبیاء، 72 – 73.

[3]. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق، مصحح، موسوی جزائری، سید طیب،‏ ج ‏1، ص 356، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، 1404ق.

[4]. «تعلّم موسی(ع) از خضر(ع)»، 151؛ «نافرمانی موسی (ع) از خضر (ع)»، 11031.